بازار؛ گروه بین الملل: «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک کنفرانس خبری مشترک با «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در پاسخ به این سوال که با توجه به صحبت‌هایی درباره ازسرگیری مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین، نظر او درباره مشارکت کشورهای حاشیه خلیج فارس در این توافق چیست، گفت: من به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام(توافق هسته‌ای) تمام انرژی خود و تمام تیمم را به کار می‌گیرم تا این مذاکرات موفق باشد. امیدوارم مذاکرات در وین به زودی با وزیر امور خارجه جدید ایران(حسین امیرعبداللهیان) آغاز شود.
بورل با اشاره به حضور اخیر امیرعبداللهیان در نیویورک برای شرکت در نشستی درباره فلسطین گفت: ما در این باره در نیویورک گفت‌وگو کردیم و پاسخ مثبت بود، اگرچه تاریخ مشخصی در نظر گرفته نشد. اما زمان رو به پایان است و ازسرگیری این مذاکرات اهمیت دارد.
او افزود: درک می‌کنم که ایران برای بررسی پرونده مذاکرات به زمان نیاز دارد اما دیگر شرکای برجام نگران این تاخیر هستند. ما باید از این فرصت برای بازگشت سریع ایران به مذاکرات استفاده کنیم. درک می‌کنم که این مذاکرات تا چه اندازه برای منطقه، به ویژه عربستان سعودی اهمیت دارد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با گفتن این که نگرانی‌های عربستان سعودی درباره برنامه هسته‌ای ایران یکی از ارکان اصلی امنیت این کشور، اروپا، خاورمیامه و دیگر جاهای جهان است، گفت: تفاوت زیادی میان تبدیل شدن ایران به قدرتی هسته‌ای و تبدیل نشدن آن وجود دارد. به لطف این توافق، فکر می‌کنیم که جلوی تبدیل شدن ایران به قدرتی هسته‌ای را گرفته‌ایم و باید به کانال‌های دیپلماتیک بازگردیم تا مانع رخ دادن آن شویم.
بورل، سرانجام، درباره مشارکت کشورهای منطقه بیان کرد: منطقه به طور مستقیم در این مذاکرات مشارکت ندارد چراکه میان ایران و برخی کشورها به نمایندگی از جامعه جهانی برگزار می‌شود. نقش من فقط نقش هماهنگ‌کننده است و تلاش می‌کنم ایران در یک طرف و جامعه جهانی در طرف دیگر را در کنار یکدیگر قرار دهم. اگرچه، کشورهای منطقه و عربستان سعودی مستقیما پای میز مذاکرات نیستند، نگرانی‌های آنها در نظر گرفته خواهد شد.
اظهارات بورل در پی این مطرح می‌شود که مذاکرات وین پس از تغییر دولت آمریکا در سال ۲۰۲۱، از مارس ۲۰۲۲ با هدف احیای توافق هسته‌ای آغاز شد.
با وجود سطحی از پیشرفت‌ها، این مذاکرات با ادعای آمریکا و متحدان اروپایی آن، مبنی بر حمایت نظامی ایران از روسیه در جنگ اوکراین از طریق عرضه پهپادهای جنگی به آن-ادعایی که از سوی تهران و مسکو بارها رد شد-همچنین با مداخله در امور داخلی ایران و به بهانه «نقض حقوق بشر در ایران» با وقفه‌ای طولانی روبه‌رو شده است.
اگرچه، ایران تاکید کرده است در صورتی که طرف مقابل در توافق اراده سیاسی لازم را نشان دهد، آماده نهایی کردن «توافقی خوب» در وین برای لغو کلیه تحریم‌ها است که تامین‌کننده منافع ملی ایران باشد.
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره لغو مذاکره ایران و آمریکا در عمان تصریح کرد: موضوع مذاکرات در چارچوب تعریف شده به ویژه ابتکار سلطان عمان از نظر ما باز و مفتوح است. شرایط جاری و اهمیت موضوع فلسطین و تاثیری که ایجاد کرده ممکن است که در اولویت‌ها جابجایی ایجاد کرده باشد و این تحولات می‌تواند در برخی از موضوعات تاثیرگذار باشد و تقدم و یا تاخری را ایجاد کند.
خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «ویلیام بیمن» استاد دانشگاه مینه سوتا آمریکا به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می خوانید.
پروفسور ویلیام اورمان بیمن (William O. Beeman) استاد دانشگاه مینه سوتا است. وی همچنین از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ ریاست بخش خاورمیانه انجمن مردم شناسی آمریکا را برعهده داشته است. بیمن پیشتر مدیر گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براون (Brown) در ایالت رودآیلند و استاد مردم شناسی و مطالعات آسیای شرقی این دانشگاه نیز بود. وی دکترای مردم شناسی را از دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۷۶ دریافت کرد و به خاطر نوشتن چندین جلد کتاب و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در مورد پویش های ارتباطات در ایالات متحده، ایران و غیره بسیار مشهور است.
نگرانی اصلی حزب الله با جامعه فلسطین نیست، بنابراین آنها هیچ انگیزه ای برای حمله به اسرائیل ندارند مگر اینکه اسرائیل ابتدا به آنها حمله کند. روایت در میان سیاستمداران این است که حمله به اسرائیل توسط حزب‌الله همیشه قریب‌الوقوع است و هیچ استدلال منطقی نمی‌تواند سیاستمداران آمریکایی را از تلاش برای سرزنش ایران برای هر گونه خشونت در خاورمیانه منصرف کند
*در بحبوحه جنگ غزه وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد خروج از برجام اشتباه بوده است، چرا که یکی از مسائل امنیتی با ایران را حل کرده بود. ارزیابی شما از سخنان وی در این مقطع زمانی چیست؟
من معتقدم که ایالات متحده (و شاید ایران) می داند که مذاکرات برجام به طور جدایی ناپذیری با مناقشه فعلی حماس و اسرائیل مرتبط است. در واقع، مناقشه حماس و اسرائیل فصل جدیدی را در مذاکرات برجام گشوده است.
ایالات متحده ایران را با این قدرت نسبت می‌دهد که به حزب‌الله لبنان دستور دهد تا یک جبهه شمالی علیه اسرائیل بگشاید. اینکه آیا ایران واقعاً می تواند این کار را انجام دهد (و من معتقدم نمی تواند) جای سوال دارد، زیرا حزب الله در درجه اول یک نیروی دفاعی است که از جوامع شیعه در جنوب لبنان در برابر حملات اسرائیل محافظت می کند. نگرانی اصلی حزب الله با جامعه فلسطین نیست، بنابراین آنها هیچ انگیزه ای برای حمله به اسرائیل ندارند مگر اینکه اسرائیل ابتدا به آنها حمله کند. اما واقعیت سیاسی در ایالات متحده این است که ایران با این قدرت فرماندهی بر حزب الله نسبت داده می شود. روایت در میان سیاستمداران - اعم از جمهوری‌خواه و دموکرات - این است که حمله به اسرائیل توسط حزب‌الله همیشه قریب‌الوقوع است و هیچ استدلال منطقی نمی‌تواند سیاستمداران آمریکایی را از تلاش برای سرزنش ایران برای هر گونه خشونت در خاورمیانه - حال یا آینده، واقعی یا خیالی- منصرف کند.
مذاکرات برجام وعده کاهش رشد قدرت نظامی ایران را می دهد و این در حوزه سیاسی آمریکا به خوبی عمل می کند. اگر ایالات متحده بتواند به مذاکرات برجام ادامه دهد و اکنون به قول ایران مبنی بر عدم دستور به حزب الله برای حمله به اسرائیل از شمال اضافه کند، این یک موقعیت جدید چانه زنی را معرفی می کند که هم برای ایالات متحده و هم برای ایران مفید است.
*جوزب بورل نیز بعد از جنگ غزه اعلام کرد زمان برای مذاکرات احیای برجام رو به پایان است و ازسرگیری این مذاکرات اهمیت دارد. درک می‌کنم که این مذاکرات تا چه اندازه برای منطقه، به ویژه عربستان سعودی اهمیت دارد.سخنان وی را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا به معنای تلاشی برای از سرگیری فوری مذاکرات است؟
آقای بورل درست می گوید، اما نه کاملاً آن طور که آن را بیان می کند. مذاکرات برجام با بحران حماس و اسرائیل به دلایلی که در بالا ذکر کردم احیا شده است. در حالی که بحران بیداد می کند، ایران انگیزه ای دارد تا تضمین کند که حزب الله را برای حمله به اسرائیل در ازای وعده آمریکا مبنی بر کاهش تحریم ها تحریک نخواهد کرد. نگران نباشید که حزب الله هیچ علاقه ای به شروع درگیری با اسرائیل ندارد، یا اینکه ایران عملاً اقدامات آنها را کنترل نمی کند. ایران مایل است از طریق ادامه مذاکرات برجام، این اقدام آتی را محدود کند.
این به ایران اهرمی می دهد - تا حدودی مانند اهرمی که با افزایش یا کاهش غنی سازی اورانیوم داشتند. دولت ایران می تواند به عنوان اهرم فشار در مذاکرات برجام، انگیزه های حمله به اسرائیل را افزایش یا کاهش دهد.
ایران به آرامی روابط خود را با عربستان سعودی و دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تنظیم کرده است. لازم به ذکر است که حملات علیه عربستان سعودی در سال گذشته کاهش یافته و روابط دیپلماتیک بهبود یافته است
*بورل همچنین گفته است اگرچه، کشورهای منطقه و عربستان سعودی مستقیما پای میز مذاکرات نیستند، نگرانی‌های آنها در نظر گرفته خواهد شد. به نظر میرسد این موضوع جدید مطرح می شود. کشورهای عربی قبل از این نیز خواستار حضور مستقیم در مذاکرات بودند که با مخالفت مواجه شده بود. آیا اتفاق جدیدی رخ داده است؟ آیا این موضوع روند مذاکرات را پیچیده تر نمی کند؟
ایران به آرامی روابط خود را با عربستان سعودی و دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تنظیم کرده است. لازم به ذکر است که حملات علیه عربستان سعودی در سال گذشته کاهش یافته و روابط دیپلماتیک بهبود یافته است. من نمی دانم چه نوع مذاکراتی بین ایران و عربستان سعودی صورت گرفته است، اما تضمین هایی داده شده است که خصومت بین ایران و عربستان سعودی را آرام کرده است. علاوه بر این، ایالات متحده تحت دولت بایدن دیگر در اطراف خلیج فارس نمی دود و درباره خطر ایران برای کشورهای شورای همکاری خلیج فارس فریاد نمی زند، به طوری که فشار سیاسی از سوی آمریکا نیز کمتر شده است.
*سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز بعد از جنگ غزه درباره مذاکرات هسته‌ای گفته است موضوع مذاکرات در چارچوب تعریف شده و در چارچوب ابتکار سلطان عمان مفتوح است. طبیعتاً شرایط و مسئله فلسطین که اولویت‌های منطقه ای و بین المللی را جا به جا کرده، می تواند برخی موضوعات را تحت الشعاع قرار دهد و یا تقدم و تاخری ایجاد کند.ارزیابی شما از این سخنان چیست؟
دولت های عمان و قطر هم اکنون خود را به عنوان میانجی (واسطه) در منطقه معرفی کرده اند. این مقام عالی برای هر دو کشور با توجه به وسعت کوچک و نفوذ اقتصادی و نظامی نسبتاً کم آنها در منطقه بسیار مهم است، بنابراین آنها تا حد ممکن تلاش می کنند که یکدست باشند. همچنین به نفع ایران است که یک «واسطه صادق» در این کشورها به عنوان میانجی داشته باشد. همانطور که اشاره کردم، ایران اکنون یک ابزار جدید برای مذاکرات برجام دارد و ظاهراً وزارت خارجه ایران این را می داند. من بیانیه وزارت خارجه را اینگونه تفسیر می کنم. آنها نقش ابتکار سلطان عمان را تصدیق می کنند، اما در عین حال اعلام می کنند که اکنون شرایط مذاکره تغییر کرده است. در واقع، اگر طرف های برجام باهوش باشند، نیازی به تأخیر نیست. می‌توان فوراً پیشرفت کرد، اما خواهیم دید که آیا طرف‌های علاقه‌مند حس خوبی برای استفاده از این فرصت دارند یا خیر.
*با توجه به سخنان مقامات دو طرف برجام، آیا امکان آغاز مذاکرات در چند ماه آینده وجود دارد؟
بله، با توجه به طرح کلی که در بالا ارائه کردم، می تواند پیشرفت فوری داشته باشد. در واقع، هر چه زودتر، بهتر است. بحران کنونی فرصتی را هم برای ایالات متحده و هم برای ایران به وجود می‌آورد که در صورت تشدید بحران فعلی یا اگر به نحوی از بین برود، ممکن است منقضی شود.
نظر شما