غلامعباس شمس الدینی؛ بازار: استمرار خشکسالی ها، خالی از سکنه شدن روستاها، ضایعات گسترده محصولات تولیدی بخش کشاورزی، مکانیزاسیون ضعیف بخش کشاورزی، الگوی مصرف و تغذیه نامناسب، کمبود امکانات نگهداری (سردخانه و سیلو) و حمل و نقل مجهز از جمله عوامل تهدید کننده امنیت غذایی است. این امر، می طلبد حاکمیت به سمت کشاورزی مدرن حرکت؛ kn.
بی تردید امنیت غذایی جامعه تامین کننده امنیت ملی است. بنا به تعریف بانک جهانی که در کنفرانس رم هم مورد تاکید قرار گرفت؛ امنیت غذایی به معنای دسترسی همه مردم در تمام اوقات به غذای کافی برای داشتن یک زندگی سالم است. امنیت غذایی سنگ بنا و عنصر اصلی سلامت فکری، روانی و جسمی جامعه است. تردیدی نیست که ناامنی غذایی ارزش های حیاتی و در نتیجه امنیت ملی را به مخاطره می اندازد. جهان با سه چالش عمده در تأمین امنیت غذایی روبروست که عبارتند از افزایش میزان گرسنگان (به حدود یک میلیارد نفر در جهان)، عدم تعادل در رژیم غذایی و نابودی محیط زیست در نتیجه تولیدات غذایی.
در ایران ارتقاء سطح امنیت غذایی و امنیت ملی در قانون اساسی، قوانین و سیاست های کلی برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق سال ۱۴۰۴ و اسناد بالادستی مورد توجه قرار گرفته است. اغراق نیست اگر تاکید شود که بخش کشاورزی به عنوان یک حوزه بسیار مهم با تدبیر می تواند در کاهش ضربه پذیری سیاسی، کاهش تهدیدات، تعادل در الگوی تغذیه، خودکفایی و ارتقای عزت نفس عمومی نقش اساسی ایفا کند.
تنوع اقلیمی، وجود منابع آبی (دریاها در شمال و جنوب)، وجود اراضی مستعد، منابع انسانی غنی (متخصصین بیکار حوزه کشاورزی)، بازدهی مالی سرمایه گذاری در این بخش، ایران را به کشوری منحصر به فرد در رسیدن به خودکفایی غذایی تبدیل کرده است. اما همه این مزیت ها در سایه برخی چالش ها چون عدم استفاده صحیح از منابع آب و خاک، عدم مدیریت صحیح، عدم وجود تجهیزات روز دنیا و کشاورزی سنتی به عنوان عوامل تهدیدی کننده، آینده کشاورزی این کشور را در هاله ای از ابهام قرار داده است.
راه برون رفت از این وضعیت حرکت به سمت کشاورزی مدرن است. کشاورزی آب کشت به عنوان مدرن ترین کشاورزی در جهان مطرح است. عدم نیاز گسترده به خاک، حذف علف های هرز، کاهش آفات و ابتلای گیاهان به امراض و بیماری ها، کاهش قابل توجه مصرف آب و... از جمله مزایای اجرای این گونه کشاورزی است. کشت هیدروپونیک (آب کشت) علم کاشت گیاهان بدون خاک است. ریشه ها در هوا که باید بسیار مرطوب نگه داشته شوند یا در آب که باید خوب تهویه شود یا در برخی مواد جامد غیر از خاک که رطوبت را در خود نگه می دارد، رشد می کند. هیدروپونیک از دو کلمه شرقی (هیدرو) به معنی آب و (پونوس) به معنی تلاش کردن بدست می‌آید. این کلمه اولین بار در سال ۱۹۲۹ توسط دکتر گریک یک پروفسور کالیفرنیایی، کسی که آغازگر رشد و توسعه روش های آزمایشگاهی به سمت روش های رشد تجاری گیاهان بوده است، استفاده شد.
با حضور فریدون همتی استاندار سابق هرمزگان، نماینده شرق هرمزگان و جمعی از مسئولان استان در ۱۶ آذر ۱۳۹۹ عملیات اجرایی نخستین گلخانه هیدروپونیک در هرمزگان آغاز شد. همتی در حاشیه این مراسم گفت: باید با بهره گیری از علم در کنار تولید زمینه رشد و بهره وری بیشتر را فراهم کرد.
استاندار هرمزگان تصریح کرد: رویکرد جدیدی در استان متناسب با اقلیم خشک این منطقه در حال شکل گرفتن است که این رویکرد باعث رشد نسبت خوبی در توسعه فضاهای گلخانه ای شده است.
وی ادامه داد: به دنبال تحقق افق ایجاد پنج هزار هکتار گلخانه و ایجاد شهرک های گلخانه ای بزرگ مقیاس در استان هستیم و امیدواریم با همت بلند سرمایه گذاران، گام بلندی برای جهش تولید و ارتقا درآمد و رفاه مردم این مناطق برداشته شود.
همتی همچنین به سهم اندک محصولات کشاورزی در بازارهای جهانی و سبد درآمد ارزی کشور اشاره کرد و گفت: باید از همه ظرفیت های موجود به ویژه در بخش کشاورزی برای به دست آوردن سهم در بازارها بهره کافی را ببریم.
پایداری آب سفره های زیرزمینی در اولویت است
استان هرمزگان به عنوان استانی که رتبه اول تولید محصولات کشاورزی ﺧﺎرج از ﻓﺼﻞ را داراست و بیش از ۱۶۲ هزار هکتار اراضی باغی و زراعی را زیر کشت دارد؛ در سال های اخیر به واسطه برداشت بی رویه از منابع آب با مشکل در تأمین این منبع حیاتی روبروست و استمرار این وضعیت آینده کشاورزی هرمزگان را در معرض نابودی قرار می دهد.
عباس مویدی رئیس جهاد کشاورزی استان هرمزگان در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار بازار گفت: بخش کشاورزی به واسطه مولد بودن و اشتغالزایی بسیار مهم و استراتژیک است. با رشد تولید می توان تورم را مهار کرد و با بهره وری می‌توان به تولید مطلوب دست یافت. طبیعی است اگر عرضه پاسخگوی تقاضا نباشد مهار تورم ممکن نیست؛ پس با بهره‌وری از منابع تولید را باید افزایش داد.
رئیس جهاد کشاورزی استان هرمزگان با اشاره به ضرورت حراست از منابع و خاک در تامین امنیت غذایی افزود: عمده کشاورزی استان در ۴۸ دشت انجام می شود. برنامه ریزی‌های لازم به منظور افزایش راندمان آب در جهت پایداری سفره های زیر زمینی در دستور کار قرار دارد. برای افزایش راندمان آب برنامه ها در دو بخش انتقال آب و انتخاب نوع کشت دنبال می شود.
بسیاری از دشت های استان که کشاورزی در آنها انجام می شود به سمت محصولات استراتژیک هدایت شده اند به نحوی که تولید ۴۶ هزار تن به ۶۸ هزار تن محصول استراتژیک رسیده است
مویدی به یکی از اقدامات جهاد کشاورزی هرمزگان در تامین امنیت غذایی اشاره کرد و گفت: بسیاری از دشت های استان که کشاورزی در آنها انجام می شود به سمت محصولات استراتژیک هدایت شده اند به نحوی که تولید ۴۶ هزار تن به ۶۸ هزار تن محصول استراتژیک رسیده است.
وی به توسعه صنعت کشاورزی و توسعه کشاورزی مدرن در استان هرمزگان اشاره کرد و افزود: با توسعه صنعت کشاورزی در استان زمینه اشتغالزایی و صادرات محصولات کشاورزی فراهم می شود.
برای توسعه کشاورزی آب کشت تسهیلات پرداخت می شود
فراز امیری رئیس جهاد کشاورزی رودان در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار بازار گفت: مجتمع گلخانه هیدروپونیک رودان اولین گلخانه هیدروپونیک در جنوب کشور محسوب می شود که به صورت هیدرو یا همان کشت بدون خاک فعال است.
رئیس جهاد کشاورزی رودان با اشاره به مزیت اجرای کشاورزی آب کشت افزود: در این نوع کشت مصرف آب ۵۰ درصد کاهش یافته و از طرفی تولید محصول نیز یک و نیم برابر بیشتر از کشت خاکی است. در کشاورزی خاک کشت تقریبا ۸۰ تن در هکتار محصول برداشت می شود اما در این نوع کشت ۱۶۰ تا ۲۰۰ تن محصول در هکتار برداشت می‌شود.
امیری ضمن تشریح سایر مزایا تصریح کرد: با اجرای این شیوه کاشت، از منابع انسانی، منابع آبی و منابع خاک بهره بیشتری گرفته می شود، محصولات سالم و ارگانیک تری تولید می شود و از همه مهم تر مبارزه با آفات و علف های هرز به شدت کاهش می یابد. در نتیجه عدم استفاده از سموم موجب تولید سالم محصول می شود.
وی هزینه ایجاد چنین راه گلخانه هایی را نسبت به کشت خاکی بیشتر دانست و افزود: برای ایجاد این نوع گلخانه ها به ازای هر هکتار ۱۴۰میلیارد ریال تسهیلات پرداخت می شود.
تأخیر یک ساله به خاطر مشکلات گمرکی و اداری
درحالی که مجوزهای لازم برای اجرای طرح مجتمع گلخانه هیدروپونیک رودان در اواخر سال ۱۳۹۷ و اوایل ۱۳۹۸ اخذ شده بود و مجید عسکری مدیر فنی پروژه گفته بود که عملیات فنی از آغاز فصل کشت در (شهریور ماه ۱۴۰۰) اجرایی می شود اما برخی موانع از جمله بروکراسی، موانع گمرکی بهره برداری از این پروژه را یکسال به تأخیر انداخت.
مهدی دوستی، استاندار هرمزگان شهریور ۱۴۰۱ این پروژه را افتتاح کرد. استاندار هرمزگان احداث گلخانه های هیدروپونیک را یکی از روش های دانش بنیان کردن کشاورزی دانست و بر لزوم توسعه این نوع گلخانه ها تاکید کرد.
احداث گلخانه های هیدروپونیک می تواند در تعاملات بین المللی و منطقه ای هم تاثیرگذار باشد چرا که با گلخانه های پیشین میزان سموم بالا است اما وقتی به سمت هیدروپونیک برویم می توانیم میزان سموم را کنترل کنیم
استاندار هرمزگان تصریح کرد: احداث گلخانه های هیدروپونیک می تواند در تعاملات بین المللی و منطقه ای هم تاثیرگذار باشد چرا که با گلخانه های پیشین میزان سموم بالا است اما وقتی به سمت هیدروپونیک برویم می توانیم میزان سموم را کنترل کنیم و از این بابت بسیار امر مبارکی است.
وی بیان کرد: من همیشه میان قیمت و اهلیت قائل بر اهلیت هستم یعنی اگر سرمایه گذار اهلیت داشته باشد، هر چه قدر پول و تسهیلات در اختیارش قرار دهیم ضرر نمی کنیم.
اشتغال ۱۸۰ نفر در مجموعه گلخانه هیدروپونیک رودان
ابراهیم ضیایی مدیر مجتمع گلخانه هیدروپونیک رودان در گفتگو با خبرنگار بازار گفت: اردیبهشت ۹۸ کل تجهیزات گلخانه از اسپانیا خریداری شد. بخشی از ۳۱ کانتینر تجهیزات خریداری شده شهریور ماه وارد کشور شد و بخش دیگری نیز به دلیل مشکلات گمرکی با تأخیر وارد شد و همین امر پروژه را تا سال قبل به تاخیر انداخت و از سوی دیگر آغاز به کار این مجموعه هم مطابق برنامه پیش نرفت. هرچند ما از آبان ۱۳۹۸ما در اینجا مستقر شدیم.
مدیر مجتمع گلخانه هیدروپونیک رودان افزود: بهمن سال ۱۴۰۱ عملا اولین فصل برداشت ما آغاز شد. برداشت تا تیرماه امسال ادامه داشت و محصول را به روسیه صادر می کنیم.
ضیایی با اشاره به استفاده از مشاوره کارشناسان خارجی اظهار داشت: در طول اجرای پروژه در سه بازه زمانی هر نوبت یک ماه کارشناسان اسپانیایی مستقر می شدند. شاید عمده ترین دلیلی که تجهیزات را از این کشور خریداری کردیم، استفاده از دانش فنی آنها بود. به همین لحاظ فعالیت ما مطابق با استاندارد های روز دنیا و اروپاست.
مدیر مجتمع گلخانه هیدروپونیک رودان گفت: هرچند زمان را از دست دادیم ولی به طور میانگین در هر هکتار بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ تن محصول را برداشت می کنیم که تماما به روسیه صادر می شود. البته میزان عرضه داخلی نیز وجود دارد که بسیار ناچیز است.
وی با اشاره به محصولات تولیدی تصریح کرد: فعلا تک محصول فلفل دلمه ای را تولید می کنیم اما درصددیم گونه های دیگر را کاشت کنیم.
این مجموعه ۴.۹ هکتار وسعت دارد که چهار بلوک دو هکتاری را شامل می‌شود و تقریباً با اعتباری بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان راه اندازی شد
وی اعتبار هزینه شده در این طرح را شرح داد و گفت: هزینه ها بر مبنای سال خرید تجهیزات (۱۳۹۸) حدود هر هکتار ۱۲ میلیارد تومان است. این مجموعه ۴.۹ هکتار وسعت دارد که چهار بلوک دو هکتاری را شامل می شود و تقریباً با اعتباری بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان راه اندازی شد.
ضیایی با اشاره به بهره برداری از بزرگترین گلخانه هیدروپونیک جنوب کشور در رودان، بیان داشت: در مجموع ۱۵۰ نفر زن و ۳۰ نفر مرد در مجموعه ما مشغول به فعالیت هستند.
بهره وری ۵۰ درصدی کشاورزی از منابع آب
آنچه مسلم است هرمزگان دارای اقلیم گرم و خشک است، هر چند همجواری با خلیج فارس و دریای عمان یک مزیت ارزشمند برای توسعه کشاورزی قلمداد می شود اما هزینه شیرین سازی، انتقال و نصب تأسیسات بهره برداری بسیار زیاد است و طبعاً موجب افزایش هزینه تولید خواهد شد.
از طرفی در کشور ما بنا گفته سخنگوی صنعت آب کشور «بهره وری آب در بخش کشاورزی کشور کمتر از ۵۰ درصد استانداردهای رایج در دنیاست. راندمان مصرف آب در بخش کشاورزی ایران حول و حوش ۴۰ درصد است، در حالی که این شاخص در کشورهای اطراف ایران به ۶۰ درصد هم می‌رسد». پس نجات کشاورزی در گروی استفاده بهینه از منابع آب و خاک می باشد، ارتقای امنیت غذایی منوط به حراست از منابع آبی و خاکی و توسعه کشاورزی مدرن است.
دولت راهی جز توسعه کشاورزی مدرن و ایجاد گلخانه های هیدروپونیک، اجرای الگوی کشت، استفاده از روش های نوین در آبیاری و کشت، ارتقای توانمندی منابع انسانی این حوزه و حمایت از کشاورزان و فعالان کشاورزی در همه مراحل (کاشت، داشت و برداشت) ندارد. در واقع احداث نخستین گلخانه هیدروپونیک جنوب کشور، نوید بخش حرکت به سمت کشاورزی مدرن است. آیا حرکت در این مسیر استمرار خواهد داشت؟
نظر شما