عارف اصفهانی؛ بازار: جاده منتهی به زندگی کارگران این روزها پر شده از دست اندازهای مختلف و این موضوع بیش از گذشته برای کارگرانی معنی دارد که در مشاغل زیرزمینی کار می کنند و یا به شکل فصلی یک روز کار دارند و روزی دیگر بیکارند.
آنها خیلی خوب می دانند که واقعیت زندگی کارگری به چه معناست؛ مرتضی یکی از همان ها است؛ او و همرزمان کارگرش خیلی وقت است حیات و ممات را بهم دوخته اند تا بتوانند نانی بر سفره خانواده هایشان بگذارند.
کارگران پنهان نه افزایش دستمزدی دارند، نه سنوات و نه حق مسکن و خوار و بار. آنها از تمام این حقوق محروم هستند؛ با قراردادهای غیررسمی استخدام می شوند و انواع سوء استفاده ها از آنها می شود؛ آنها نماد بارزی از بیکاری پنهانی هستند که حتی اقشار تحصیل کرده را هم در بر گرفته است.
در روزهایی که نوسانات دلاری با اقتصاد ما دست به یقه شده است، این کارگاه ها هم مثل قارچ در حال افزایش هستند و نمادی از برده داری مدرنی هستند که توانمندی های بسیاری را زیر سوال می برند.
بیشتر این کارگران یا بچه های کوچک هستند یا مردان و زنانی که به حداقل ترین ها هم راضی شده اند. آنها در این کارگاه ها دیده نمی شوند و ترجیح می دهند بدون اینکه شکایت کنند، همین حداقل کار ارزان را هم داشته باشند.
اسامی این کارگران پنهان نه روی کاغذ است و نه در فهرست کارفرماها جایی دارند؛ آنها را نه آمارها می شناسد و نه در ارقام اقتصاد می گنجند؛ آنها با قراردادهای بدون ضمانت و نانوشته در کارگاه هایی که ماهیت کارگاهی ندارند، کار و زندگی می کنند و سهمشان از اقتصاد و تولید، به درصد بسیار ناچیزی محدود می شود؛ کارگاه هایی که گاهی یک پارکینگ یا اتاق کوچک و یا حتی راهرویی هستند که نام یک تولیدی را یدک می کشند؛ بدون اینکه استاندارد خاصی داشته باشند.
خیلی هایشان با سابقه های طولانی بدون اینکه اعتراضی کنند در این کارگاه های پنهان، به کار مشغول هستند و در این مکان های زیرپله ای، انواع بیماری ها و بی قانونی ها شامل حالشان می شود. اشتغالی زیرزمینی که به اعتقاد کارشناسان، بسیار خطرناک است و می تواند آفتی برای اقتصاد باشد.
روند رو به رشد قراردادهای موقت و پنهان
در این میان بیکاری پنهان در استانی مثل اصفهان که قطب صنعتی کشور محسوب می شود نه تنها محلی از اعراب ندارد، اما با این وجود در حال افزایش است. این موضوع باعث شده که معیشت و اقتصاد جامعه کارگری، چندان وضعیت مناسبی نداشته باشد.
دبیر اجرایی خانه کارگر اصفهان: افزایش آسیب های اجتماعی و بزهکاری از جمله مسائلی است که به واسطه اقتصاد بیماری که این قشر با آن دست به گریبان هستند رو به افزایش است و تنها راهکاری که می توان برای این موضوع اندیشید اعمال درست قوانین کار است
کل آمار کارگران رسمی کشور حدود هفت میلیون نفر است و در استان های بزرگی مثل اصفهان به طور متوسط به حدود ۵۰ درصد می رسد؛ کارگرانی که اکثرشان در حوزه روستاها هستند.
دبیر اجرایی خانه کارگر اصفهان در گفت و گو با خبرنگار بازار و در پاسخ به این سوال که راه حل عبور از این معضل با توجه به اینکه کارگرانی که قرارداد موقت دارند به هیچ عنوان نمی توانند برای آینده شان برنامه ریزی کنند چیست، می گوید: در این شرایط افراد نمی توانند به آینده خود اطمینان داشته باشند.
اصغر برشان می افزاید: افزایش آسیب های اجتماعی و بزهکاری از جمله مسائلی است که به واسطه اقتصاد بیماری که این قشر با آن دست به گریبان هستند رو به افزایش است و تنها راهکاری که می توان برای این موضوع اندیشید اعمال درست قوانین کار است.
وی تاکید می کند: بسیاری از رایزنی ها در رابطه با کارگران، ابتر و بی نتیجه باقی می ماند و طی سال های زیادی که طرح های مختلف برای ساماندهی قراردادهای موقت کارگران تاکنون به نتیجه نرسیده است.
قوانین نیم بند و قربانی شدن کارگران
دبیر اجرایی خانه کارگر اصفهان با اعلام اینکه این طرح ها خیلی وقت است که در مجلس شورای اسلامی در انتظار مانده و به تعویق افتاده است، می گوید: ساماندهی قراردادهای موقت همچنان اندرخم یک کوچه مانده و هیچ‌کدام از این طرح ها به نتیجه نرسیده است. ضمن اینکه وزارت کار بخشنامه‌هایی در خصوص قراردادهای سفید امضای کارگری صادر کرده که این قراردادها را فاقد اعتبار می‌داند؛ ولی تمامی این موارد در حد حرف است.
دبیر اجرایی خانه کارگر اصفهان عنوان می کند: در حال حاضر ۹۰ درصد از کارگران اصفهانی قرارداد غیر موقت دارند و نکته اینجاست که بسیاری از سازمان‌ها و کارفرمایان، حتی با کارگران قرارداد نمی‌بندند و وقتی کار به مراجع حل اختلاف می‌رسد، تازه بحث بر سر این موضوع است که قرارداد کارگری که شکایت کرده موقت بوده یا دائم؛ دو دهه است که تعیین تکلیف کارگران در خصوص ساماندهی قراردادهای موقت کار در حال بررسی است اما آنچه که اتفاق افتاده، ته نشین شدن قوانینی است که هنوز به شکل درستی به اجرا نمی رسد و قربانیان اصلی عدم اعمال قوانین کارگرانی هستند که به شکل غیررسمی کار می کنند.
دبیر اجرایی خانه کارگر اصفهان: باوجود اینکه بارها گفته شده که کارگران می توانند بابت قراردادهای سفید امضا شکایت کنند، اما به دلیل تقاضای زیاد کار و نرخ بالای بیکاری، کارگران ترجیح می دهند که سکوت کنند
برشان اضافه می کند: متاسفانه با وجود اینکه بارها گفته شده که کارگران می توانند بابت قراردادهای سفید امضا شکایت کنند، اما به دلیل تقاضای زیاد کار و نرخ بالای بیکاری، کارگران ترجیح می دهند که سکوت کنند.
وی ادامه می کند: کارگران از نبود امنیت شغلی رنج می برند و همین موضوع باعث شده که کارفرماها و پیمانکاران هر طور که دلشان بخواهد با کارگر رفتار کنند.
اقتصاد غیر رسمی مساوی با ضربه به تولید
احمد بخشی، کارشناس اقتصاد این معضل را به شکل دیگری بررسی می کند و در گفت و گو با بازار اظهار می کند: معمولا افرادی که به این شکل تن به شغلی غیر از تخصص یا فعالیتی که در آن تبحر دارند می دهند، معمولا یا تولید کنندگانی بوده اند که به دلیل شرایط موجود به ورشکستگی رسیده اند و یا بیکارانی بوده اند که کار دیگری نیافته اند.
وی با اعلام اینکه این موضوع مثل یک دمل چرکی کوچک است که با بحرانی شدن وضعیت کار و اشتغال هر روز در حال بزرگتر شدن است ادامه می دهد: بازرسان کار باید با تیزبینی بیشتری نسبت به این موضوع بنگرند. به این دلیل که بیکاری پنهان موضوعی نیست که بتوان به راحتی از آن گذشت و در اقتصاد ما تاثیرات ناگواری می گذارد.
این استاد دانشگاه نقش آفرینی در اقتصاد غیررسمی را نوعی بیکاری پنهان دانست و تصریح می کند: متاسفانه آمار دقیق و درستی از این نوع کارگاه ها وجود ندارد و آنچه که هست مخدوش و غیرواقعی است، به این خاطر که ترس از بیکار شدن نمی گذارد بسیاری از این افراد حتی شکایت کنند.
این کارشناس اقتصاد تاکید می کند: محرومیت از حقوق اجتماعی و مزایای حقوق مصوب کار باعث می شود که جامعه جوان و فعالانی که می توانند نقش موثری در اقتصاد داشته باشند، به نوعی سرخورده بشوند و آن طور که باید و شاید نتوانند در اقتصاد نقش داشته باشند.
بخشی می افزاید: بسیاری از این کارگران از حقوق خود بی اطلاع هستند ولی اگر آموزش درست ببینند و به این موضوع برسند که با بهره مندی از حق بیمه و درمان و تامین اجتماعی، آینده خود را تضمین می کنند، رو به خوداظهاری می آورند.
این کارشناس اقتصاد تصریح می کند: امروز بعضی از کارخانه‌ها، شرکت‌ها، سازمان‌ها و کارگاه‌ها با معضل بیکاری پنهان مواجهند و نیروی کار آنها علیرغم اشتغال و درآمد، بهره‌وری لازم را ندارند، این معضلی است که اگر به آن توجه نشود، معلوم نیست، چه ضربه هایی به اقتصاد و تولید خواهد زد.
کارشناس اقتصاد: افرادی که در شغل های کاذب مشغول هستند یا در محاسبات آماری محسوب نمی شوند، در جرگه بیکاران پنهان قرار می گیرند، ضمن اینکه شغل هایی مثل سیگار فروشی یا دست فروشی ارزش افزوده ای برای اقتصاد کشور و استان ایجاد نمی کند و در این شرایط رشد قابل قبولی در اقتصاد ایجاد نمی شود و هزینه هایی هم به جامعه تحمیل می شود
وی با اشاره به اینکه معمولا افرادی که در شغل های کاذب مشغول هستند یا در محاسبات آماری محسوب نمی شوند، در جرگه بیکاران پنهان قرار می گیرند، ادامه می دهد: ضمن اینکه شغل هایی مثل سیگار فروشی یا دست فروشی ارزش افزوده ای برای اقتصاد کشور و استان ایجاد نمی کند و در این شرایط رشد قابل قبولی در اقتصاد ایجاد نمی شود و هزینه هایی هم به جامعه تحمیل می شود.
بخشی، راهکار برون رفت از این مشکل را تدوین برنامه ای مدون و مشخص دانسته و تاکید می کند: دولت نیازمند برنامه ای توسعه ای است برای تعادل عرضه و تقاضای اشتغال تا بتواند با این موضوع به یک ترازوی میزان برسد و در جامعه اشتغالزایی ایجاد کند.
امنیت شغلی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کارگرانی است که به شکل‌های مختلف در کارگاه‌ها مشغول به کار هستند؛ اما نیروی دائمی محسوب نمی‌شوند و مجبور به تحمل بار روانی از دست‌دادن شغل خود هستند. تبدیل قراردادهای موقت کارگران به قراردادهای دائم موضوعی است که در ماه‌های پایانی سال به کرات از سوی دولتی‌ها و فعالان حوزه کارگری اعلام می‌شود اما به واسطه اینکه اصلاح درستی در قوانین کار ایجاد نشده همچنان کارگران موقت با قوانین نیم بند دست به گریبان هستند.
نظر شما