بازار؛ گروه بین الملل: مسائل بغرنج و بحران های میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در خصوص منطقه قره باغ و کریدور زنگزور همچنان ادامه دارد. دو کشور تاکنون دو نوبت جنگ خونین را پشت سر گذاشته اند که در جریان جنگ ۲۰۲۰، ارتش باکو موفق شد بخشی از نواحی را از ارمنستان بازپس بگیرد. در جنگ اخیر ۱۹ سپتامبر نیز ارتش این کشور، بخشی از منطقه قره‌باغ ارمنی‌نشین را در پی یک عملیات نظامی برق‌آسا به کنترل خود درآورد. در پی آن عملیات، جمهوری خودخوانده قره‌باغ کوهستانی اعلام انحلال کرد و تقریباً همه ساکنان ارمنی این منطقه به ارمنستان گریختند.
بعد از این رویدادها ارمنستان حاضر نشد تا با طرف آذربایجانی به گفت و گو بپردازد، اما یک رسانه جمهوری آذربایجان مدعی شد نیکول پاشینیان با پیشنهاد علی اف و برگزاری نشستی در قالب گروه ۳+۳ در تهران موافقت کرده در حالی که خود رئیس جمهور آذربایجان در گرجستان در سخنانی اعلام کرده بود که شاید نشست عادی سازی روابط میان کشورش با ارمنستان در تفلیس برگزار شود.
حقیقت این است که از زمان وقوع عملیات سوم، الهام علی اف اظهارات گوناگونی ارائه کرده است؛ در حالی که کشورهای مختلف هم در حال مطرح کردن مواضع خود بوده و هستند. تازه ترین آنها پس از اهتزاز پرچم آذربایجان در شهر خانکندی است که علی اف اظهار و تاکید کرد: رژیم اشغالگر قره‌باغ نباید جنگ دوم قره‌باغ و عملیات ضد تروریستی را فراموش کنند؛ اگر کسی در ارمنستان هنوز به فکر انتقام است، باید به تصاویر امروز خوب نگاه کند.
در همین راستا، یک مقام دولتی این کشور هم گفت: باکو «زنگزور» را به عنوان سرزمین مستقل ارمنستان به رسمیت می‌شناسد. ما قبول داریم که این مسیر سرزمین مستقل ارمنستان است، اما برای ما مهم است بدانیم چگونه طرف مقابل امنیت تردد در این مسیر را تضمین می‌کند. برای امنیت مسافرت با قطار از جمهوری آذربایجان به نخجوان یا بالعکس به تضمین‌های مطمئن نیاز داریم ضمن اینکه آذربایجان آماده مذاکره است، اما اگر ارمنستان تصمیم به تعویق مذاکرات در خصوص زنگزور بگیرد، باکو آماده ایجاد یک مسیر تردد از خاک ایران است.
در همین راستا، سید علی قائم مقامی کارشناس مسائل ترکیه به خبرنگار بازار گفت: جمهوری آذربایجان حق داشت که چنین عملیاتی را برای آزادسازی قره باغ از ۱۷ استانی که در اختیار ارمنستان بود، انجام دهد. این موضوع را حتی سازمان ملل در چهار قطعنامه تایید کرده و جمهوری اسلامی ایران هم از آزادسازی قره باغ و هفت استان تحت اشغال آذربایجان حمایت کرده است. از طرفی، روسیه و رژیم صهیونیستی هم به نوعی از آذربایجان پشتیبانی کرده است. علاوه بر آن، گروه مینسک هم تلاش کرده تا این موضوع را به صورت مسالمت آمیز حل کند که البته نتوانست و عملیات سال ۲۰۲۰ آغاز شد، در حالی که الهام علی اف آن را عملیات ضد تروریسم منطقه ای اعلام نمود.
وی افزود: آن عملیات با کمک ارتش ترکیه شکل گرفت و ارتش ترکیه به صورت بالفعل در آن شرکت کرد، در حالی که این ارتش در جمهوری آذربایجان مستقر است. علاوه بر آن، بیش از ده هزار افسر جمهوری آذربایجان چه در ترکیه و چه در باکو تحت استانداردهای ناتو آموزش دیده اند. افزون بر این، ترکیه، آذربایجان و اسرائیل قراردادهای سه جانبه کلان اطلاعاتی، نظامی و غیره را منعقد کرده اند؛ به خصوص که آنها قرارداد صنایع دفاعی و نظامی را به صورت مشترک امضا کرده اند.
قائم مقامی اضافه کرد: همچنین، چندی پیش که اردوغان که به نخجوان سفر کرده بود در نخجوان یک مرکز نظامی را تاسیس کرد که شامل طراحی، تعمیر، نگهداری، تجهیزات، نوسازی و مدرنیزه کردن تسلیحات نظامی است، در حالی که نیروی ارتش زمینی ترکیه مسئولیت این اقدامات را بر عهده گرفته است. بر همین اساس، یک چنین پیچیدگی در جمهوری آذربایجان وجود دارد. اما مسئله دیگر این است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ترکیه و جمهوری آذربایجان، ارمنستان را به رسمیت شناختند. حتی حیدر علی اف پدر الهام علی اف و روسای جمهور پیشین، ارمنستان را به رسمیت شناخته بودند.
کارشناس مسائل ترکیه ادامه داد: اما در خصوص قضایای اخیر، بر اساس خبر سایت ریاست جمهوری آذربایجان، الهام علی اف اعلام کرده که ارمنستانی وجود ندارد و این کشور به عنوان یک حائل به منظور اینکه جهان ترک متحد نشوند، شکل گرفته است. همچنین، دو تا سه ماه پیش، وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه که یکی از زیر مجموعه های آن ترکهای خارج از کشور است، یک نشست بین المللی در استانبول برگزار و اعلام کرد که خانات روان یعنی همان خان های ایروان وجود ندارند و این منطقه آذربایجان غربی است و باید تحت کنترل جمهوری آذربایجان درآید؛ یعنی یک چنین خیالات خامی در ترکیه و جمهوری آذربایجان مبنی بر شعار «یک ملت و دو دولت» مطرح شده است که این مسئله موجب ایجاد تنش بیشتر در منطقه خواهد شد و همسایگان را متضرر خواهد کرد.
وی گفت: این نوع قضایا موجب می شود که کارشناسان اعلام کنند که الهام علی اف از جلد خود خارج شده است؛ یعنی با این اعمال و رفتار کنترلی بر خود ندارد. البته این نوع مسائل تحت القائات و به تحریک ترکیه و جناح راست افراطی ملی گرای ترک ترکیه به خصوص متحد اردوغان به رهبری دولت باغچلی، رئیس حزب حرکت ملی ترکیه و همچنین اسرائیل انجام می شود. این مسائل برای منطقه بسیار خطرناک است و من به عنوان یک آذری که در تبریز متولد شده ام و مادرم متولد باکو است، در اینجا می گویم که آذری های ایران به هیج وجه این جریانات را نپذیرفته و قبول نخواهند کرد.
قائم مقامی افزود: در جمهوری آذربایجان نزدیک به ۶۵ تا ۷۰ درصد نفت و گاز توسط شرکتهای غربی مانند بی پی، شورون و توتال در حال غارت شدن است. بیش از سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب گاز از سال ۹۶ در حال صادر شدن است در حالی سهم باکو ۱۰ تا ۱۵ درصد است، یعنی در نفت و گاز این کشور، حدود هفت تا هشت درصد ترکیه و شش تا هفت درصد عربستان، لوک اویل اسرائیل و شرکتهای غربی دارای سهام هستند.
وی در خصوص سوال خبرنگار بازار مبنی بر صحبتهای چند وقت پیش نخست وزیر ارمنستان که روسیه قره باغ را به جمهوری آذربایجان بخشیده است، گفت: حرفهای پاشینیان چندان عاقلانه نیست، چرا که هم روسیه، هم ایران و خود ارمنستان، قره باغ را متعلق به جمهوری آذربایجان می دانند؛ به خصوص در ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ که با میانجیگیری و نظارت روسیه آتش بس میان دو کشور برقرار شد. در آن جا هم تاکید شده که قره باغ باید به جمهوری آذربایجان برگردد. بنابراین، نمی توان روسیه را متهم کرد، زیرا قره باغ باید به آذربایجان داده می شد.
این مسئله که ترکیه، اسرائیل و جمهوری آذربایجان در صدد تحمیل کریدور زنگزور هستند، یک موضوع دیگری است که جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه اجازه اشغال مناطق ارمنستان را نخواهد داد، زیرا ایران مخالف هرگونه نقل و انتقالات مرزی است
قائم مقامی ادامه داد: اما این مسئله که ترکیه، اسرائیل و جمهوری آذربایجان در صدد تحمیل کریدور زنگزور هستند، یک موضوع دیگری است که جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه اجازه اشغال مناطق ارمنستان را نخواهد داد، زیرا ایران مخالف هرگونه نقل و انتقالات مرزی است. از طرفی، به نفع ایران است که هم مرزهای آن با جمهوری آذربایجان باز شود و با ارمنستان باز بماند، زیرا هم منافع ملی و راهبرد کلان منطقه ای جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه نباید زیر سوال برود.
این کارشناس بیان کرد: علاوه بر آن، همکاری ایران با جمهوری آذربایجان، ترکیه، ارمنستان و کشورهای آسیای میانه نیز باید ادامه پیدا کند؛ یعنی ترکیه و جمهوری آذربایجان حق ندارند مانع ارتباط ایران و ارمنستان شوند، در حالی که خود اردوغان اعلام کرده که بیش از ۱۰۰ هزار ارمنی ارمنستان در ترکیه مشغول به کار هستند و مرزهای ترکیه و ارمنستان گشوده شده و یا الهام علی اف و پاشیینیان چندین بار در سازمان ملل و کشورهای اروپایی در حال مذاکره بوده اند.
وی گفت: جمهوری آذربایجان مدعی است با اینکه ایران، جمهوری اسلامی است و حکومت اسلامی دارد، اما مردم مسلمان آذربایجان را ترک کرده و با ارامنه مسیحی در ارتباط است و از آنها حمایت می کند. این ادعا به هیچ وجه درست نیست. عامل اصلی که ایران نمی تواند با مردم جمهوری آذربایجان ارتباط کاملی داشته باشد، خود شخص الهام علی اف است که مردم را به خاطر خطرناک بودن ایران به عدم آمدن به ایران تحریک کرده است. در حالی که هیچ گونه خطری برای آنها وجود ندارد و آنها خواهران و برادران ما هستند.
این کم کاری ایران است که قفقاز و آسیای میانه را رها کرده و سیاستهای خود را بر خاورمیانه متمرکز کرده است، در حالی که باید به صورت متوازن و با در نظر گرفتن معاملات همه جانبه سیاست خارجی خود را دنبال میکرد تا چنین اتفاقاتی رخ نداده و صیهونیسم در این مناطق نفوذی نداشته باشد
کارشناس مسائل ترکیه افزود: در این میان، قضایای پان ترکیسم مشهود است، در حالی که این قضایا در ترکیه هم طرفداری ندارد و مردم مخالف پان ترکسیم هستند. به طور کلی با اینکه پان تورانیسم اهمیتی ندارد، اما عده ای در ایران این اندیشه را ترویج کرده اند که این کار هم عاقلانه نیست.
وی در پایان گفت: در رابطه با نفوذ ناتو در قضیه زنگزور باید بگویم که ناتو در این مسئله نفوذ کرده است. اسرائیل هم در این منطقه نفوذ دارد و در جمهوری آذربایجان کاملا مسلط است. به عبارت دیگر، باکو تحت کنترل اسرائیل و ترکیه قرار دارد و در این جا، این کم کاری ایران است که قفقاز و آسیای میانه را رها کرده و سیاستهای خود را بر خاورمیانه متمرکز کرده است، در حالی که باید به صورت متوازن و با در نظر گرفتن معاملات همه جانبه سیاست خارجی خود را دنبال میکرد تا چنین اتفاقاتی رخ نداده و صیهونیسم در این مناطق نفوذی نداشته باشد.
نظر شما