پژمان مرادی؛ بازار: رونق بورس و استقبال از این بازار به خصوص در چند ماه اخیر سبب شده که بورس ما برای سود سرمایه‌گذاران و حفظ آن‌ها در این بازارها، از ابزارهای مختلفی استفاده کند که از جمله این ابزارهای ایجاد دامنه نوسان برای شرکت‌ها است. با توجه به اهمیت بازار سرمایه در اقتصاد یک کشور، کشورهای که سابق طولانی‌تری در بازار سرمایه دارند ابزارهای متعددی برای تشویق مردم به این بازار در نظر گرفتند. بورس ایران که شاید بتوان گفت هنوز در ابتدای راه است و حدود ۱۰ سالی است که به عنوان یک قسمت تاثیر گذار در اقتصاد ایران در نظر گرفته شده است بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که تمام ابزارهای که در بورس‌های کشورهای پیشرفته استفاده می‌شود را به یکباره وارد بورس ایران کرد.
یکی از ابزارهای کنترل بازار سهام، شورت سل یا به بیان دیگر فروش تعهدی است که از ۵ اسفندماه سال ۹۸ به صورت آزمایشی بر روی ۵ نماد بورسی و ۳ نماد فرابورسی اجرای و آغاز شد. طبق آمار با ریزش بازار برخی از سهامداران به دلیل اینکه ضرر بیشتری نکنند سهام خود را در صورتی که خریداری وجود داشته باشد می‌فروشند و از این بازار خارج می‌شوند. در بورس‌های کشورهای مختلف برای اینکه سهامداران با ریزش سهام یک شرکت یا ریزش شاخص از این بازار خارج نشوند از ابزاری استفاده کردند به نام شورت سل که در ایران به آن فروش تعهدی می‌گویند یا آن معاملات دو طرف می‌خوانند.
به صورت خلاصه و ساده شورت سل یک ابزاری تشویقی است که اجازه نمی‌دهد نوسانات زیادی در بازار رخ دهد. شما در بازار یک طرفه یا بورسی که اکنون در ایران فعال است فرد یک سهام را خریداری و سپس در سود یا زیان آن را می‌فروشد اما در فروش تعهدی یا شورت سل فرد به میزان دلخواه سهام یک شرکت را بر اساس یک توافقی که در کارگزاری صورت می‌گیرد به یک مدت خواص مثلا ۶ ماه قرض می‌کند و بعد از ۶ ماه یا خود سهام را پس می‌دهد یا هزینه آن را به مبلغ روز پرداخت می‌کند. شما فرض کنید که ۳ هزار از سهام یک شرکت به مبلغ ۵میلیون تومان را به مدت ۶ ماه قرض می‌کند، بعد از شش ماه ارزش این ۳هزار سهم ۳میلیون تومان شده باشد در نتیجه شما ۲میلیون تومان سود کردید.
ابزار شورت سل چه کمکی به بازار سرمایه می‌کند؟
یکی از نگرانی‌ها شرکت‌های بورسی و کارگزاران بورس این است که زمانی که سهام یک شرکت ریزش پیدا کرد سهامداران از آن خروج می‌کنند در نتیجه برخی از شرکت‌ها برای جلوگیری از آن اقدام به بازی با سهام می‌کنند و به صورت غیر واقعی ارزش سهام را بالا می‌برند. بورس ایران برای جلوگیری از ریزش یا رشد سهام یک دامنه نوسان قرار داده که یک شرکت نمی‌تواند در طول روز از این رقم بالاتر یا پایین‌تر برود. در بورس‌های دنیا برای این موضوع از ابزار شورت سل یا همان فروش تعهدی استفاده می‌کنند.
این ابزار کمک می‌کند که سهامداران از ریزش هم سود ببرند بنابراین افرادی که دارای تحلیل خوبی در بورس هستند سهام این شرکت‌ها را در قیمت مناسب خریداری می‌کنند و سپس در ریزش‌ها آن را به شرکت با قیمت پایین‌تر پس می‌دهند در نتیجه نه سهامداران از ریزش ترسی دارند و نه شرکت‌ها مجبورند برای جلوگیری از ریزش سهام دست به اقدامات نامتعارف بزنند. شما فرض کنید که این ابزار در بورس ایران به صورت گسترده استفاده شود، سهامداران به دو دسته تقسیم می‌شوند آن‌ها که علاقه به معاملات یک طرفه(خرید و فرش سهام دارند) و کسانی که علاقه به معاملات دو طرفه دارند در نتیجه شرکت باید برای حفظ هر دو طرف قیمت‌ها خود را به صورت واقعی درج کند، اگر بیش از حد قیمت سهام خود را بالا ببرد افرادی را که علاقه به معاملات دو طرفه دارند(که تعدادشان هم کم نیست) از دست می‌دهد و اگر قیمت بیش از حد ریزش داشته باشد سهامداران خود را از دست می‌دهد در نتیجه یک ابزار مناسب برای نوسان‌گیری در بازار بورس است.
قدرت نقدشوندگی بالای فروش تعهدی
یکی دیگر از مزیت‌های این ابزار افزایش قدرت نقدشوندگی در بازار سرمایه است. شما در بازار سهام باید مشتری وجود داشته باشد تا بتوانید سهام خود را به فروش برسانید اما در شورت سل شما نیازی به مشتری ندارید چرا که شما تنها سهام را قرض کردید و نیازی به مشتری ندارید.
جالب است که بر اساس گفته کارشناسان بیش از ۹۰درصد معاملات در بازارهای پیشرفته بورس جهان به ابزارهای مالی، مشتقات و سایر اوراق بر می‌گردد و مردم کمتر از سهام استقبال می‌کنند چرا که سود حاصل از این ابزارها بیشتر از سهام است. با توجه به تبلیغات کم و همچنین عدم آموزش افراد هنوز گزارشی مبنی بر موفقیت یا عدم موفقیت مرحله آزمایشی اجرای کردن این ابزار در بازار سرمایه وجود ندارد. همین که سازمان بورس شرکت‌ها با نوسانات کم را برای اجرای کردن این ابزار در بورس انتخاب کرده نکته مثبت و قابل توجه است چرا که پیشبینی آینده این شرکت‌های آسان‌تر و همچنین ارزش سهام آن‌ها واقعی‌تر است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری پیش قدم شوند
در کنار عرضه سهام شرکت‌های جدید برای حفظ سهامدارن در بورس نیاز است که سازمان بورس با سرعت بیشتری ابزارهای موجود را فعال کند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند اولین قدم را در رابطه با فروش تعهدی بردارند. با توجه به تیم قوی تحلیل‌گری که پشت این صندوق‌ها وجود دارد برای کاهش ریسک بخشی از پول مردم را به سمت فروش تعهدی به منظور سود بیشتر و همچنین کاهش ریسک حرکت بدهند. به بیان دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری به منظور ارائه یک خدمت جدید می‌توانند این تعهد را به مردم بدهند که حتی در ریزش سهام، ما سود به شما می‌دهیم. از طرف دیگر سازمان بورس از هر گروه در تابلوی بورس یک نماد را که دارای بنیادی قوی است را انتخاب کند و امکان معاملات دو طرفه را به آن‌ها بدهد. این موضوع می‌تواند تا حد زیادی به تعادل شاخص و همچنین ارزش سهام شرکت‌ها کمک کند.
نظر شما