تحول تولید مسکن با ورود به صنعتی سازی| نقش دولت در این مسیر انکار ناپذیر است 

بازار: گروه استان ها؛ صنعت ساختمان سازی در کشور سال هاست که به صورت سنتی درحال انجام است و کمتر شاهد صنعتی سازی ساختمان هستیم.

در دنیا ساختمان هایی با تعداد طبقات و کیفیت بسیار بالایی به صورت صنعتی در حال ساخت است اما در کشور ما ساخت و ساز تا ۸۰ درصد به صورت سنتی انجام می‌شود که اتلاف وقت و انرژی و پِرتی مصالح ساختمانی و تاسیساتی را در پی دارد.

«محمد مهدی خواجه» بنیان گذار استارت آپ پروانه ساختمان معتقد است باید برای توسعه استفاده از این شیوه و همچنین افزایش استقبال مردم از ساختمان های صنعتی ساز، فرهنگ سازی شود.

وی در این گفت‌وگو از مزیت ها، معایب و راهکاری توسعه صنعتی سازی می گوید که در ادامه می خوانید.

* صنعتی سازی ساختمان به چه معناست؟

صنعتی سازی ساختمان به معنای بکار گیری از تکنولوژی و صنعت در احداث ساختمان است که مفاهیم پیش ساخته سازی، مونتاژ، نصب و مدول سازی را منتقل می کند.

ممکن است صنعتی سازی ساختمان با مفهومی مثل استفاده از فناوری های نوین در برخی از مصالح و تجهیزات کوچک ساختمان و هوشمند سازی ساختمان اشتباه گرفته شود. اما صنعتی سازی در احداث ساختمان یعنی استفاده از نیروی متخصص و تکنولوژی در شیوه ساخت که یک علم است که لزوما همه آن در کارگاه های محل ساخت رخ نمی دهد و بسیاری از مراحل آن در کارخانه ها انجام می شود.

آنچه اهمیت صنعتی سازی ساختمان را افزایش می دهد این است که صنعت ساختمان و ساخت و ساز بزرگترین صنعت کشور بوده و بیشترین سهم سرمایه انباشته مردم در این صنعت قرار گرفته است

در کشور ما گام های کوچکی در مسیر صنعتی سازی ساختمان برداشته شده است؛ به عنوان مثال ۱۵ سال گذشته برای بتن ریزی اسکلت ساختمان ها، معمولا مصالح سیمان، شن و ماسه به پای کار حمل میشد و کارگران با استفاده از ماشین آلات ساده بتن را تولید و با بهره گیری از وسایل ابتدایی بتن را به طبقات دیگر می رساندند، اما امروزه با عبور از آن دوران، برای تهیه بتن، کارخانه هایی وجود دارد که مواد را در شرایط استاندارد تولید و توسط میکسر ها به کارگاه ها حمل می کنند. این یکی از ابتدایی ترین مثال ها برای فرآیند صنعتی سازی ساختمان ها است.

* چرا صنعتی سازی ساختمان یک ضرورت محسوب می شود؟

آنچه اهمیت صنعتی سازی ساختمان را افزایش می دهد این است که صنعت ساختمان و ساخت و ساز بزرگترین صنعت کشور بوده و بیشترین سهم سرمایه انباشته مردم در این صنعت قرار گرفته است. همچنین بالاترین سهم اشتغال کشور هم در صنعت ساختمان و بخش های مرتبط با آن قرار دارد. تمام این دلایل باعث می شود این صنعت نقش اساسی در کشور و زندگی مردم داشته باشد.

صنعتی سازی ساختمان در کشور ما به یک ضرورت تبدیل شده است زیرا ادامه ساختمان سازی به شیوه سنتی نه تنها پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود بلکه کشور را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد.

با توجه به تصویب سیاست های افزایش جمعیت کشور، لازم است عرضه و تقاضا را در صنعت ساختمان به تعادل برسانیم که لازمه آن تولید واحدهای مسکونی به صورت انبوه و با سرعت مناسب به شیوه صنعتی است.

همچنین مشکلات فزاینده آلودگی زیست محیطی و اتلاف انرژی در بخش ساختمان کشور با صنعتی سازی قابل کنترل است.

* صنعتی سازی ساختمان چه برتری نسبت به روش سنتی دارد؟

ساختمان های سنتی به دلیل اینکه با علوم ساختمان سازی قدیمی احداث می شوند، عمر مفید مناسبی ندارند و متوسط عمر آنها حدود ۳۰ تا ۴۰ سال است، درحالی که عمر ساختمان های صنعتی بین ۵۰ تا ۱۰۰ سال تخمین زده می شود.

در ساختمان سازی به شیوه سنتی با توجه به پِِرت بالای مصالح به محیط زیست آسیب زیادی وارد می شود بنابراین برای حفظ محیط زیست که در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است باید به سمت کاهش پِرت مصالح و افزایش پیش ساخته سازی با شیوه صنعتی حرکت کنیم.

از مزایای دیگر صنعتی سازی ساختمان می توان به زمان احداث سریع تر آن نسبت به روش سنتی، مصرف بهینه مصالح، کیفیت و استحکام ساختمان های صنعتی، کاهش هزینه های جاری پروژه به دلیل کاهش زمان ساخت و کاهش تعداد استادکاران و کارگران سنتی و امکان احداث واحد ها و ساختمان های یک شکل در مقیاس بزرگ اشاره کرد.

کاهش قیمت ساختمان به شیوه صنعتی سازی با صرفه جویی در زمان احداث، حذف پرت مصالح، مدول سازی(مشابه سازی قطعا تو اجزا ساختمان) و استفاده از نیروی انسانی کارگاهی کمتر شکل می گیرد. تعداد زیاد اکیپ اجرایی استادکاران، کارگران و حجم مصالح سنتی انجام کار در مقیاس بزرگ را دشوار می کند.

در احداث ساختمان به شیوه سنتی انجام کار به صورت خطی(سری) است، یعنی مرحله بندی شده و تا مراحل قبلی انجام نشود مرحله بعدی آغاز نخواهد شد، اما در ساختمان سازی به شیوه صنعتی ممکن است همزمان با ساخت اسکلت، احداث دیوارهای داخلی و تاسیسات برقی و مکانیکی را انجام داد و این سرعت کار را بسیار افزایش می دهد.

* معایب صنعتی سازی ساختمان چیست؟

صنعتی سازی ساختمان معایبی هم دارد، یکی از مشکلات احداث ساختمان های صنعتی این است که نیاز به سرمایه اولیه بالایی داشته و لازم است در ابتدای کار تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز آن در کارخانه تامین و در کارگاه نصب شود.

باتوجه به اینکه در کشور ما صنعتی سازی ساختمان یک شیوه جدید تلقی می شود، زمانی به صرفه است که پروژه ساختمانی در مقیاس بزرگ تعریف شود

همچنین در برخی روش های صنعتی محدودیت های معماری وجود دارد و در بعضی از سیستم ها با محدودیت شکل، شیب و اندازه زمین مواجه هستیم.

باتوجه به اینکه در کشور ما صنعتی سازی ساختمان یک شیوه جدید تلقی می شود، زمانی به صرفه است که پروژه ساختمانی در مقیاس بزرگ تعریف شود و باتوجه به تجهیزات و ماشین آلاتی که در پروژه مورد استفاده قرار می گیرد و خدمات کارخانه ها و کارگاه ها در این کار، ممکن است صنعتی سازی برای پروژه های کوچک مقیاس به تنهایی به صرفه نباشد.

اما زمانی که مقیاس پروژه ها بالا می رود نه تنها صنعتی سازی به صرفه می شود بلکه دیگر ساخت به شیوه سنتی به صرفه نخواهد بود.

* در مسیر صنعتی سازی ساخت و ساز چه مشکلاتی وجود دارد؟

کمبود دانش و آگاهی در صنعتی سازی یکی از بزرگترین مشکلات است که باید دانش کشور را در این حوزه به روز کرد. درحال حاضر مقررات و شیوه نامه اجرایی مناسب برای توسعه و ترویج صنعتی سازی تدوین نشده و نیروی متخصص کافی برای احداث ساختمان صنعتی تربیت نشده است. در مراکز فنی و حرفه ای، به استادکارها و کارگران مهارت های لازم ساخت سنتی آموزش داده می شود اما برای آموزش ساخت صنعتی تمهیدی دیده نشده است.

متاسفانه هنوز بسیاری از مردم کشور اقبال مناسبی به واحد های ساخته شده به شکل صنعتی نشان نمی دهند.

همچنین انبوه سازان با توجه به عدم آگاهی نسبت به صنعتی سازی ترجیح می دهند روش اجرایی خود را تغییر دهند و به شیوه سنتی روی بیاورند و ترس از تغییر در آنها وجود دارد.

از دیگر موانع صنعتی سازی این است که باید بازار تقاضا برای خرید واحدهایی که به شکل صنعتی ساخته می شوند تقویت شود. لذا با آگاهی بخشی عمومی و یادآور شدن مزایای این ساختمان ها از جمله کیفیت و عمر ساختمان، مصرف بهینه انرژی و کاهش آسیب به محیط زیست، تقاضا برای واحدهای صنعتی ساز را با فرهنگ سازی افزایش داد.

پیشنهاد می شود دولت در پروژه های نهضت ملی مسکن استان ها به استفاده از شیوه های صنعتی روی بیاورد تا برای مردم و انبوه سازان الگو سازی شود

* برای رواج صنعتی سازی و توسعه این شیوه چه پیشنهاداتی دارید؟

حل این مشکل عزم دولت و قانونگذار را می طلبد. برای ترویج صنعتی سازی ابتدا باید فرهنگ سازی عمومی شده و در رسانه های اجتماعی به این موضوع پررنگ تر پرداخته شود تا هم سمت تقاضا و هم سمت تولید و عرضه این ساختمان ها تقویت شود. همچنین لازم است زیرساخت های این شیوه شامل کارگاه ها و کارخانه های تولید ابزار و مصالح صنعتی سازی با حمایت دولت از سرمایه گذاران، توسعه پیدا کند.

صنعتی سازی ساختمان به حمایت قانونی نیاز دارد و همچنین باید انبوه سازانی که به این شیوه فعالیت دارند، از طریق مشوق های ضابطه ای، تسهیلات کم بهره، تخفیفات مالیاتی و بیمه ای تشویق شوند تا بتوان سرمایه و فن آوری لازم را وارد این حوزه کرد.

همچنین پیشنهاد می شود دولت در پروژه های نهضت ملی مسکن استان ها به استفاده از شیوه های صنعتی روی بیاورد تا برای مردم و انبوه سازان الگو سازی شود.

دولت باید آیین نامه ها و مقررات نظام فنی اجرایی و نظام مهندسی ساختمان را بروزرسانی و در این مسیر باید از انبوه سازان و متقاضیان ساخت حمایت کند.