بازار، گروه استانها: کشاورزی در استان سمنان با فهرستی از مشکلات روبرو است از سرمازدگی و خشک‌سالی در بخش‌های مختلف تا عدم‌حمایت از تولید و بازار، گرانی سم و کود و عدم وجود فراوری و بسته‌بندی، عدم توانمندی در صادرات محصولات و فرصت یکسان برداشت، گذار نکردن از کشاورزی سنتی به مدرن و مشکلات پیرامون آن، کمبود شدید منابع آبی و ... که هرکدام به‌نوعی گلوی کشاورزی استان را فشار می‌دهند.
اما علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته در انجام سیستم‌های آبیاری قطره‌ای در سال‌های اخیر، تغییر الگوی کشت در برخی نقاط، حرکت به سمت کشت گیاهان دارویی و محصولات کم آب‌برو ... روزبه‌روز به مشکلات کشاورزان افزوده نیز می‌شود.
مشکلات کشاورزان زیاد هستند
قیمت اندک محصولات تولیدی یکی از عواملی است که رغبت را از کشاورزان گرفته است برای مثال چغندرقند امسال مانند سال گذشته کیلوگرمی ۷۰۰ تومان از کشاورزان درب کارخانه تحویل گرفته شد که البته باید قیمت کرایه را هم از آن کم کرد! این امر سبب شد تا کاشت چغندرقند امسال ۳۵ درصد در شاهرود و میامی کاهش یابد که ۹۰ درصد کل چغندرقند استان سمنان را می‌کارند.
برای نخستین بار کارخانه قند شاهرود مجبور شد از گلستان و کرمانشاه چغندرقند خریداری کند و این موضوع اصلاً سابقه نداشته است! موضوعی که گریبان گندم کاران را هم گرفته است اما در این گیرودار که کشاورزان در حال حساب‌وکتاب دخل‌وخرجشان هستند یک موضوع عجیب‌وغریب دغدغه‌هایشان را افزون کرد.
قیمت ادوات و ماشین‌آلات کشاورزی یکباره دو برابر شد! از سوی دیگر دستمزد کرایه ماشین‌آلات و ادوات نیز بین ۵۰ تا ۱۲۰ درصد گران شده است و این یعنی هزینه‌های بیشتر برای کشاورزان.
ارتقای قیمت‌ها تا ۲ برابر
یکی از فعالان حوزه فروش ادوات کشاورزی که در جاده بسطام به شاهرود نمایشگاه فروش تراکتور و ادوات کشاورزی دارد دراین‌باره به خبرنگار بازار می‌گوید: تراکتور کشاورزی دو دیفرانسیل ۳۹۹ سال قبل ۱۱۸ میلیون تومان بود دی‌ماه ۹۸ به ۱۴۵ میلیون تومان رسید و امروز ما که این محصول را نداریم اما فکر می‌کنم اگر بخواهیم قیمت روز را بگیریم بالای ۲۰۰ تا ۲۲۰ میلیون تومان باشد همه این اتفاقات زیر یک سال رخ‌داده است.
امیر محمدی بیان کرد: تراکتور ۴۷۵ که به رمانی معروف است سال گذشته ۱۳۰ میلیون تومان بود سپس به ۱۶۰ میلیون تومان رسید و امسال به گفته یکی از فروشندگان تهرانی نزدیک ۳۰۰ میلیون تومان شده است درنتیجه ما چند ماهی است که اصلاً فروش نداریم درنتیجه تراکتور هم نمی‌آوریم . تمام موجود ما دو تراکتور است که بعد از عید آورده‌ایم و هنوز کسی مشتری‌اش نشده است.
وی بابیان اینکه علف زن بنزینی نسبت به سال قبل دو برابر افزایش قیمت داشته است، می‌گوید: قاعدتاً این افزایش قیمت‌ها درزمینهٔ کرایه ساعتی این ماشین‌آلات و ... نیز تأثیرگذار بوده است البته این را نیز بگوییم که پراید در دو سال سه برابر شد درنتیجه وقتی تراکتور باآن‌همه کاربرد و عظمتش در این دو سال دو برابر شده، پس خیلی هم نباید نگران بود!
چه چیزی گران نشده است؟
این فروشنده تراکتور آدرس یکی دیگر از همکاران خود که در زمینه ادوات کشاورزی فعالیت دارد را می‌دهد فاصله بسیار نیست ورودی شهر بسطام فردی که نامش علی رضوانی است می گوید: همه چیز گران شده اما سابقاً گرانی ها پنج درصد ، ده درصد بود در این‌یکی دو سال اخیر ۳۰ درصد ۶۰ درصد است.
رضوانی بابیان اینکه کودی که امروز کشاورزان مصرف می‌کنند نسبت به سال ۹۵ سه برابر شده است، تأکید کرد: تراکتور و بسیاری ادوات کشاورزی حداقل دو برابر افزایش قیمت داشته‌اند.
کشاورزان هزینه کردهایشان ۳۰ درصد نسبت به سال قبل بیشتر شد اما قیمت خرید تضمینی محصولاتشان مثلا گندم ده درصد هم بالا نرفته است
وی می‌افزاید: همه حلقه‌های این زنجیر به هم متصل هستند یعنی وقتی ارز گران می شود، ماشین، تراکتور و کود گران می شود و کرایه‌های افزایش پیدا می‌کند در نتیجه کارگر هم مزد بیشتری می خواهد و یکباره می‌بینیم کشاورزان هزینه کردهایشان ۳۰ درصد نسبت به سال قبل بیشتر شد اما قیمت خرید تضمینی محصولاتشان مثلا گندم ده درصد هم بالا نرفته است.
باغداران هم وضعیت نابسامانی دارند
این فعال بخش کشاورزی می‌افزاید: باغداران هم وضعیت نابسامانی دارند مردم فکر می‌کنند چون زردآلو کیلویی ۳۵ هزار تومان است امروز باغداران همه میلیاردر شده اند خیر این‌گونه نیست اولاً بیش از ۹۰ درصد محصولات امسال استان سمنان را سرما زد آنچه هم که ماند به بازار نرسید از سوی دیگر از سبد تا کارگر و از کود تا یک بیل ساده قیمت‌ها سه برابر شده اند و البته این کشاورز باید یکسال خرج زن و بچه خودش را هم دربیاورد . شما به این می گویید شغل و درامد؟
رضوانی می‌گوید: خیلی کشاورزان برای علاقه باغات و زمین هایشان را نگه‌داشته‌اند وگرنه اگر فرصت داشتند همین امروز کبریت می‌کشیدند و تمام باغ و زمین شان را می‌سوزاندند. زمینی که سه سال است هیچ درآمدی ندارد از سوی دیگر هر سال هم کشاورز را با بدهی بیمه و کود و کارگر و تراکتور و ... تنها می گذارد به چه درد می خورد؟
وی می‌افزاید: یکی از عوامل گرانی اقلام و ادوات کشاورزی این است که نظارتی وجود ندارد از بنگاه‌داران بپرسید که آخرین باری که اصناف و تعزیرات و ... برای بازرسی از شما آمدند کی بوده است؟ همه چیز دررفته است. هیچ نظارتی نیست هرکس هرچه بخواهد با هر قیمتی می‌فروشد.
اجحاف در حق مردم
یک کشاورز نیز با بیان اینکه افزایش قیمت ادوات کشاورزی باعث شده تا تراکتورها و علف تراش ها و کامیون‌ها حمل کود و ... برای ما بهانه بیاورند یا کارمان را انجام نمی‌دهند یا هزینه‌های بیشتر طلب می‌کنند. هزینه کمباین هر هکتار گندم یا ذرت نسبت به پارسال حداقل ۵۰ درصد گران تر شده است اما قیمت همین محصول چقدر گران شده ؟ هیچ.
بخشی از افزایش قیمت‌ها برمی‌گردد به دخالت چند نفر سودجوی انحصارگر که واردات نهاده‌ها و ماشین آلات کشاورزی را در دست دارند و در حق مردم اجحاف و ظلم آشکارا می‌کنند زیرا به مشکلات آن ها دامن می زنند
علی اکبر مرتضایی بابیان اینکه هیچ کس به فکر کشاورز نیست و هر کس از راه می رسد از کود فروش تا سم فروش و راننده تراکتور و کمباین و ... می‌خواهند کشاورزان را پوست بکنند انگار که گرانی های اخیر کشور تقصیر کشاورز است.
علت گرانی ها
یک کارشناس اقتصادی اما در پاسخ به این سوال که گرانی ارز چه ربطی به گرانی تولیداتی دارد که در ایران وجود دارند مانند تراکتور، می‌گوید: باید به این سوال دو گونه پاسخ داد نخست اینکه بازارها امروز انحصاری هستند مثلا ادوات کشاورزی که مثال زدید در دست عده‌ای انحصار طلب قرار دارد که اولاً اجازه ورود به کسی را نمی‌دهند ثانیاً در قیمت‌گذاری از هیچ کاری دریغ نمی‌ورزند تا سودشان بیشتر شود دولت هم اصلاً توان نظارت ندارد.
محمد عمودی بیان می‌کند: روال همیشه در سال های اخیر این بوده که ما توان نظارت را نداشته‌ایم توان سیاست‌گذاری را نداشته‌ایم و گذاشته‌ایم تا سوء استفاده به رانت و رانت به کلاه‌برداری میلیاردی بدل شود و آن موقع به دستگاه قضایی گفته‌ایم بیا به آن‌ها رسیدگی کن! اما برای پیشگیری هیچ اقدامی نکرده‌ایم.
وی می‌افزاید: موضوع بعدی اما میزانی افزایش قیمت معقول است که اتفاقاً اجتناب‌ناپذیر به نظر می رسد امروز بسیاری قطعات همین تراکتورهایی که در ایران تولید می شوند خارجی هستند مثلا در تراکتورهای جدید جی پی اس هایی وجود دارد که مختصات زمین رادارند و ... اینها باید از خارج بیاید و گرانی مثلا ۵۰ درصدی ارز هزینه این کارخانه‌ها را هم بالا می برد.
گرانی های غیر معقول
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه بخشی از گرانی که به ارز و دلار و ... برمی‌گردد معقول و قابل‌پذیرش است اما مابقی آن اصلاً توجیه‌پذیر نیست، گفت: نمونه این امر در خودروسازی و تراکتورسازی و ... است اگر ادعا می‌کنیم خودرو ملی است پس هیچ وارداتی ندارد و در نتیجه ارز نباید به آن ربط داشته باشد پس اگر باقیمت ارز نوسان قیمت دارید باید بپذیرید که خودروی‌تان ملی نیست و قطعاتی از خارج هم دارد! این ها همه بهانه‌هایی برای پر کردن جیب عده‌ای از پول است.
یکی دیگر از کارشناسان اقتصادی که عضو هیئت مدیره تعاونی کشاورزان شهرستان شاهرود نیز است، به خبرنگار بازار می‌گوید: دولت باید از بخش کشاورزی با تمام ابزارهای ممکن حمایت و تعاونی‌ها را تقویت کند تا تعاونی‌ها تراکتور بخرند و آن را باقیمت ارزان‌تر به کشاورزان برای کارهایشان کرایه دهند تا هزینه‌ها پائین آید.
حذف کردن ارز نیمایی و ۴۲۰۰ تومانی از یک سو و شایعات و جو روانی بازار از سوی دیگر سبب گرانی ادوات کشاورزی شده است مانند همان بلایی که سودجویان بر سر خودرو آورده‌اند
محمد اسماعیل عامریان بابیان اینکه گرانی ها نشان از عدم توانمانی دولت در مدیریت بازار می‌دهد، تاکید داشت: حذف کردن ارز نیمایی و ۴۲۰۰ تومانی از یک سو و شایعات و جو روانی بازار از سوی دیگر سبب گرانی ادوات کشاورزی شده است مانند همان بلایی که سودجویان بر سر خودرو آورده اند.
وی می‌افزاید: از یک سو به کشاورزان تاکید می‌کنیم که باید مکانیزه شوی و آبیاری قطره‌ای و تغییر الگوی کشت دهی از سوی دیگر چطور کشاورز ۳۰۰ میلیون تومان پول تراکتور دهد؟ ۲۵۰ میلیون تومان استخر حفر کند و لوله کشی قطره‌ای کند؟ ۲۰۰ میلیون تومان کود و بذر و ادوات دیگر مانند علف زن و بیلر و ... بخرد ؟ این چه انتظارات بی جایی است که از کشاورزان داریم؟
نگاه درست به کشاورزی اقتصادی
به نظر می رسد تا نگاه درستی به کشاورزی اقتصادی در استان سمنان وجود نداشته باشد مشکلات زنجیر وار کنار هم پدید می آیند و حل هم نمی شوند. از یک سو توقعاتی از کشاورزان داریم که به این سمت حرکت کنند از سوی دیگر نمی توانیم بازار را برایشان مدیریت کنیم تا مایحتاج این زیرساخت ها را بخرند.
سید حسن میرعماد مدیرکل جهاد کشاورزی استان سمنان در سخنانی کوتاه با اشاره به ضرورت حمایت از کشاورزان و نظارت بر بازار، گفت: گرانی ادوات کشاورزی به دلیل گرانی ارز و نوسانات ارزی و دلاری و اقتصادی کشور بوده که باید در این زمینه اقدامی کرد تا کشاورزان زیان بیشتری نبینند.
میرعماد با اشاره به ضرورت حمایت از کشاورزان بیان کرد: در کنار گرانی ادوات کشاورزی، فرسودگی بسیاری از آنان نیز به کشاورزی ضربه زده است که در سال جهش تولید باید به این زمینه نیز توجه ویژه ای داشت که البته جهاد در این باره پیگیری هایی کرده است.
در این بین کشاورزان مورد ظلم واقع شده اند البته آن راننده تراکتور که مجبور است کار کند تا اقساط تراکتوری که امروز ۳۰۰ میلیون تومان شده را بپردازد نیز گناهی ندارد او پول بیشتری داده است لذا باید مدیریت شرایط را مانند هرم دید که اتفاقا سطوح بالا دانه های اصلی و درشت را ابتدا زیر ذره بین قرار داد و آن ها را اصلاح کرد و سپس به بقیه گروه ها رسید که کشاورزان حلقه انتهایی آن هستند.
نظر شما