بازار؛ گروه بین الملل: «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک کنفرانس خبری مشترک با «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در پاسخ به این سوال که با توجه به صحبتهایی درباره ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هستهای در وین، نظر او درباره مشارکت کشورهای حاشیه خلیج فارس در این توافق چیست، گفت: من به عنوان هماهنگکننده کمیسیون مشترک برجام(توافق هستهای) تمام انرژی خود و تمام تیمم را به کار میگیرم تا این مذاکرات موفق باشد. امیدوارم مذاکرات در وین به زودی با وزیر امور خارجه جدید ایران(حسین امیرعبداللهیان) آغاز شود.
بورل با اشاره به حضور اخیر امیرعبداللهیان در نیویورک برای شرکت در نشستی درباره فلسطین گفت: ما در این باره در نیویورک گفتوگو کردیم و پاسخ مثبت بود، اگرچه تاریخ مشخصی در نظر گرفته نشد. اما زمان رو به پایان است و ازسرگیری این مذاکرات اهمیت دارد.
او افزود: درک میکنم که ایران برای بررسی پرونده مذاکرات به زمان نیاز دارد اما دیگر شرکای برجام نگران این تاخیر هستند. ما باید از این فرصت برای بازگشت سریع ایران به مذاکرات استفاده کنیم. درک میکنم که این مذاکرات تا چه اندازه برای منطقه، به ویژه عربستان سعودی اهمیت دارد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با گفتن این که نگرانیهای عربستان سعودی درباره برنامه هستهای ایران یکی از ارکان اصلی امنیت این کشور، اروپا، خاورمیامه و دیگر جاهای جهان است، گفت: تفاوت زیادی میان تبدیل شدن ایران به قدرتی هستهای و تبدیل نشدن آن وجود دارد. به لطف این توافق، فکر میکنیم که جلوی تبدیل شدن ایران به قدرتی هستهای را گرفتهایم و باید به کانالهای دیپلماتیک بازگردیم تا مانع رخ دادن آن شویم.
بورل، سرانجام، درباره مشارکت کشورهای منطقه بیان کرد: منطقه به طور مستقیم در این مذاکرات مشارکت ندارد چراکه میان ایران و برخی کشورها به نمایندگی از جامعه جهانی برگزار میشود. نقش من فقط نقش هماهنگکننده است و تلاش میکنم ایران در یک طرف و جامعه جهانی در طرف دیگر را در کنار یکدیگر قرار دهم. اگرچه، کشورهای منطقه و عربستان سعودی مستقیما پای میز مذاکرات نیستند، نگرانیهای آنها در نظر گرفته خواهد شد.
اظهارات بورل در پی این مطرح میشود که مذاکرات وین پس از تغییر دولت آمریکا در سال ۲۰۲۱، از مارس ۲۰۲۲ با هدف احیای توافق هستهای آغاز شد.
با وجود سطحی از پیشرفتها، این مذاکرات با ادعای آمریکا و متحدان اروپایی آن، مبنی بر حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین از طریق عرضه پهپادهای جنگی به آن-ادعایی که از سوی تهران و مسکو بارها رد شد-همچنین با مداخله در امور داخلی ایران و به بهانه «نقض حقوق بشر در ایران» با وقفهای طولانی روبهرو شده است.
اگرچه، ایران تاکید کرده است در صورتی که طرف مقابل در توافق اراده سیاسی لازم را نشان دهد، آماده نهایی کردن «توافقی خوب» در وین برای لغو کلیه تحریمها است که تامینکننده منافع ملی ایران باشد.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره لغو مذاکره ایران و آمریکا در عمان تصریح کرد: موضوع مذاکرات در چارچوب تعریف شده به ویژه ابتکار سلطان عمان از نظر ما باز و مفتوح است. شرایط جاری و اهمیت موضوع فلسطین و تاثیری که ایجاد کرده ممکن است که در اولویتها جابجایی ایجاد کرده باشد و این تحولات میتواند در برخی از موضوعات تاثیرگذار باشد و تقدم و یا تاخری را ایجاد کند.
در خصوص این موضوع، خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام داده که در ادامه می آید.
«پل پیلار» یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست، و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاستهای امنیتی ژنو است. وی در سال ۲۰۰۵ پس از ۲۸ سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.
مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحدهای تحلیلی در CIA در حوزههای خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت میکرد. وی کهنهسرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.
پل پلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد، و کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه پرینستون است. کتاب های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانهزنی (۱۹۸۳)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۱)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، ۱۱ سپتامبر و اصلاح اشتباهات (۲۰۱۱)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه میفهمد: تجربه ملی و ریشههای سوءبرداشت (۲۰۱۶)».
*در بحبوحه جنگ غزه وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد خروج از برجام اشتباه بوده است، چرا که یکی از مسائل امنیتی با ایران را حل کرده بود. ارزیابی شما از سخنان وی در این مقطع زمانی چیست؟
«تونی بلینگن» وزیر خارجه آمریکا به سادگی حقیقت را می گفت. خروج ایالات متحده از برجام آشکارا اشتباه بزرگی بود، با توجه به آنچه که پس از آن خروج از نظر تسریع برنامه هسته ای ایران و همچنین سایر رفتار ایران و جهت گیری سیاست در تهران به وجود آمد.
اظهارات بورل تلاشی برای حفظ موضوع در دستور کار بین المللی است حتی اگر مذاکرات اساسی به این زودی ها از سر گرفته شود
*جوزب بورل نیز بعد از جنگ غزه اعلام کرد زمان برای مذاکرات احیای برجام رو به پایان است و ازسرگیری این مذاکرات اهمیت دارد. درک میکنم که این مذاکرات تا چه اندازه برای منطقه، به ویژه عربستان سعودی اهمیت دارد.سخنان وی را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا به معنای تلاشی برای از سرگیری فوری مذاکرات است؟
من انتظار تلاشی برای از سرگیری فوری مذاکرات را ندارم. اروپایی ها مطمئناً متوجه شده اند که تأثیرات جنگ غزه، به ویژه بر فضای سیاسی ایالات متحده، فضای مساعدی را برای از سرگیری مجدد فراهم نمی کند. اما اروپاییها نمیخواهند این موضوع به سادگی کنار گذاشته شود یا به طور کامل کنار گذاشته شود. اظهارات بورل تلاشی برای حفظ موضوع در دستور کار بین المللی است حتی اگر مذاکرات اساسی به این زودی ها از سر گرفته نشود.
مشارکت مستقیم کشورهای عربی در مذاکرات جدید درباره برنامه ایران روی میز نیست. بورل میداند که چنین مشارکتی هر مذاکره جدیدی را بسیار پیچیده میکند و اساساً به آن کشورها حق وتو میدهد
*بورل همچنین گفته است اگرچه، کشورهای منطقه و عربستان سعودی مستقیما پای میز مذاکرات نیستند، نگرانیهای آنها در نظر گرفته خواهد شد. به نظر میرسد این موضوع جدید مطرح می شود. کشورهای عربی قبل از این نیز خواستار حضور مستقیم در مذاکرات بودند که با مخالفت مواجه شده بود. آیا اتفاق جدیدی رخ داده است؟ آیا این موضوع روند مذاکرات را پیچیده تر نمی کند؟
باور نمی کنم اتفاق جدیدی افتاده باشد. مشارکت مستقیم کشورهای عربی در مذاکرات جدید درباره برنامه ایران روی میز نیست. بورل میداند که چنین مشارکتی هر مذاکره جدیدی را بسیار پیچیده میکند و اساساً به آن کشورها حق وتو میدهد. مشارکت اعراب به رایزنی های جداگانه محدود خواهد شد. تنها چیزی که این تصویر را تغییر میدهد، و هنوز بعید است، تجدید نظر اساسی در حوزه مذاکرات است به طوری که آنها دیگر به طور انحصاری بر روی ایران متمرکز نشوند، بلکه به طور گستردهتر به فعالیتهای هستهای در خاورمیانه نگاه کنند.
*سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز بعد از جنگ غزه درباره مذاکرات هستهای گفته است موضوع مذاکرات در چارچوب تعریف شده و در چارچوب ابتکار سلطان عمان مفتوح است. طبیعتاً شرایط و مسئله فلسطین که اولویتهای منطقه ای و بین المللی را جا به جا کرده، می تواند برخی موضوعات را تحت الشعاع قرار دهد و یا تقدم و تاخری ایجاد کند.ارزیابی شما از این سخنان چیست؟
این بیانگر ادامه علاقه رسمی ایران به توافقی است که تحریمها را کاهش میدهد، همراه با درک این موضوع که جنگ غزه محیط خوبی برای از سرگیری مذاکرات فراهم نمیکند - بهویژه به دلیل فضای سیاسی در ایالات متحده.
*با توجه به سخنان مقامات دو طرف برجام، آیا امکان آغاز مذاکرات در چند ماه آینده وجود دارد؟
ممکن است اما بعید است. در کوتاه مدت، با توجه به نقش ایران به عنوان حامی حماس، حملات سیاسی شدیدی در ایالات متحده علیه هرگونه اقدام دولت بایدن برای از سرگیری دیپلماسی با ایران صورت خواهد گرفت. حتی اگر احساسات در مورد اسرائیل و غزه پس از چند ماه فروکش کند، این امر به فصل کمپین انتخاباتی ۲۰۲۴ نزدیکتر می شود، زمانی که بایدن، به نفع انتخاب مجدد خود، همچنان در انجام ریسک های سیاسی مردد است. بازگشایی مذاکرات با ایران مستلزم آن است.
نظر شما