تحریمهای جدید امریکا بر صادرات نفت ایران به چین؛ هنوز تاثیر اقدام کنگره مشخص نیست

بازار؛ گروه بین الملل: اعضای کنگره مدت‌هاست که نسبت به صادرات نفت ایران ابراز نگرانی کرده‌اند. حملات اکتبر حماس به اسرائیل، نگرانی کنگره را افزایش داده است. صادرات ایران در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است که بیشتر این افزایش به چین مربوط می شود. در همین راستا، ماهیت صادرات نفت ایران، تلاش ها برای به دست آوردن تصویری کامل از تجارت و اثربخشی سیاست تحریم های ایالات متحده را پیچیده کرده است.

تحریم های ایالات متحده

تلاش‌های آمریکا برای محدود کردن صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی ایران از طریق تحریم‌ها به دهه‌ها قبل بازمی‌گردد. قانون مجوز دفاع ملی، سال مالی ۲۰۱۲ به رئیس جمهور امریکا دستور داد تا موسسات مالی خارجی را که با بانک مرکزی ایران یا سایر بانک های ایرانی تعیین شده که دارایی آنها مسدود شده است، از سیستم مالی ایالات متحده که با بانک مرکزی ایران تراکنش انجام می دهند، به استثنای بانک های مرکزی خارجی که در معاملات مربوط به نفت ایران شرکت نمی کنند، مسدود کند.

این اساسنامه از این تحریم‌های ثانویه، موسسات مالی خارجی در کشورهایی که تصمیم دارند خرید نفت ایران را به میزان قابل توجهی کاهش دهند، استثنا می‌کند (دونالد ترامپ آخرین استثنا را در سال ۲۰۱۸ تصویب کرد). رئیس‌جمهور امریکا همچنین در صورتی که تأیید کند که شرایط استثنایی وجود دارد که مانع از آن می‌شود که کشور نتواند خرید نفت خود را به میزان قابل توجهی کاهش دهد، دارای اختیار معافیت است، اما چنین معافیت هایی برای اجازه واردات نفت جدید صادر نشده است؛ اگرچه برخی برای اجازه انتقال وجوه ایرانی به بانک‌های کشورهای ثالث صادر شد.

ایالات متحده ده ها شرکت را به دلیل نقش آنها در حمل و نقل غیرقانونی نفت ایران به آسیا تحت نظارت این فرمان اجرایی تحریم کرده است

بر اساس فرمان اجرایی ۱۳۸۴۶، که توسط دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ برای بازگرداندن تحریم‌های ایالات متحده به عنوان بخشی از تصمیم وی برای توقف مشارکت ایالات متحده در برنامه برجام صادر شد، وزیر امور خارجه اختیارات بیشتری برای تحریم هر شخصی که مشخص شود در معامله ای مرتبط با خرید، فروش، حمل و نقل یا بازاریابی نفت ایران دست داشته است، دارد.

ایالات متحده ده ها شرکت را به دلیل نقش آنها در حمل و نقل غیرقانونی نفت ایران به آسیا تحت نظارت این فرمان اجرایی تحریم کرده است.

با افزایش واردات نفت از ایران توسط چین، خریداران چینی ممکن است به این نتیجه رسیده باشند که منافع اقتصادی ادامه خرید نفت ایران از خطرات تحریم‌های احتمالی ایالات متحده بیشتر است

صادرات نفت ایران به چین

هدف از تحریم‌های ثانویه ایالات متحده تحمیل هزینه‌های مالی یا سایر هزینه‌ها برای منصرف کردن افراد خارجی از مشارکت در فعالیت‌های قابل تحریم است، اما تحریم‌ها به خودی خود مانع از این فعالیت‌ها نمی‌شوند. با افزایش واردات نفت از ایران توسط چین، خریداران چینی ممکن است به این نتیجه رسیده باشند که منافع اقتصادی ادامه خرید نفت ایران از خطرات تحریم‌های احتمالی ایالات متحده بیشتر است.

بنا بر برخی گزارش‌ها، ایران نفت خود را با تخفیف در مقایسه با عرضه‌کنندگان روسی خلیج‌فارس یا دارای سقف قیمتی به فروش می‌رساند تا تجار و خریداران خارجی را جلب کند. علاوه بر این، اکثر خریداران چینی نفت ایران، پالایشگاه‌های کوچک و نیمه مستقلی هستند که به «قوری» معروف هستند. این پالایشگاه‌ها «هم به سختی کشف می‌شوند و هم در معرض سیستم مالی ایالات متحده نیستند»، که تأثیر تحریم‌های ایالات متحده را محدود می‌کند.

طبق گزارش ها، ایران در ماه اوت ۲۰۲۳، روزانه ۱.۵ میلیون بشکه نفت به چین صادر کرد که بالاترین میزان ثبت شده توسط یک ردیاب صنعتی در بیش از ده سال گذشته است. یک منبع دیگر تخمین می زند که تقریباً تمام صادرات نفت ایران به چین وارد می شود. با توجه به گزارش‌هایی مبنی بر افزایش صادرات نفت ایران، و در نتیجه کسب میلیاردها دلار درآمد برای دولت ایران در حساب‌های خارج از کشور، برخی از اعضای کنگره، دولت بایدن را به «عدم اجرای تحریم‌های نفتی» متهم کرده‌اند.

این موضوع در حالی مطرح است که تمامی تحریم های مربوط به نفت ایران پابرجاست. گزارش شده است که تعامل دیپلماتیک ایالات متحده و ایران در اواسط سال ۲۰۲۳، همراه با گام های کاهش تنش مربوط به برنامه هسته ای ایران و سایر موضوعات، انتظار ایران را مبنی بر اینکه ایالات متحده نفت ایران را در دریا منع نخواهد کرد، شامل می شود.

برخی از ناظران حدس می زنند که منافع رقابتی جهانی، تمایل به تشدید نشدن تنش ها با چین، یا پیگیری کاهش قیمت نفت نیز ممکن است سیاست تحریم های دولت بایدن علیه ایران را به گونه ای بیان کند که اجرای تحریم ها را از اولویت خارج کند

برخی از ناظران حدس می زنند که منافع رقابتی جهانی، تمایل به تشدید نشدن تنش ها با چین، یا پیگیری کاهش قیمت نفت نیز ممکن است سیاست تحریم های دولت بایدن علیه ایران را به گونه ای بیان کند که اجرای تحریم ها را از اولویت خارج کند. مقامات دولت بایدن این اتهامات را رد کرده و به تحریم صدها نهاد توسط دولت به دلیل دخالت آنها در فعالیت های مرتبط با ایران اشاره می کنند.

دولت بایدن همچنین به دنبال مصادره نزدیک به یک میلیون بشکه نفت ایران از نفتکش سوئز راجان است، آنچه وزارت دادگستری آن را «اولین قطعنامه جنایی در مورد شرکتی که تحریم‌های مربوط به تجارت نفت ایران را نقض کرده است» خوانده است. پرونده سوئز راجان پیچیدگی های اجرای تحریم های ایالات متحده علیه محموله های نفت ایران را نشان می دهد. سوئز راجان متعلق به یک نهاد مستقر در ایالات متحده بود که احتمالاً به توقیف آن کمک کرده است.

بدون ارتباط مستقیم با حوزه قضایی ایالات متحده، امریکا ممکن است با گزینه های محدودتری روبرو شود. تلاش های ایالات متحده در اواسط سال ۲۰۲۲ برای مصادره محموله یک نفتکش حامل نفت ایران که در یونان پهلو گرفته بود، توسط دادگاه های یونان مسدود شد. طبق گزارش‌ها، در دوران دولت ترامپ، مقامات آمریکایی به کاپیتان‌های نفت‌کش‌های حامل نفت ایران ایمیل فرستادند تا به آنها جایزه بدهند تا کشتی‌های خود را به کشورهایی که آنها را برای ایالات متحده توقیف می‌کنند، هدایت کنند؛ در حالی که قانون دریا صلاحیت ایالات متحده را برای اجرای قوانین تحریمی خود در دریا با ممنوعیت کشتی های مظنون به قاچاق محدود می کند.

مجلس نمایندگان آمریکا با تصویب طرح «توقف پهلو گرفتن کشتی‌های حامل نفت ایران» تحریم‌های جدیدی علیه خریداران نفت جمهوری اسلامی تصویب کرد

اقدام کنگره

برخی از اعضای کنگره از دولت بایدن خواسته اند که تحریم ها را بر صادرات نفت ایران به چین از جمله با تعیین نهادهای چینی دیگری که تحریم ها را نقض می کنند، اعمال کند. بر همین اساس، مجلس نمایندگان آمریکا با تصویب طرح «توقف پهلو گرفتن کشتی‌های حامل نفت ایران» تحریم‌های جدیدی علیه خریداران نفت جمهوری اسلامی تصویب کرد. در جزئیات این طرح اعلام شده است که خرید هرگونه نفت ایران توسط بنادر و پالایشگاه‌های خارجی به‌عنوان نقض تحریم‌های آمریکاست و عواقب دارد

البته، هنوز مشخص نیست که چنین اقداماتی چه تأثیری بر تجارت نفت ایران و چین، عموماً بازارهای جهانی نفت، روابط ایالات متحده و چین یا سایر پویایی‌ها خواهد داشت.

حمله اکتبر حماس به اسرائیل توجه به این موضوع را افزایش داده است. در ۱۹ اکتبر، کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا شروع به تنظیم قانون ۳۷۷۴ کرد که تحریم‌هایی را علیه افرادی که در معاملات نفتی ایران از جمله پالایشگاه‌ها دخیل هستند، الزامی می‌کند و به دولت دستور می‌دهد تا گزارش‌های سالانه درباره صادرات نفت ایران ارائه نماید.

لایحه دیگری به نام قانون ۵۹۲۳، حساب‌های خبرنگاری بانک‌های چینی مستقر در ایالات متحده را که تراکنش‌های مربوط به نفت ایران را انجام می‌دهند، تحریم می‌کند.