صادرات چین جایگزین اتحادیه اروپا به عنوان راه نجات اقتصاد روسیه

بازار؛ گروه بی الملل: شورای آتلانتیک اخیرا در مقاله ای با قلم «نیلز گراهام» نوشت: در حالی که صادرات چین به سایر نقاط جهان از سال 2021 تا کنون 29 درصد رشد داشته است، صادرات چین با روسیه در مدت مشابه بیش از 121 درصد افزایش یافته است. پکن اکنون تامین کننده کلیدی کالاهای صنعتی و مصرفی است و به مسکو کمک می کند تا اقتصاد داخلی خود را حفظ کند و در مقابل اقدامات اقتصادی تنبیهی گروه هفت به تلاش های جنگی ادامه دهد.

ترجمه متن مقاله در ادامه می آید.

دو سال پس از حمله پوتین به اوکراین، روابط تجاری خارجی روسیه تثبیت شده است. پس از سقوط شدید بیش از 50 درصد واردات بلافاصله پس از حمله، ظاهراً واردات روسیه به میانگین سال 2019 بازگشته است. یکی از اجزای این بهبود روابط تجاری پررونق بین مسکو و پکن است. در حالی که صادرات چین به سایر نقاط جهان از سال 2021 تا کنون 29 درصد رشد داشته است، صادرات چین با روسیه در مدت مشابه بیش از 121 درصد افزایش یافته است. پکن اکنون تامین کننده کلیدی کالاهای صنعتی و مصرفی است و به مسکو کمک می کند تا اقتصاد داخلی خود را حفظ کند و در مقابل اقدامات اقتصادی تنبیهی گروه هفت به تلاش های جنگی ادامه دهد.

بلافاصله پس از تهاجم، ترکیبی از تحریم‌های گروه هفت و کنترل‌های صادرات و همچنین خشم اخلاقی گسترده باعث شد صادرات غرب ۶۳ درصد نسبت به میانگین قبل از کووید ۲۰۱۹ کاهش یابد. اگرچه صادرات گروه هفت به روسیه در نیمه دوم سال 2022 اندکی بهبود یافت، اما از آن زمان به پایین‌ترین حد خود رسیده است. در ماه های پایانی سال 2023، صادرات گروه هفت به روسیه تنها 28 درصد از میانگین سال 2019 ارزش داشت. با این حال از آن زمان، مسکو توانسته است روابط تجاری طولانی مدت خود را با گروه هفت و مهمتر از همه اتحادیه اروپا با چین جایگزین کند. امروزه صادرات چین به روسیه بیشتر از صادرات کل اتحادیه اروپا (EU)، بزرگترین شریک تجاری سابق روسیه قبل از کووید است.

امروزه صادرات چین به روسیه بیشتر از صادرات کل اتحادیه اروپا (EU)، بزرگترین شریک تجاری سابق روسیه قبل از کووید است

با این حال اتحادیه اروپا و ائتلاف گسترده تر گروه هفت در سال 2023 حدود 3.2 میلیارد دلار کالا در ماه به روسیه ارسال می کنند. آنها اکنون چه کالایی به روسیه می فروشند و محصولاتی که پکن در حال تولید و تجارت با روسیه است که از آن زمان آن را به مهمترین شریک تجاری مسکو تبدیل کرده است، چیست؟

طی دو سال گذشته ائتلافی از کشورها، تحت سلطه و رهبری گروه هفت، بزرگترین تحریم ها و رژیم کنترل صادراتی را که تا به حال بر یک اقتصاد بزرگ تحمیل شده است، اجرا کرده اند. این امر صادرات طیف وسیعی از کالاها به روسیه از جمله تجهیزات هوانوردی و فضایی، مواد خام و ماشین آلات صنعتی خاص را به شدت محدود و در برخی موارد متوقف کرده است.

علاوه بر تعلیق تجارت اقلامی که صراحتاً کنترل می شوند، بیش از 1000 شرکت به طور داوطلبانه فعالیت خود را در روسیه یا تعامل با شرکت ها و مصرف کنندگان روسی محدود کرده اند. اثر آن کاهش شدید تجارت بین روسیه و غرب بوده به طوریکه صادرات اروپا به روسیه از حدود 9.3 میلیارد دلار در ماه در سال 2019 به 3.2 میلیارد دلار در ماه در سال 2023 کاهش یافته است.

در حالی که کل صادرات از گروه هفت به روسیه در یازده ماه اول سال 2022 در مقایسه با دوره زمانی مشابه در سال 2019 حدود 65 درصد کاهش یافت، برخی از کالاها بیشتر از سایر گروه‌ها تحت تأثیر قرار گرفتند. مطابق با دسته‌های کالاهایی که به طور رسمی کنترل می‌شوند، دسته‌های صادراتی که بیشترین ضربه را خوردند عبارتند از: کالاهای حمل‌ونقلی مانند هوا و فضاپیما با 99.6 درصد کاهش، قایق‌ها با 99.4 درصد کاهش و خودروها با افت 83 درصد. در این بازه زمانی شاهد کاهش 92 درصدی مواد خام مانند آهن و فولاد و ریزش مواد شیمیایی مانند رنگ 93.3 درصد بودیم و ماشین آلات برقی و الکترونیک 90 درصد و لاستیک 87 درصد سقوط کرد.

تا سال 2023، صادرات ماهانه اتحادیه اروپا به روسیه نزدیک به 5 میلیارد دلار کاهش یافت و به 2.9 میلیارد دلار در ماه رسید

بسیاری از کالاهایی که کمترین تأثیر را داشته اند مواد غذایی و دارویی بودند - دو دسته ای که برای جلوگیری از ایجاد بحران های انسانی از تحریم ها یا کنترل صادرات معاف هستند. مجموع صادرات محصولات غذایی و محصولات حیوانی گروه هفت حدود 15 درصد از سال 2019 تا 2023 کاهش یافته است، اگرچه صادرات دارویی از سال 2019 ثابت مانده است.

اتحادیه اروپا بار سنگین این محدودیت های تجاری را احساس کرده است. اگرچه ایالات متحده آمریکا درصد کاهش بیشتری را در ارزش صادرات تجربه کرده است - کاهش 90 درصدی از 484 میلیون دلار در ماه در سال 2019 به 48 میلیون دلار در ماه در سال 2023. در مقابل برای بسیاری از کشورهای عضو اتحادیه اروپا مانند لتونی و لیتوانی، روسیه هنوز یک بازار صادراتی مهم است. در سال 2019، صادرات اتحادیه اروپا 85 درصد از کل صادرات گروه هفت به روسیه یا حدود 7.7 میلیارد دلار در ماه را تشکیل می داد. تا سال 2023، صادرات ماهانه اتحادیه اروپا نزدیک به 5 میلیارد دلار کاهش یافت و به 2.9 میلیارد دلار در ماه رسید. این مهم نشان دهنده تأثیر نامتناسب اقتصادی جنگ اوکراین بر کشورهای اروپایی در مقایسه با گروه گروه هفت است. همچنین مقاومت اتحادیه اروپا در برابر محدودیت‌های تجاری اضافی گروه هفت را توضیح می‌دهد.

چین اکنون چه کالایی به روسیه صادر می کند؟

با تثبیت روابط واردات روسیه در طول سال 2023، به طور فزاینده ای مشخص شد که صادرات جدید چین به روسیه جایگزین واردات از دست رفته اتحادیه اروپا شده است. در حالی که صادرات اتحادیه اروپا از سال 2019 تا 2023 کمتر از 5 میلیارد دلار در ماه کاهش یافته است، صادرات چین به میزان کمی بیش از 5 میلیارد دلار در ماه افزایش یافته و از 3.9 میلیارد دلار به 9 میلیارد دلار در ماه در مدت مشابه افزایش یافته است.

از سال 2019 تا کنون صادرات چین به روسیه به میزان کمی بیش از 5 میلیارد دلار در ماه افزایش یافته است

بیشتر توجه غرب به درستی بر افزایش صادرات مواد اولیه و کالاهای صنعتی تمام شده از چین متمرکز شده است. این تعجب آور نیست روسیه برای حفظ اقتصاد دوران جنگ خود به این محصولات مانند لاستیک، مواد شیمیایی و پلاستیک نیاز دارد. چین همچنین با افزایش نزدیک به 129 درصدی صادرات در 9 ماهه اول سال 2023 نسبت به مدت مشابه در سال 2019، به اصلی ترین صادرکننده ماشین آلات به روسیه تبدیل شده است. با این حال، صادرات چین به طور کامل جایگزین صادرات از دست رفته روسیه در گروه هفت نشده است.

در حالی که صادرات ماشین آلات چین در سال 2023 ماهانه 1.9 میلیارد دلار افزایش یافته است، صادرات گروه هفت در مقایسه با سال 2019 ماهانه 2.1 میلیارد دلار کاهش یافته است. بر اساس داده‌های ردیاب تجارت خارجی روسیه، واردات روسیه از دسته‌هایی که کالاهای تحت کنترل گروه هفت را جذب می‌کنند، اکنون حدود 75 درصد میانگین سال 2019 است به این معنی که روسیه هنوز نمی‌تواند تجهیزات کلیدی دو منظوره و صنعتی را از چین و سایر شرکای تجاری جایگزین وارد کند.

اما این تنها یک بخش از داستان است. نزدیک به نیمی از کالاهایی که چین در سال 2023 به روسیه ارسال کرده است، کالاهای مصرفی هستند نه صنعتی. همانطور که کارخانه های روسی اکنون به نهاده های چینی وابسته هستند، خانواده های روسی نیز به طور فزاینده ای به پوشاک، اسباب بازی ها و حتی تجهیزات اداری ساخت چین وابسته هستند. بسیاری از روس ها مجبور شده اند خانه های مد غربی پاریس، لندن و میلان را با کت و شلوارهای شانگهای و کفش فوجیان عوض کنند. آنها همچنین در حال رانندگی خودروهای چینی هستند: صادرات وسایل نقلیه چینی در سال 2023 در مقایسه با بازه زمانی مشابه در سال 2019، 900 درصد بیشتر است.

در حالی که رابطه تجاری چین و روسیه مطمئناً به نفع چین نامتقارن است، مسکو نقطه درخشان نادری در روابط تجاری جهانی پکن است

وابستگی شدید روسیه به واردات صنعتی و مصرفی چین به طور فزاینده ای نشان می دهد که روابط روسیه و چین دیگر شراکت برابر نیست. در عوض روسیه به طور فزاینده ای نقش یک دست نشانده اقتصادی چین را بازی می کند. مسکو چاره ی چندانی ندارد جز اینکه به خاطر اقتصاد بزرگ، قدرت تکنولوژیکی و نفوذ جهانی خود به پکن روی آورد. در حالی که این رابطه مطمئناً به نفع چین نامتقارن است، مسکو نقطه درخشان نادری در روابط تجاری جهانی پکن است. در سال 2023، صادرات چین در سطح جهان در مقایسه با سال 2022، 5 درصد کاهش یافت. در مقابل، صادرات چین به روسیه 46 درصد رشد کرد. از آنجا که چین با مشکلات بزرگ مازاد ظرفیت صنعتی داخلی، فضای تجاری خصمانه از بازارهای صادرات سنتی خود مانند اتحادیه اروپا و بازگشت به رشد صادرات محور مواجه است، روسیه دریچه آزادسازی حیاتی برای جذب محصولات چینی است و از اقتصاد داخلی پکن حمایت می کند.

به دلیل اهمیت مسکو به عنوان یک بازار صادراتی و همچنین منافع استراتژیک خود پکن در رابطه با جنگ در اوکراین، بعید است که رئیس جمهور چین شی جین پینگ تسلیم فشار غرب برای توقف صادرات گسترده خود به روسیه شود. علاوه بر این پس از دو سال درگیری، گروه هفت تقریباً تمام تحریم‌ها و کنترل‌های صادراتی موجود را علیه روسیه اجرا کرده است که می‌تواند در این گروه به اجماع برسد. همانطور که چند ماه پایانی سال 2023 نشان می دهد، روابط تجاری جهانی روسیه شروع به تثبیت کرده است. واردات چین همچنان افزایش خواهد یافت، درست همانطور که واردات گروه هفت به کاهش خود ادامه خواهد داد، البته نه تقریباً با همان شدتی که در طول هجده ماه اول مناقشه وجود داشت. در حالی که جنگ وارد سومین سال خود می شود، در بخش واردات تراز تجاری روسیه کمتر شده در عوض گروه هفت احتمالاً تمرکز خود را بر کاهش توانایی مسکو در پرداخت هزینه واردات خود با تمرکز بر نیمی دیگر از تراز تجاری روسیه و محدود کردن صادرات و پرداخت‌هایی که از آنها دریافت می‌کند، افزایش خواهد داد.