هنگامه خاندورزی؛ بازار: از قدیم در ذهن ما نقش بسته که برای گرفتن زیره باید به کرمان رفت اما خبر نداریم که گلستان یک استان برتر در تولید زیره سبز بوده و مدتی است که کرمانی ها به جای کشت زیره به دنبال محصولات باغی از جمله پسته رفتند.
گلستان و کشت زیره! برای همه تعجب برانگیز بوده چرا که این محصول از باران و رطوبت بیزار است و تنها در مناطق خشک رشد می کند، اما از آنجایی که گلستان ایران اقلیم های متفاوتی را در خود جای داده، بخش اعظمی از زیره سبز کشور در گلستان کشت می شود اما به دلیل نبود صنایع تبدیلی به سایر استان ها برای بوجاری و بسته بندی ارسال می شود.
همین مساله سبب شده حتی خود گلستان ها نیز از این مزیت مطلع نباشند و زیره را از استان های کرمان، خراسان رضوی و خراسان شمالی تهیه کنند که متاسفانه با همه تلاش های کشاورزان زیره سبز گلستان با برند دیگر استان ها به فروش می رسد.
خبرگزاری بازار به منظور بررسی قابلیت های این استان در تولید گیاهان دارویی از جمله زیره سبز گفت و گویی با «اسحاق توغدری» تولید کننده برتر این محصول داشته تا ظرفیت و همچنین چالش های کشت گیاهان دارویی را در گلستان مورد نقد و بررسی قرار دهد. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می خوانید.
* کشت چه گیاهان دارویی در گلستان انجام می شود؟
در قسمت شمالی و منطقه کم بازده و گرم و خشک استان زیره سبز کشت و کار می شود البته زیره سبز از قدیم نیز در این مناطق کشت می شد.
با توجه به اینکه گندم و جو در این مناطق تناژ و صرفه اقتصادی برای کشاورز ندارد به سراغ توسعه کشت گیاهان دارویی مخصوصا زیره سبز در این منطقه رفتیم.
در حال حاضر گسترش زیره سبز در مناطق کم باران استان بستر خوبی برای توسعه دارد چرا که به لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه است
اخیرا به دنبال این هستیم که کشت گیاهان دارویی دیگری را نیز دنبال کنیم، اما سایر همکاران در قسمت شمالی استان مانند کلاله، مینودشت و آزادشهر در زمینه کشت گیاهان دارویی با تنوع بالا فعالیت دارند.
در حال حاضر گسترش زیره سبز در مناطق کم باران استان بستر خوبی برای توسعه دارد چرا که به لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه است.
* کشاورزان از کشت گیاهان دارویی تا چه اندازه استقبال کردند؟
در حوزه گیاهان دارویی فعالیت خوبی انجام شد. در بخش داشلی برون هر روستایی قسمتی از زمین خود را به کشت گیاهان دارویی اختصاص داده است.
زیره سبز گیاه بسیار کم توقعی است و با کمترین میزان بارش و فعالیت به عمل می آید به همین دلیل کشاورزان منطقه از کشت آن استقبال کرده اند که درآمد خوبی نیز عاید آنها شده است. قیمت این محصول ۱۰ برابر گندم و جو بوده و در سال های خشکسالی که زیره سبز عمل آوری خوبی دارد، چنانچه مزرعه به درستی مدیریت شود در هر هکتار ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم زیره به دست می آید که صرفه اقتصادی بیشتری نسبت به گندم و جو دارد.
* فرآوری و بازار فروش زیره چگونه است؟
شرایط بسته بندی و بوجاری این محصول در استان فراهم نیست و چند نفر انگشت شمار اقداماتی در این حوزه انجام دادند تا بتوانند با بسته بندی، بوجاری و فرآوری این محصول شرایط صادرات آن را فراهم کنند.
متاسفانه بازار فروش این گیاهان در استان ما فراهم نیست اما در استان های خراسان شمالی و رضوی کارخانه های فرآوری وجود دارد و مشتری مخصوص به خود را نیز دارد. از آنجایی که زیره سبز یک محصول صادراتی است در کل دنیا طرفداران خاص خود را دارد و در حال حاضر به کشورهای پاکستان، هند و کشورهای عربی صادر می شود.
زیره بیشتر توسط کارخانه دارها خریداری می شود و در فصل برداشت نمایندگان کارخانه ها به صورت خرمنی اقدام به خرید این محصول از کشاورز می کنند.
* با چه چالش هایی در تامین نهاده و بذر مواجه هستید؟
مشکل اصلی ما بذر است، بذری که در دست داریم یک بذر بومی بوده که دست به دست در منطقه چرخیده و برای افزایش مقاومت آن در برابر بیماری ها و افزایش تناژدهی اصلاحی روی آن صورت نگرفته است.
اخیرا از مرکز تولید بذر کرج یک نوع بذر اصلاح شده از ترکیه وارد شده که در حال حاضر در منطقه وجود ندارد و این این یک چالش جدی در این حوزه است.
طبق تحقیقات انجام شده متوجه شدیم در برخی کشورها از جمله هند زیره سبز از تناژ بالایی برخوردار است؛ ما نیز علاقمند هستیم با اصلاح بذور میزان عملکرد این محصول را در منطقه افزایش دهیم تا کشت زیره از صرفه اقتصادی بیشتری برخوردار شود.
در کل کشور بیشترین میزان تولید زیره سبز مربوط به گلستان است و استان هایی مانند کرمان، خراسان، سبزوار بیشتر به سمت محصولات زعفران و باغی از جمله پسته رفتند اما در گلستان همچنان محصولات زراعی کشت می شود
* وضعیت تولید زیره سبز در گلستان چگونه است؟
در کل کشور بیشترین میزان تولید زیره سبز مربوط به گلستان است و استان هایی مانند کرمان، خراسان، سبزوار بیشتر به سمت محصولات زعفران و باغی از جمله پسته رفتند اما در گلستان همچنان محصولات زراعی کشت می شود.
برای ما کشت زیره سبز از صرفه اقتصادی خوبی برخوردار است و سال هایی بوده که ۹۰ درصد زیره صادراتی کشور در گلستان تولید شده، به همین دلیل برای توسعه و اقتصادی تر شدن کشت زیره، تلاش کردیم تا جای ممکن از مناطقی که بذر مناسب دارند، نهاده را تهیه و توزیع کنیم تا بتوانیم میزان برداشت آن را افزایش دهیم.
* نقش مرکز تحقیقات در تهیه بذر اصلاح شده چیست؟
تجار و بازرگانان از مناطق مختلف کشور بذرهای شناخته شده را در اختیار ما قرار می دهند اما مرکز تحقیقات تاکنون اقدامی انجام نداده که بتوانیم ارقام مختلف بذور را در گیاهان دارویی مخصوصا زیره سبز داشته باشیم.
برای اصلاح بذر زیره می توان اقداماتی انجام داد تا عملکرد و کیفیت محصول در منطقه بالاتر رود اما متاسفانه هیچ اقدامی در این خصوص انجام نشده است.
* درخواستی برای توسعه صنایع تبدیلی گیاهان دارویی داشتید؟
چند مورد بخش خصوصی برای صنایع تبدیلی ورود پیدا کردند؛ تولید و بوجاری و تهیه بذر و همچنین بسته بندی و بورس کالا گرفتند که اگر مدیریت شود همین میزان صنایع نیز می تواند از پتانسیل خوبی برای استان برخوردار شود اما در حال حاضر ۹۰ درصد محصولات بصورت خام به استان های دیگر ارسال می شود.
در یک سوم استان شرایط کشت گیاهان دارویی وجود دارد زیره به رطوبت و بارندگی حساس است لذا اگر مقاومت بذر بالا رود می توانیم تناژ و سطح کشت بالاتری داشته باشیم.
پیشنهاد می شود مراتعی که در اختیار منابع طبیعی قرار دارد در اختیار کشاورزان برای کشت زیره سبز قرار بگیرد زیرا این اقدام علاوه بر درآمدی که دارد، سبب سکونت بسیاری از مردم در منطقه خواهد شد، ضمن اینکه با کشت این محصول در مراتع از فرسایش خاک جلوگیری می شود
* آیا امکان توسعه کشت گیاهان دارویی در مراتع منابع طبیعی وجود دارد؟
پیشنهاد می شود مراتعی که در اختیار منابع طبیعی قرار دارد در اختیار کشاورزان برای کشت زیره سبز قرار بگیرد زیرا این اقدام علاوه بر درآمدی که دارد، سبب سکونت بسیاری از مردم در منطقه خواهد شد، ضمن اینکه با کشت این محصول در مراتع از فرسایش خاک جلوگیری می شود.
با توجه اینکه زیره اشتغالزایی زیادی به همراه دارد باعث رونق منطقه خواهد شد و با توجه به اینکه کاشت و داشت زیره نیاز به کارگر دارد هر چقدر برداشت آن در منطقه بیشتر شود اشتغالزایی بیشتری ایجاد خواهد شد.
* آیا توسعه گیاهان دارویی در گردشگری نیز موثر است؟
گیاهان دارویی ظرفیت این را دارند که توسعه گردشگری را نیز فراهم سازند و با توجه به اینکه این محصولات ارگانیک هستند طرفدار و مشتری های خاص خود را دارند. انگیزه ما برای توسعه گیاهان دارویی هم افزایش تولید ملی و درآمد زایی برای مردم منطقه مرزی گلستان است.
متاسفانه به دلیل فقر و نبود شغل، مناطق مرزی از سکونت خالی می شوند و امروز بسیاری افراد مرز نشین کوچ کرده اند، به همین دلیل علاقمند بوده ام در منطقه یک کشت جایگزین و زراعت کم بازده و پردرآمد را رونق دهم تا اهالی منطقه خانه و کاشانه خود را رها نکنند.
نظر شما