اکبر محمودی؛ بازار: ایران به واسطه سهولت دسترسی به بازار سنگ و موقعیت جغرافیایی، نیروی جوان و متخصص و وجود ذخایر غنی در زمینه تنوع سنگ نما مقام اول، ذخیره سنگ مقام سوم و در فرآوری و تولید رتبه چهارم جهان را دارد. با وجودی که ۲۵ درصد ذخایر سنگ دنیا در ایران است، اما در صادرات این صنعت جایگاه مطلوب و مشخصی ندارد. امروزه معادن بسیار زیادی در ایران وجود دارد که در حوزه استخراج سنگ‌های تزیینی ساختمان مشغول به کار هستند. معادن سنگ ایران در مقایسه با رقیب خود هند که تنها سنگ گرانیت و یا ایتالیا که سنگ مرمریت در آن یافت می‌شود، بسیار متنوع بوده و در آن انواع سنگ‌های ساختمانی را می توان استخراج کرد.
سنگ های ساختمانی که از معادن مختلف کشور استخراج می شوند از نظر تنوع رنگ، زیبایی و مرغوبیت و همچنین از نظر قیمت همواره مورد توجه بازارهای اروپایی بوده است. طبق آمارها ایران پس از هند، چین و ایتالیا جایگاه چهارم در تولید سنگ های ساختمانی دارد. ایران حدودا ۱۵ میلیارد تن ذخیره سنگی داشته که شامل تراورتن ها، گرانیت ها، مرمر ها و مرمریت ها می باشد. جایگاه ایران در صنایع سنگ جهان از نظر تنوع رنگ و کیفیت در سطح اول جهانی قرار گرفته است. سهم ایران از فروش سنگ های ساختمانی در بازار اروپا با تولید داخل کشور متناسب نیست. سهم ایران از کل معادن جهان ۱۵ درصد است. اما با وجود بیش از ۶ هزار کارخانه سنگ بری در کشور، تنها ۱ درصد از سهم بازار سنگ های صادراتی جهان در اختیار ایران است.
شکوری رئیس انحمن سنگ ایران با انتقاد از وضعیت صادرات سنگ ایران به سایر کشورها می گوید: اگر بازارهای صادراتی فعال نشوند، صنعت سنگ محکوم به فنا است.
او معتقد است که ارز اگر تک نرخی شود و از فعالان اقتصادی حمایت شود بدون شک می توانیم سالانه ۵ میلیارد دلار برای کشور ارز آوری داشته باشیم.
رییس کمیسیون معدن اتاق ایران تاکید دارد که در حوزه سنگ به دلیل سیاست گذاری های دولت ها نگاه ها همیشه معطوف به داخل کشور بوده و به تبع آن با تحریم ها و عدم شرکت در نمایشگاه های خارجی مواجه شده ایم، اگر نگاه ما به سمت بازارهای صادراتی نباشد، محکوم به فنا هستیم.
شکوری می گوید: در مورد مصرف سنگ ها هم رتبه اول را داریم، چون بخش عمده تولید به مصرف داخلی می رسد. در بهترین شرایط تولید سنگ در ایران ۱۵ میلیون تن بوده است که همواره ۹۰ درصد آن در داخل کشور مصرف شده است.
متن کامل گفتگوی خبرنگار خبرگزای «بازار» با «بهرام شکوری» رییس انجمن سنگ ایران و رییس کمیسیون معدن اتاق ایران را با هم می خوانیم:
در بهترین شرایط تولید سنگ در ایران ۱۵ میلیون تن بوده است که همواره ۹۰ درصد آن در داخل کشور مصرف شده است و در ترکیه تولید سنگ ۱۱ میلیون تن است که ۸۰ درصد آن به صورت فرآوری نشده صادر می شود
* در مورد تولید و مصرف سنگ در ایران موارد متعددی مطرح است و آنطور که به نظر می رسد واحدهای تولیدی زیادی در حوزه تولید سنگ وضعیت خوبی ندارند؟
در مورد مصرف سنگ ها ایران رتبه اول را دارد. چون بخش عمده تولید به مصرف داخلی می رسد. در بهترین شرایط تولید سنگ در ایران ۱۵ میلیون تن بوده است که همواره ۹۰ درصد آن در داخل کشور مصرف شده است. تولید سنگ در ترکیه ۱۱ میلیون تن در سال است که بالای ۸۰ درصد آن به صورت فرآوری نشده صادر می شود. ما در حال حاضر بین ۸ تا ۱۲ میلیون تن تولید داریم که اکثر آن در داخل کشور استفاده می شود.
در بهترین شرایط ایران بیشتر از ۷ درصد سنگ صادر نکرده ایم
* یعنی ضعف بزرگی در صادرات سنگ داریم؟
ضعف نیست. اما در بهترین شرایط ایران بیشتر از ۷ درصد سنگ صادر نکرده ایم. در صورتی که کشوری مانند ترکیه ۸۰ درصد تولیدش را صادر می کند. حتی کشور ایتالیا که مهد فرآوری و نوآوری در حوزه سنگ است، ۲۲ درصد سنگ خود را به صورت فرآوری نشده صادر می کند.
این کشورها با این استدلال که در آینده کالاهای جانشین وجود دارد، سنگ را فرآوری نشده صادر می کنند، اما ما می گوییم این کار خام فروشی است
* چرا آنها به این وضعیت رسیده اند؟ و ایران هنوز در مسیر تولید داخل و مصرف داخل است؟
این کشورها با این استدلال که در آینده کالاهای جانشین وجود دارد، سنگ را فرآوری نشده صادر می کنند، اما ما می گوییم این کار خام فروشی است. در چنین شرایطی می خواهیم برای آیندگان یک چیز بی ارزش که در دل زمین است را نگهداری کنیم و یا این که بهتر است سنگ را صادر کنیم و با ارز حاصل از آن برای آیندگان سرمایه حفظ کنیم.
تک نرخی شدن ارز به جهش تولید کمک زیادی خواهد کرد
* انتقادات زیادی از تک نرخی شدن ارز دارید؟ چرا؟ در حالیکه رشد نرخ ارز به نفع صادرکننده خواهد بود. برای تک نرخی شدن ارز آیا راهکاری از سوی بخش خصوصی به دولت داده شده است؟ به هر حال آیا بخش خصوصی و اتاق بازرگانی آیا گزارشی در مورد اینکه تک نرخی نبودن ارز به واحدهای تولیدی ضربه می زند؟
بیشتر مواقع مشورت هایی صورت گرفته است اما در ادامه می بینیم که همان کاری که خواستند انجام داده اند. هزاران بار در این خصوص مصاحبه کرده ایم و نامه ای هم برای مقام معظم رهبری نوشتیم و ارسال کردیم. ۱۲ تشکل نیز انرا امضاء کردند. تک نرخی شدن ارز به جهش تولید کمک زیادی خواهد کرد. به هر حال الان اگر دلار به عنوان مثال ۶۰ هزار تومان باشد باعث می شود تا صادرکننده صادرات خود را افزایش دهد. برای توسعه صادرات باید ارز تک نرخی شود. با تک نرخی شدن ارز فساد هم از بین خواهد رفت. وقتی اختلاف ارز وجود دارد علاقمندی برای واذدات خودرو هم ایجاد می شود. اگر اختلاف ارز از بین برود دیگر کسی هم علاقه ای به واردات از خود نشان نمی دهد.
* افزایش نرخ ارز برای صادرکننده ها مفیدتر خواهد بود؟
یکی از ابزار توسعه صادرات تک نرخی شدن ارز است. اما در دراز مدت هر چقدر قدرت اقتصادی افزایش می یابد عرضه کاهش می یابذ. اما وقتی قدرتمند شدید عرضه کاهش هم پیدا کند باز هم صادرات را می توانید ادامه دهید.
صادرات تنها راه نجات کشور است. اگر صادرات نباشد تمام معادن و کارخانه ها تعطیل می شود
* رکود ساخت و ساز باعث شده است هم تولید و هم مصرف سنگ های ساختمانی کاهش یابد. امسال با توجه به رکود حاکم بر بازار مسکن و ساخت و ساز تصور می کنید که تولید سنگ های ساختمانی به چه شکل خواهد شد؟
صادرات تنها راه نجات کشور است. اگر صادرات نباشد تمام معادن و کارخانه ها تعطیل می شود.
* برخی از کارشناسان اقتصاد مسکن عنوان می کنند که استفاده بیش از حد از نماهای سنگ به خصوص سنگ تراورتن به صنعت ساختمان و معادن خیانت کرده است. آیا این موضوع را می پذیرید؟
تا ۳۰۰ سال ایران دارای معادن سنگ است.
* اعلام شده است که نماهای ساختمان های نوساز در حال رفتن به سمت استفاده از کامپوزیت و یا آجرنما است. آیا این مصرف و تولید سنگ را کاهش نمی دهد؟
میزان مصرف سنگ قطعا کاهش می یابد. تا سال ۲۰۳۰ حدود ۴۰ میلیون تن به ۵۵ میلیون تن خواهد رسید. در حالیکه تولید مس چهار برابر خواهد شد.
۷۷۰۰ واحد معدنی تعطیل شده اند که ۲۵ درصد این واحدها را واحدهای تولیدکننده سنگ تشکیل می دهند که تعطیل شده اند. این بخش معدن و صنایع معدنی می تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود
* با این حساب و کاهش تولید سنگ موجب تعطیلی کارخانه ها و معادن سنگ خواهد شد؟
۷۷۰۰ واحد معدنی تعطیل شده اند که ۲۵ درصد این واحدها را واحدهای تولیدکننده سنگ تشکیل می دهند که تعطیل شده اند. این بخش معدن و صنایع معدنی می تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود. بله درست است اما مشروط بر اینکه از این صنعت حمایت شود. از نوآوری های جدید حمایت شود. حمایت از نوآوری های جدید بدین معنا نیست که اعلام شود هر شرکتی که دانش بنیان است وام کم بهره داده می شود. همین اقدام انجام شده است ۱۲ هزار شرکت دانش بنیان تاسیس شده است. مگر می شود؟ همه به این وام و امکانات دل بسته اند. اگر این اقدامات را انجام ندهند که خود بخش خصوصی از این دانش بنیان ها حمایت می کند. به نظر می رسد اگر بتوانیم حمایت کنیم به عنوان دولت و بخش خصوصی هم کنسرسیوم های صادراتی تشکیل دهد و توانمندیهای خود را به نمایش بگذارد چون برخی اوقات در داخل کشور خارجی های نمی آیند اما باید گفت که داخلی ها هم خودشان را نمی شناسند. باید نمایش توانمندی داخلی هم جدی گرفته شود. یعنی از توانمندی داخلی غافل هستیم و نمی دانیم این سنگ عالی و درجه یک و ماشین آلات را داخلی ها تولید می کنند. یک سری ماشین ساز های خوب در داخل کشور داریم اما همه می خواهند خط کامل را تولید کنند. باید مثل دنیا به این سمت حرکت کنیم که یک برندی ایجاد شود.
مگر در دنیا همه چیز آزاد نیست در ایران هم این کار را انجام دهید. اما دسترسی قعالان اقتصادی را به نوآوری های جدید آزاد کنید
* همواره انتقادی که بوده این بوده است که چرا فعالان اقتصادی از انرژی ارزان استفاده می کند. در حالیکه در دنیا انرژی قیمت واقعی خود را دارد؟
سوالی که همواره مطرح است این است که چرا فعالان اقتصادی انرژی را رایگان استفاده می کنند. فعالان اقتصادی تاکید دارند که انرژی رایگان نمی خواهند و خواهش ما این است که انرژی را نیز آزاد کنند. حال چه اتفاقی رخ می دهد؟ مگر انرژی که به فعالان اقتصادی داده می شود چقدر است؟ فعالان اقتصادی تاوان اتفاقات دیگر را می دهند. تاکید ما این است که ما را با دنیا هم وزن کنید. مگر در دنیا همه چیز آزاد نیست در ایران هم این کار را انجام دهید. اما دسترسی قعالان اقتصادی را به نوآوری های جدید آزاد کنید. الان ماشین آلت موجود سه برابر ماشین آلات خارجی سوخن مصرف می کند. حالا اگر آزاد شود فعال اقتصادی ماشین آلات با تکنولوژی روز وارد می کند و اگر سوخت کمتر مصرف شود وقتی سوخت را با قیمت آزاد مصرف کنیم باز هم این به نفع تولیدکننده و فعال اقتصادی است.
نرخ بهره در دنیا ۴ تا ۵ درصد اما در کشور نرخ بهره بانکی ۴۰ درصد است. چرا در این مورد ما فعالان اقتصادی را با دنیا هم وزن و هم سطح نمی کنند؟ در دنیا محصول را با وان مکس های ۴۰۰ هزار تنی حمل می کنند. در دوره ای ما سنگ آهن را صادر می کردیم ما اینجا بین ۱۸ تا ۲۵ دلار در هر تن محاسبه می کردیم اما چینی ها این محصول را دو دلار می دادند. چون کشتی ۸۰ هزار تنی نمی توانست در عرشه پهلوگیری کند اما در آنجا کشتی های غول پیکر و وان مکس ۴۰۰ هزار تنی محصولات را بار زده و با خود حمل می کند. سیستم حمل و نقل کشور با موج دوم تکنولوژی فعالیت می کند اما در کشورهای پیشرفته با موج چهارم تکنولوژی محصول حمل می شود. در کشور یک خط داریم اما در آن کشورها دو خط دارند. لکوموتیوهای داخلی چند واگن با خود می کشد و در کشورهای پیشرفته چند کیلومتر این واگن ها طول دارند. پس اگر این اقدامات صورت بگیرد هزینه های حمل محصوات و نرخ بهره بانکی مثل تمام دنیا شود و انرژی برق و گاز قطع نشود اما قیمت ها آزاد شود هیچ اشکالی نخواهد بود. اگر می خواهیم به این نقطه دست پیدا کنیم الزامات آن همین موارد است که گفتم. اگر این اقدامات صورت بگیرد صنعت سنگ می تواند ۵ میلیارد دلار صادرات و برای کشور ارزآوری کند.
نظر شما