مرجان شرف- بازار؛ با آغاز فصل گرما دوباره کمبود آب در تهران و کشور مورد توجه جدی قرار می گیرد اما کارهایی نیز برای فرار از این چالش انجام شده است. در این گزارش به دنبال این هستیم ببینیم تا چه میزان این امور نمره قابل قبولی را دریافت می کند؟
در تهران ذخایر آب تهران ۵۸۵ میلیون متر مکعب است که نسبت به سال پیش هفت درصد کاهش داشته است؛ اما تعداد چاه های تهران، چهار هزار و ۳۴۴ چاه بوده که یک هزار و ۱۰۹ میلیون متر مکعب آب را برای مصرف تهران استخراج می کند.
اما آنطور که کارشناسان اذعان دارند گرچه در مورد استخراج آب تهران از سدها و رودخانه ها دچار مشکل ویژه ای نیستیم اما با ادامه این جریان و برداشت های بی رویه در آینده ای نزدیک دچار چالش خواهیم شد؛ مانند رشد جلبک ها و تغییر رنگ و بوی آب که در سد ماملو نیز اتفاق افتاده است.
کیفیت آب تهران
عضو هیئت مدیره انجمن آب و فاضلاب کشور با بیان اینکه کیفیت آب تهران با ادامه تخلیه غیر اصولی دچار مشکل خواهد شد، گفت: هفت تصفیه خانه، آب شرب تهران را تامین می کنند که منبع آب جلالیه رودخانه کرج، ایستگاه آبگیر بیلقان و سد طالقان در رتبه نخست قرار دارد. تصفیه خانه (کن) رودخانه کرج و سد طالقان، تصفیه خانه های تهرانپارس، سد لار، سد کرج و سد مالمو نیز رتبه های بعدی را دارا هستند.
عضو هیئت مدیره انجمن آب و فاضلاب کشور: در اواخر تابستان و آغاز پاییز کمترین آب آورده رودخانه جاجرود به این سد واریز می شود
حسین نائب گفت: در اواخر تابستان و آغاز پاییز که کمترین آب آورده رودخانه جاجرود به این سد واریز می شود، آلاینده هایی مانند پسماندهای مغازه های غیر مجاز تعمیرگاهی، آبکاری، تعویض روغن و ساخت و تعمیر مبلمان به این آب ریخته و باعث آلایندگی آن می شود. رشد جلبک در مخازن سدها نیز مشکل دیگری است.
وی با بیان اینکه طرح رینگ قمر بنی هاشم بزرگترین رینگ آبرسانی در کلانشهر تهران است، گفت: با اتصال منابع مختلف و تصفیه خانه ها به این رینگ تداوم آبرسانی و تامین کیفیت و کمیت لازم برای آب شرب تهران به دست می آید. بالاخص که در سال های گذشته در مورد آب مناطق جنوب و جنوب شرق تهران در فصول گرم و خشک سال دچار چالش بوده و به اجبار از آب های زیر زمینی استفاده شده است که آن هم شامل غلظت نیترات بود.
احداث ۵۱۲ مخزن آب در محلات تهران
استاندار تهران نیز پیش از این با بیان اینکه با توجه به کمبود بارش های آسمانی، کاهش ذخیره آب پشت سدها و چشمه ها، نگهداشت آب، دبی سرچشمه ها، مصرف آب در قسمت کشاورزی، ما را دچار چالش مصرف آب کرده است، گفت: کنترل و اصلاح الگوی مصرف بسیار امری ضروری است. ۵۱۲ مخزن در سراسر تهران و در ۳۷۱ محله کار گذاشته شده به عنوان نمونه مخزن ۳۰ هزار مترمکعبی در محله صادقیه تهران می تواند آب این محله را در شرایط بحرانی تا سه روز تامین کند.
علیرضا فخاری افزود: تعداد ۱۱ عدد مخازن آب اضطراری در بوستان های منطقه ۱۹ به صورت دفنی انجام شده است و تهران، بدین ترتیب جزء پنج شهر دارای مخازن آب اضطراری در جهان به شمار می رود.
جلوگیری از کاهش آب پشت سدها
عضو هیئت امنای پژوهشگاه علوم فناوری انرژی آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه عملا در کشور ما در مورد تبخیر و کاهش سطح آب پشت سدها، کاری انجام نشده، گفت: در دنیا حرکت هایی اجرا شده به عنوان نمونه بر روی دریاچه سدها معمولا توپ های پلاستیک سیاه رنگ که نور را انعکاس ندهند و جذب کنند پخش می کنند که موجب کم شدن تبخیر می شود.
مجید عباسپور افزود: روش دیگر اینکه بر روی دریاچه سد ها سیستم پنل خورشیدی نصب می کنند به اسم نیروگاه های خورشیدی شناور که مانند پنل خورشیدی نور خورشید را گرفته و برق تولید می کند، قسمت پشت پنل ها گرما ایجاد شده و بر روی سد ها قرار می گیرد.
وی گفت: این موضوع دارای دو مزیت است، یکی افزایش راندمان و دوم اینکه مقدار تبخیر را کاهش می دهد حتی در مناطق ساحلی و دریاچه پشت سد ها هم می توان انجام داد. مانند کشور چین که این طرح ها در آن پیاده سازی شده است.
کم شدن آب ذخایر پشت سدها
عضو هیئت امنای پژوهشگاه علوم فناوری انرژی آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: مساله کاهش آب پشت سدهای ما بحث تبخیر صرف نیست، تغییرات اقلیمی هم دخیل است که طبیعتاً تاثیرگذار بوده؛ مانند میزان کاهش بارش که عامل مهمی در اینباره است. طبق آمار حدود یک دهه یا دو دهه پیش میزان کل بارش باران بر روی سدهای کشور ما ۴۰۰ میلیارد مترمکعب تخمین زده می شد طبیعتا هنگامی که میزان بارش کم شود تاثیر منفی بر میزان ذخایر دارد.
عضو هیئت امنای پژوهشگاه علوم فناوری انرژی آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف: در گذشته برف زمستان در فصول بهار و تابستان ذوب و پشت سد ها آب افزون می شد
مجید عباسپور گفت: پژوهشگاه آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف نیز پژوهشی را در همین راستا با دانشگاه ازمیر کشور ترکیه انجام داده که البته با توجه به اینکه تامین مالی پیاده سازی پایلوت این طرح در یکی از منابع آبی ترکیه صورت می گیرد. تکنولوژی این موضوع را ما در اختیار داریم اما در دریاچه های کشور این موضوع پیاده سازی نشد.
وی افزود: عامل دیگر نیز تغییر زمان فصلی است به این معنا که در گذشته برف زمستان در فصول بهار و تابستان ذوب و پشت سد ها آب افزون می شد، اما در حال حاضر کمبود برف و ذوب سریع آب را به پشت سد نمی رساند و از این نظر نیز سطح میزان ذخایر دچار تغییرات شده است و نکته دیگر نیز این است که در کشورمان به جز تغییر اقلیمی دوره های خشکسالی و کم بودن بارش را نیز داریم، که بر خشکسالی و کم شدن آب ذخایر پشت سدها تاثیر دارد.
ذخایر آب تهران
عضو هیئت امنای پژوهشگاه علوم فناوری انرژی آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف گفت: در ۵۱۲ نقطه شهر تهران ذخایری برای نگهداری آب وجود دارد که در مواقع بحران موضوعی به نام تاب آوری شهری مطرح می شود، به این معنا که اگر اتفاقی افتاده و آب شرب دچار مشکل شد بتوان از این مخازن استفاده کرد.
عباسپور با اشاره به لزوم مراقبت های ویژه از این مخازن گفت: اگر این مخازن به گونه ای طراحی شوند که پیش از آنکه آب آنها به مصرف کنندگان برسد، از طریق نقاط تصفیه خانه های آب که در تهران وجود دارد، تصفیه شود، طبیعتا مشکلی از بابت آلودگی و گندآب نخواهد داشت.
عضو هیئت امنای پژوهشگاه علوم فناوری انرژی آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف: یکی از موارد مهم در کنترل مصرف آب، اصلاح الگوی کشت و مصرف در بخش کشاورزی است
او در ادامه گفت: پراکندگی این مخازن به واسطه اینکه آبی که باید در شبکه جاری شود و اینکه برای بحث کوتاه مدت قابل استفاده هستند، نقطه ضعف این طرح می تواند باشد، اما مدیریت این طرح باید به درستی برنامه ریزی شود، به عوان مثال، پایگاه داده ای که در آن مشخصات و کیفیت آب پایش و مقدار زمان جابه جایی و بازچرخانی آب ثبت می شود تا این اطمینان حاصل شود که در صورت بروز بحران از این آب استفاده می توان کرد. ایده این مخازن نگهداری آب در مواقع بحران، ایده خوبی است.
لزوم اصلاح الگوی کشت
عضو هیئت امنای پژوهشگاه علوم فناوری انرژی آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف ادامه داد: یکی از موارد مهم در کنترل مصرف آب، اصلاح الگوی کشت و مصرف در بخش کشاورزی است. علیرغم اینکه در تمام برنامه های توسعه کشوری از آن سخن به میان آمده اما هیچ گاه به اجرا گذاشته نشده است.
عباسپور گفت: نکته بعدی تمرکز بر کشت محصولاتی است که از لحاظ آب بری دارای شاخص های مورد نظر ما باشند به عنوان مثال در رابطه با تولید محصول سیب با انگور، میزان آب مورد نیاز برای تولید سیب حدود چهار یا پنج برابر آب میزان مورد نیاز برای کشت انگور به شمار می رود.
وی عنوان کرد: تکنولوژی های مربوط به آبیاری کشاورزی اگر مقدار قابل توجهی آب را مصرف می کند، بخاطر عقب ماندن تجهیزات آبیاری در کشور است، آبیاری قطره ای و تکنولوژی هایی که در اینباره جدیدا مورد استفاده قرار می گیرد در کشور ما مورد استفاده قرار نگرفته و ما به مقدار زیادی در بخش کشاورزی هرزآب ایجاد می کنیم، فلذا استفاده از تکنولوژی های جدید مانند آبیاری قطره ای یا تولیدات گلخانه ای هوشمند مسائلی است که باید مورد توجه قرار گرفته و تکنولوژی هایی که در کشور وجود دارد مورد اجرا قرار بگیرد.
نظر شما