سید حامد حسینی؛ بازار؛ در ایران ساختار بازار سرمایه از ابتدای طرح ایده‌ی اصلی آن یعنی از سال ۱۳۱۵ تاکنون به‌ضرورت نوع بازار سرمایه همواره دارای تغییرات بوده است.
به دنبال تحولات اقتصادی و اجتماعی دهه ۱۳۴۰ در اردیبهشت ۱۳۴۵ لایحه قانون بورس اوراق بهادار در مجلس شورای ملی به تصویب رسید و از پانزدهم بهمن ۱۳۴۶ فعالیت خود را به‌طور رسمی آغاز کرد.
پس از تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۴ چهار بورس با وظایف اجرایی و سازمان بورس و اوراق بهادار (سبا) با وظایف نظارتی در بازار سرمایه تشکیل شد.
این چهار بورس عبارت‌اند از بورس اوراق بهادار تهران، فرا بورس ایران، بورس انرژی و بورس کالا، با عنایت به شکل‌گیری کامل بازار سرمایه‌بر پایه قانون جدید، سؤال این است که در مناطق و استانها، سازوکار فعالیت بازار سرمایه چگونه است و بر اساس چه ساختاری، عملیات اجرائی و نظارت بر اجرای سیاست‌های اقساطی در این بازارها انجام می‌پذیرد.
نمایندگی بورس در مناطق و بورس منطقه‌ای خراسان
بورس مناطق به‌موجب مفاد ماده ۹۵ قانون برنامه سوم توسعه، با تأسیس بورس منطقه خراسان در سال ۱۳۸۱ آغاز و در استان‌های دیگر نیز به‌منظور گسترش خدمات بازار سرمایه کشور و خدمت‌رسانی به عموم مردم به‌مرور تأسیس گردید.
بورس مناطق تا سال ۱۳۸۵ زیر نظر سازمان بورس(سابق)فعالیت داشتند و با اجرائی شدن قانون جدید بازار سرمایه و انحلال سازمان کارگزاران بورس، فعالیت بورس‌های مناطق تحت نظر بورس اوراق بهادار تهران قرار گرفت.
هم‌اکنون در ۲۲ استان کشور بورس‌های منطقه‌ای تحت نظر بورس اوراق بهادار تهران مشغول به فعالیت می‌باشند. در این میان در۹ استان فقط کارگزار بورس حضور دارد و نماینده‌ای از بورس اوراق بهادار تهران یا سازمان بورس حضور ندارد.
بورس منطقه‌ای خراسان به‌عنوان اولین بورس منطقه‌ای کشور با تعداد ۹ کارگزاری فعالیت خود را آغاز کرد و هم‌اکنون تعداد ۶۸ ایستگاه فعال در شهر مشهد وجود دارد از این حیث بورس منطقه خراسان پس از اصفهان در رده دوم در میان بورس‌های مناطق کشور قرار دارد
گزارش آمار مقایسه‌ای هفت ماهه اول ۱۳۹۸ نسبت به ۷ ماهه اول ۱۳۹۷ نشان می‌دهد که حجم خریدوفروش ۵۹ درصد رشد از ۱۱ هزار و ۴۴۷ میلیون سهم به ۱۸۱۹۳ میلیون سهم رسیده که به لحاظ ارزش از ۴۵ هزار و ۴۲۲ میلیارد ریال با ۵۰ درصد رشد به ۶۸ هزار و ۴۹ میلیارد ریال رسیده است .
نکته قابل‌توجه اینکه گزارش‌های مورداشاره بدون لحاظ آمار معاملات بر خط است که متأسفانه امکان گزارش‌گیری معاملات برای مدیران بورس مناطق وجود ندارد.
نتیجه
نتیجه اینکه بورس مناطق می‌بایست نماینده بخش سیاست‌گذار و دستگاه نظارتی استانی باشند در حالی یکی از نهادهای بازار سرمایه فعالیت می‌کنند که خود عملیات اجرایی بخشی از بازار سرمایه را مدیریت می‌کند.
این موضوع موجب شده تا در گام نخست مدیران مناطق نتوانند به نحو مطلوبی در مسیر انجام هماهنگی لازم به‌منظور راه‌اندازی سایر بورس‌ها اقدام کنند و دوم اینکه بخش مهمی از اختیارات قابل تفویض از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار متمرکز باقی بماند.
سوم اینکه مدیران مناطق می‌توانند از امکانات و ظرفیت‌های فیزیکی و منابع دولتی برای توسعه کمی و کیفی فعالیت خود بهره بگیرند.
فارغ از دغدغه مدیران بورس، در منطقه خراسان رضوی با توجه به پتانسیل موجود و نقدینگی قابل‌توجه و این واقعیت که بسیاری از مؤسسات مالی غیرمجاز و سهامداری خارج از بورس مانند پدیده از مشهد و خراسان رضوی سر برآوردند، تأمین زیرساخت‌های فیزیکی به‌ویژه به‌منظور تأمین مکان مناسب استقرار دفتر بورس منطقه‌ای، تجمیع مکان دفاتر کارگزاری و ایجاد تالار معاملات باید به یکی از مطالبات جدی مدیران ارشد استان تبدیل شود.
چهارم اینکه سود مکتسبه از مناطق به‌حساب شرکت بورس اوراق بهادار تهران واریز شود اما به دلیل التزام به توزیع سود در میان سهامداران آن شرکت سهامی عام کم‌ترین انتفاعی برای تأمین زیرساخت‌های خود نداشته باشند.
پنجم اینکه کم‌ترین خدمات در منطقه به فعالان بازار سرمایه ارائه می‌شود و با توجه به اهمیت برخی کالاهای استان خراسان رضوی مانند زعفران، پسته و زیره لازم است بورس کالا حضور فیزیکی در منطقه داشته باشد به‌ویژه اینکه خراسان رضوی بر اساس آمار منتشره بیش از ۷۶ درصد تولید زعفران کشور و ۹۸ درصد صادرات کشور را دارد.
تأمل در ساختار سازمانی سازمان بورس و اوراق بهادار و شرکت بورس اوراق بهادار تهران هم نشان می‌دهد که بورس‌های مناطق از جایگاه حداقلی در ساختار سازمانی تفصیلی هیچ‌کدام از این نهادها برخوردار نیستند.
فارغ از دغدغه مدیران بورس، در منطقه خراسان رضوی با توجه به پتانسیل موجود و نقدینگی قابل‌توجه و این واقعیت که بسیاری از مؤسسات مالی غیرمجاز و سهامداری خارج از بورس مانند پدیده از مشهد و خراسان رضوی سر برآوردند، تأمین زیرساخت‌های فیزیکی به‌ویژه به‌منظور تأمین مکان مناسب استقرار دفتر بورس منطقه‌ای، تجمیع مکان دفاتر کارگزاری و ایجاد تالار معاملات باید به یکی از مطالبات جدی مدیران ارشد استان تبدیل شود.
لذا پیشنهاد می‌شود طرح موضوع و پیگیری مجدانه با محوریت حضور سازمان بورس و اوراق بهادار در منطقه اختصاص ساختمان با زیرساخت‌های فنی و فیزیکی لازم به‌منظور تجمیع مکانی دفتر بورس منطق ای استان و دفاتر کارگزاری و تأکید بر ایجاد تالار معاملات در بورس منطقه خراسان رضوی متشکل از کارشناسان متخصص در امور مالی ، بورس، حقوقی، اطلاع‌رسانی، فناوری اطلاعات و سایر کارشناسان موردنیاز در دستور کر دست‌اندرکاران و مراجع ذی‌ربط قرار گیرد.
نظر شما