طوفان الاقصی در بازار نفت دنیا؛ آیا تاریخ تکرار می شود؟| بیمه ریسک جنگ روی قیمت نفت

مهرداد ابراهیمیان؛ بازار: در ساعات اولیه شنبه شاهد حمله جنگنده های حماس به سرزمین های اشغالی در دفاع از حقوق فلسطینی ها بودیم که جرقه تنش هایی را در خاورمیانه روشن کرد.

با آشکار شدن عواقب این درگیری بلافاصله در بازارهای مالی جهانی، نفت بیشترین سهم را از تحرکات داشت. بازار نفت بیش از همه در مورد آسیب احتمالی به عرضه در بازار نگران بود زیرا همین الان در آستانه فصل سرماه هم بازار با کمبود عرضه مواجه است.

نفت خام برنت استاندارد برای تحویل در ماه دسامبر در جریان معاملات حدود ۵ درصد افزایش یافت و به سطح ۸۹ دلار در هر بشکه رسید، هر چند که امروز با پایین آمدن آثار شوک بار اندکی از قیمت نفت کاسته شد و امروز چهارشنبه با قیمت ۸۷.۳۹ دلار برای هر بشکه بسته شد

بازخورد فوری

قیمت نفت در پایان معاملات روز دوشنبه با افزایش نگرانی ها در مورد بحران در خاورمیانه حدود ۴ درصد افزایش یافت. در حالی که در کمتر از یک هفته قبل ۱۰ درصد ریزش قیمت را تجربه کرده بود.

براین اساس آمار فروش در بازار، نفت خام برنت استاندارد برای تحویل در ماه دسامبر در جریان معاملات حدود ۵ درصد افزایش یافت و به سطح ۸۹ دلار در هر بشکه رسید، هر چند که امروز با پایین آمدن آثار شوک بار اندکی از قیمت نفت کاسته شد و امروز چهارشنبه با قیمت ۸۷.۳۹ دلار برای هر بشکه بسته شد.

نفت خام نایمکس آمریکا نیزبرای تحویل در نوامبر با ۴.۳ درصد افزایش به ۸۶.۳۸ دلار در هر بشکه رسید.

قیمت نفت بخشی از زیان خود را که هفته گذشته به ثبت رسانده بود، جبران کرد که ناشی از نگرانی های مربوط به تقاضای نفت خام و ادامه نرخ بهره بالا در سراسر جهان بود.

قبل از حمله اخیر، قیمت نفت تنها در پنج روز بیش از ۱۰ درصد از ارزش خود را از دست داده بود، زیرا دلاردر مقابل ۶ ارز معتبر جهان تقویت شده بود و از سوی دیگرنگرانی های مربوط به کاهش رشد اقتصاد جهانی هم جدی است.

قیمت نفت در ماه‌های اخیر به شدت افزایش یافته است و قیمت نفت برنت از نزدیک به ۷۰ دلار در ژوئن گذشته به بیش از ۹۷ دلار در پایان سپتامبر رسیده بود.

در ماه‌های اخیر، نفت از تصمیم مشترک عربستان و روسیه بهره برده است که کاهش تولید و صادرات نفت را تا پایان سال جاری تمدید کرده‌اند و ماه های آخرامسال میلادی در بازار نفت خام با کسری عرضه مواجه شده است هر چند که تعداد سکوهای فعال استخراج نفت در ماه سپتامبر درآمریکا نیز کاهش یافته است.

بحران های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه معمولاً باعث افزایش قیمت نفت می شود. اهمیت منطقه خاورمیانه برای بازار جهانی نفت در این واقعیت نهفته است که حدود یک سوم از کل عرضه نفت خام را در خود جای داده است. از نظر تاریخی، درگیری‌های مسلحانه در خاورمیانه باعث تحرکات شدید قیمت نفت شده است

ترس از گسترش بحران

افزایش قیمت نفت در حالی رخ داد که سرمایه گذاران نگران گسترش درگیری ها در خاورمیانه به کشورهای دیگر بودند که ممکن است به عرضه نفت خام آسیب برساند. اگرچه در حال حاضر هیچ تاثیری بر عرضه نفت وجود ندارد، اما افزایش قیمت ها زمانی رخ داد که معامله گران حق بیمه ریسک ژئوپلیتیکی را به قیمت اضافه کردند.

در عین حال اوله هانسن، رئیس استراتژی کالا در بانک ساکسو، گفت: خطر تشدید تنش همچنان بالاست و واکنش همه طرف‌های درگیری در حالت انتظار و آماده باش هستند.

به ادعای رسانه ارقام، ایالات متحده اخیراً تعهد خود را نسبت به تحریم های اعمال شده علیه تهران کاهش داده و به ایران اجازه داده تا تولید نفت خود را به بالاترین سطح در پنج سال گذشته افزایش دهد.

اما هنسن ضمن طرح ادعایی گفت که اگر ایران متهم به مشارکت در تشدید تنش‌های اخیر شود، احتمال اعمال تحریم‌های شدیدتر وجود دارد که می‌تواند منجر به محدودیت در عرضه نفت و تشدید عرضه در بازار شود.

وال استریت ژورنال نیز به نقل از منابعی مدعی شد که مقامات امنیتی ایران به طراحی حملات اخیر در سرزمین های اشغالی کمک کردند، ادعایی دروغ که حتی مقامات آمریکایی آن را رد کردند و گفتند: هیچ مدرکی دال بر دخالت تهران در این موضوع وجود ندارد!

همچنین سخنان مقام معظم رهبری در روز گذشته نیز موید این ادعا بود که ایران در حمله موسوم به طوفان الاقصی نقشی نداشته است.

صادرات نفت ایران پس از پایان دادن به توافق هسته ای دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸، شاهد کاهش شدید بود اما بنا بر گزارش سیی گروپ کاهش لحن تحریم‌ها علیه تهران توسط جو بایدن، رئیس‌جمهور کنونی، تولید نفت این کشور را به افزایش حدود ۶۰۰ هزار بشکه‌ای در روز و رسیدن به ۳.۲ میلیون بشکه در روز در دوره بین پایان سال ۲۰۲۲ تا اواسط سال جاری سوق داد.

هیچ یک از طرفین درگیری در حال حاضر بازیگر مهمی در میدان نفتی محسوب نمی شوند، زیرا هر دو تقریباً هیچ مقدار نفت خام تولید نمی کنند اما ناآرامی ها در نزدیکی سایر کشورهایی که از تولیدکنندگان و صادرکنندگان اصلی نفت در سراسر جهان محسوب می شوند، رخ می دهد

تاریخ چه می گوید؟

هیچ یک از طرفین درگیری در حال حاضر بازیگر مهمی در میدان نفتی محسوب نمی شوند، زیرا هر دو تقریباً هیچ مقدار نفت خام تولید نمی کنند اما ناآرامی ها در نزدیکی سایر کشورهایی که از تولیدکنندگان و صادرکنندگان اصلی نفت در سراسر جهان محسوب می شوند، رخ می دهد.

اد یاردنی، اقتصاددان، رئیس یاردنی ریسرچ، گفت: بحران های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه معمولاً باعث افزایش قیمت نفت می شود. اهمیت منطقه خاورمیانه برای بازار جهانی نفت در این واقعیت نهفته است که حدود یک سوم از کل عرضه نفت خام را در خود جای داده است. از نظر تاریخی، درگیری‌های مسلحانه در خاورمیانه باعث تحرکات شدید قیمت نفت شده است.

جنگ اکتبر ۱۹۷۳ باعث شد که قیمت نفت از سطح ۲.۹۰ دلار در هر بشکه به بیش از ۱۱ دلار در سال بعد افزایش یابد. قیمت نفت نیز در طول جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۰ تا ۲۴۰ درصد افزایش یافت و در طول جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ نیز ۴۵ درصد افزایش یافت. قیمت نفت در جریان درگیری ها در لبنان در سال ۲۰۰۶ به بالاترین حد خود رسید و در آن زمان بود که از ۷۸ دلار گذشت.

آیا روند صعودی ادامه خواهد داشت؟

آشفتگی ژئوپلیتیک اخیر باعث ایجاد اختلاف نظر در میان تحلیلگران در مورد اینکه آیا تأثیر طولانی مدت بر قیمت نفت خواهد داشت یا خیر؛ شده است.

سیتی گروپ انتظار دارد که ناآرامی ها به افزایش فوری قیمت نفت کمک کند و برخی از ضررهای متحمل شده در چند هفته گذشته را معکوس کند. تحلیلگران این بانک نسبت به احتمال تشدید درگیری در خاورمیانه در دوره آتی هشدار دادند، خطری که تا سال ۲۰۲۴ همچنان وجود دارد.

تحلیلگران بانک ANZ همچنین گفتند که افزایش ریسک ژئوپلیتیکی در خاورمیانه باید از قیمت نفت حمایت کند و نسبت به نوسانات بالای قیمت هشدار داده اند.

باب مک‌نالی، رئیس شرکت راپیدان انرژی، با عبور ۴۰ درصد از صادرات جهانی نفت از تنگه هرمز، انتظار دارد که در صورت گسترش درگیری‌ها به تهران منجر به افزایش قیمت نفت بین ۵ تا ۱۰ دلار شود.

مک‌نالی همچنین هشدار می‌دهد که در صورت گسترش دامنه درگیری به گروه حزب‌الله لبنان، قیمت نفت ممکن است شاهد افزایش قابل توجهی باشد.

تحلیلگران گلدمن ساکس به اثرات بالقوه حملات بر عرضه جهانی نفت اشاره کردند، اما این بانک در حال حاضر همچنان به انتظار خود مبنی بر اینکه نفت خام برنت تا ژوئن آینده به ۱۰۰ دلار در هر بشکه برسد، پایبند است.

اما از سوی دیگر، ویویک دار « Vivek Dhar» مدیر تحقیقات معدن و کالاهای انرژی درکامن ولت بانک « Commonwealth Bank» معتقد است که برای این که این درگیری تأثیری پایدار و محسوس بر بازارهای نفت داشته باشد، باید کاهش مداوم در عرضه نفت یا حمل و نقل وجود داشته باشد.

دار اظهار داشت: تاریخ نشان می دهد که هرگونه واکنش مثبت قیمت نفت موقتی است و می تواند توسط سایر نیروهای بازار نادیده گرفته شود، در حالی که این درگیری مستقیماً هیچ منبع اصلی عرضه نفت را به خطر نمی اندازد.

مورگان استنلی همچنین معتقد است که تأثیر رویدادها ممکن است، محدود باشد و خطرات کوتاه مدت برای عرضه نفت خام نیز محدود است با این حال، بانک هشدار داد که در صورت گسترش درگیری به کشورهای دیگر، این دیدگاه ممکن است تغییر کند

مورگان استنلی همچنین معتقد است که تأثیر رویدادها ممکن است، محدود باشد و خطرات کوتاه مدت برای عرضه نفت خام نیز محدود است با این حال، بانک هشدار داد که در صورت گسترش درگیری به کشورهای دیگر، این دیدگاه ممکن است تغییر کند.

وارن پترسون، تحلیلگر ING، معتقد است که حق بیمه جنگ و ریسک پس از تحولات اخیر به بازار نفت بازگشته است.

پترسون اشاره کرد که کشف هر گونه نقش - مستقیم یا غیرمستقیم - در حملات اخیر ممکن است به تشدید تحریم‌های آمریکا و در نتیجه تنش در بازار نفت از مسیر کاهش عرضه نفت خام منجر شود.

تحلیلگر ING معتقد است که تحولات اخیر ممکن است ائتلاف اوپک پلاس را به پایبندی به سیاست کاهش تولید نفت سوق دهد و تنها در صورتی که بازار نفت قدرت قابل توجهی را نشان دهد، کاهش تولید را کاهش دهد.