بازار؛ گروه بین الملل: بر اساس پالیسی سنتر، اصطلاح «جنوب جهانی» بیانگر و نشانگر کشورهای در حال توسعه یعنی بسیاری از مستعمرات سابق قدرت های غربی است. آنها در نارضایتی عمومی و تمایل به تغییر، نظم سیاسی و اقتصادی جهانی و نهادهای آن مشترکند_ که عمدتاً توسط ایالات متحده و متحدان نزدیک آن در اروپا و آسیا پشتیبانی می شود و به عنوان ناتوانی در برآوردن نیازهای توسعه ای جنوب جهانی شناخته می شود.
تعاریف کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته به برخی از تحلیلگران راه مناسبی برای ترکیب جنوب جهانی با کشورهای در حال توسعه داده است. آنها اصطلاح «جنوب جهانی» را ترجیح می دهند، زیرا در مقایسه با اصطلاحات کشورهای در حال توسعه یا جهان سوم کمتر قضاوت آمیز یا تحقیرآمیز به نظر می رسد. بر اساس گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد(آنکتاد)، کشورهای در حال توسعه شامل کشورهای آفریقا، آمریکای لاتین، دریای کارائیب، آسیا به استثنای ژاپن، کره جنوبی و اسرائیل و اقیانوسیه بدون استرالیا و نیوزلند هستند.
در مقایسه، کشورهای توسعه یافته کشورهایی در اروپا، آمریکای شمالی، و کشورهایی در آسیا و اقیانوسیه هستند که به عنوان کشورهای «در حال توسعه» تعریف نشده اند. به طور کلی، اصطلاح «جنوب جهانی» و تلفیق آن با کشورهای در حال توسعه، انتقاد بسیاری از تحلیلگران غربی را برانگیخته است. آنها اشاره می کنند که خود این اصطلاح از نظر جغرافیایی نادرست است، زیرا کشورهای عضو هم در نیمکره جنوبی و هم در نیمکره شمالی قرار دارند.
جنوب جهانی بسیاری از کشورهای ناهمگون را با سطوح مختلف توسعه، جهت گیری های سیاسی و دیدگاه ها در مورد نظم بین المللی آینده گرد هم می آورد
علاوه بر این، جنوب جهانی بسیاری از کشورهای ناهمگون را با سطوح مختلف توسعه، جهت گیری های سیاسی و دیدگاه ها در مورد نظم بین المللی آینده گرد هم می آورد. در نتیجه، چنین گروه بندی متنوعی نمی تواند به اندازه کافی منسجم باشد و بتواند یک نیروی سیاسی باشد که یک برنامه مشترک برای دستیابی به اهداف مورد توافق را ایجاد کند. برای سیاست گذاران کشورهای توسعه یافته اشتباهی جدی است که پتانسیل افزایش نارضایتی از نظم بین المللی کنونی و تمایل به تغییر در میان کشورهای در حال توسعه را دست کم بگیرند_ صرف نظر از اینکه چقدر ناهمگن باشند. در واقع، این احساسات عمیقاً احساس شده، اگرچه هنوز به خوبی بیان نشده است، قبلاً روابط بین المللی را شکل داده است_ همانطور که با کاهش نفوذ غرب در امور جهانی نشان داده شده است.
علاوه بر این، نحوه بازی چین و روسیه و اینکه سایر کشورهای در حال توسعه چگونه به این دو کشور نگاه می کنند، تأثیر زیادی بر چگونگی تکامل جنوب جهانی و واکنش غرب به آن خواهد داشت.
روسیه که پس از حمله به اوکراین توسط غرب تحریم و منزوی شده بود، با ادعای اینکه بخشی از گروه جنوب جهانی است، سعی کرده در جنوب جهانی دوستان و متحدانی پیدا کند
روسیه
روسیه که پس از جنگ اوکراین توسط غرب تحریم و منزوی شده بود، با اعلام اینکه بخشی از این گروه است، سعی کرده در جنوب جهانی دوستان و متحدانی پیدا کند. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه اعلام کرده که روسیه یک رهبر طبیعی جنبش ضد استعماری در میان کشورهای در حال توسعه است؛ در حالی که هدف آن پایان دادن به هژمونی ایالات متحده است. بر همین اساس، به نظر می رسد استراتژی پوتین برای ارائه سلاح، مزدوران و انرژی برای به دست آوردن نفوذ در آفریقا، به ویژه در ساحل و جنوب آفریقا است.
در آخرین نمونه ها، حکومت نظامی در مالی، نیجر و بورکینافاسو روابط خود را با فرانسه و سایر کشورهای غربی قطع کرده و پس از تحریم از جامعه اقتصادی غرب آفریقا خارج شده و برای حمایت به روسیه متوسل شده اند. به ویژه، بورکینافاسو پس از اخراج سربازان فرانسوی، از نیروهای روسیه برای کمک به حفظ امنیت رژیم حاکم دعوت کرده است و مالی قراردادی با روسیه برای ساخت یک پالایشگاه طلا امضا کرده است.
برخی از کارشناسان معتقدند که با توجه به جنگ اوکراین و هدف اعلام شده آن برای تحکیم «حوزه نفوذ ممتاز» خود در کشورهای همسایه (خارج نزدیک آن)، و موقعیت آن به عنوان دومین قدرت نظامی جهان با بزرگترین ذخایر کلاهک های هسته ای (علیرغم اینکه اقتصاد سالخورده آن به طور فزاینده ای به استخراج منابع طبیعی متکی است)، دشوار است که روسیه را به عنوان بخشی از جنوب جهانی یا شمال جهانی تصور کنیم؛ همانطور که توسط کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد تعریف شده است.
چین
وضعیت چین حتی مبهم تر است. با قضاوت بر اساس سطح درآمد سرانه (درآمد متوسط رو به بالا) و تجارب تحقیر آن توسط قدرت های غربی در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، چین چندین موضوع مشترک با بسیاری از کشورهای نوظهور دارد. در واقع، چین در طول مبارزات ضد استعماری پس از جنگ جهانی دوم، با بسیاری از جنبش‌های آزادی‌بخش ملی که بسیاری از آنها به احزاب حاکم در کشورهای خود تبدیل شده‌اند_ هم ذات پنداری و قویاً از آنها حمایت کرد. این کشور همچنین خود را بخشی از کشورهای غیرمتعهد و در حال توسعه در جنگ سرد قبلی بین اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده دانسته است.
شی جین پینگ، چشم انداز خود از جامعه جهانی آینده مشترک را به عنوان طرحی برای تغییر نظم جهانی فعلی مطرح کرده است
از زمان پیوستن به سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۱، چین مدعی وضعیت کشور در حال توسعه برای بهره مندی از رفتار ویژه و متفاوت این گروه تجاری شده است. اخیراً نیز این کشور از این استدلال برای عقب‌نشینی از تقاضاها برای مشارکت بیشتر در تلاش‌ها برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی استفاده کرده است ؛ علیرغم اینکه چین به بزرگترین تولیدکننده دی اکسید کربن تبدیل شده است. از همه مهمتر، معاون رئیس جمهور چین، هان ژنگ، در هفتاد و هفتمین مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر ۲۰۲۳ گفت که چین به عنوان بزرگترین کشور در حال توسعه، عضوی از جنوب جهانی است و با اهداف و چالش های کشورهای کمتر توسعه یافته همذات پنداری می کند، در حالی که جایگزینی برای «هژمونی غربی» ارائه می‌کند.
در واقع، شی جین پینگ، چشم انداز خود از جامعه جهانی آینده مشترک را به عنوان طرحی برای تغییر نظم جهانی فعلی مطرح کرده است. با این حال، از نظر بسیاری از ناظران، از جمله برخی در کشورهای در حال توسعه، به عنوان دومین اقتصاد بزرگ و تقریباً برابر با ایالات متحده از نظر نظامی، چین واقعاً رقیب ایالات متحده برای نفوذ است، به ویژه در جنوب جهانی_ به جای اینکه یکی از اعضای آنها باشد. حتی برخی از خود می‌پرسند که آیا چین واقعاً در تلاش برای ترویج جهان چندقطبی است یا اینکه فقط می‌خواهد جایگزینی برای نفوذ آمریکا در جهان باشد؟
در واقع، رویکرد تقابلی چین در واژگونی سیستم تحت رهبری ایالات متحده، که باید با نظم خود جایگزین شود، در مقایسه با دیدگاه «چند قطبی خوش خیم» که توسط رئیس جمهور برزیل، لولا داسیلوا ترجیح داده شده است با تأکید بر مذاکرات برای تغییر با کشورهای توسعه یافته، کاملاً قابل قدردانی است. به عنوان مثال، در دوران ریاست خود بر گروه ۲۰ در سال ۲۰۲۴، برزیل بر مبارزه با گرسنگی، فقر و نابرابری، ترویج توسعه پایدار و اصلاحات در سیستم حکمرانی جهانی از طریق مذاکره تمرکز خواهد کرد. همچنین مهم است که به خاطر داشته باشیم که خود چین نیز در این سردرگمی نقش داشته است.
علیرغم شرکت فعال در کنفرانس آسیا_آفریقا در باندونگ اندونزی در سال ۱۹۵۵ و درخواست ناظر شدن در سال ۱۹۹۲، تصمیم گرفته است که عضو جنبش غیرمتعهدها نباشد. همچنین در حالی که چین از گروه ۷۷ کشور غیر متعهد (که اکنون ۱۳۴ عضو دارد) در سازمان ملل متحد حمایت می‌کند، اما بخشی از این گروه نیست؛ به طوری که منجر به برچسب ناخوشایند جی۷۷ + چین می‌شود که به تازگی سومین اجلاس سران آن در ۲۱ تا ۲۲ ژانویه ۲۰۲۴، در کامپالا، اوگاندا (که امسال ریاست این گروه را بر عهده دارد)، برگزار شد.
ابهامات زیادی در مورد تعریف دقیق جنوب جهانی و نقش روسیه و چین در این گروه بندی وجود دارد؛ به طوری که چنین ابهاماتی ممکن است به طور قابل توجهی بر رویکردهای جنوب جهانی و شکل دادن به مواضع و اقدامات آنها تأثیر بگذارد
به طور خلاصه، ابهامات زیادی در مورد تعریف دقیق جنوب جهانی و نقش روسیه و چین در این گروه بندی وجود دارد؛ به طوری که چنین ابهاماتی ممکن است به طور قابل توجهی بر رویکردهای جنوب جهانی و شکل دادن به مواضع و اقدامات آنها تأثیر بگذارد. از طرفی این کشورها باید با مشکل طولانی مدت ترویج تغییرات در سیستم سیاسی و اقتصادی بین المللی کنونی دست و پنجه نرم کنند تا نیازهای توسعه خود را بهتر برآورده کنند.
نظر شما