بهناز صفری؛ بازار: باتوجه به این که طی چهار سال گذشته شرایط بازار سرمایه چندان مساعد نبود و سهامداران بسیاری در این بازار متوجه ضرر و زیان های هنگفتی شدند، اما سهام شرکت های مسی به خصوص فمیلی، یکی از برترین سهام های بورسی است که کمترین آسیب را به سهامدارانش رسانده است. زیرا هم سود خوبی به سهامدارانش داده وهم ضرر کمتری متوجه اش شده است.
البته طی چهار سال اخیر از یک سو قیمت دلار بسیار بالا رفت و هم ال ام ای با افزایش قیمت روبه رو شد. درصورتی که بورس ایران در حوزه مس رشد چندانی نداشت. البته این مساله به خاطر نابه سامان بودن شرایط بورس ایران است وگرنه صنعت مس از شرایط نسبتا مساعدی برخوردار بوده است.
ایران یکی از بهترین تولید کنندگان مس محتوی جهان است و بسیاری از کشورهای جهان خواستار مس ایران هستند. گرچه تحریم های اقتصادی ایران موجب شده است که بسیاری از کشورها نتواند به طور مستقیم محصولات مس ایران را خریداری کنند.
اما آنچه که درخصوص مس ایران وجود دارد این است که صنعت مس ایران ۹۰ درصد در دست بخش دولتی و تنها ده درصد در اختیار بخش خصوصی است. درواقع بزرگترین معادن مس را بخش دولتی اداره می کند و تنها معادن کوچک و متوسط نصیب بخش خصوصی می شود.
باتوجه به این که همیشه هزینه های بخش دولتی بیش از هزینه های بخش خصوصی است. این که بیشترین معادن مس دست دولتی هاست نمی تواند یک مزیت به حساب آید. زیرا بخشی از درآمدهای حاصل از فروش مس صرف هزینه های دولتی می شود، درحالی که هزینه ها باید صرف مردم وآبادانی کشور شود. البته این بدان معنا نیست که می توان معادن مس را در اختیار هرکسی قرار دارد زیرا این کار نیازمند تخصص و تجربه است، اما قطعا بخش خصوصی می تواند با هزینه های کمتری بنگاه اقتصادی خودش را اداره کند و این به نفع اقتصاد کشور است.
احمد مشکانی، استاد دانشگاه در خصوص وضعیت مس ایران در گفت و گو با بازار بیان کرد: بخش اعظم مس ایران در اختیار بخش دولتی قرار دارد؛ یعنی بیشترین میزان تولید فلز محتوای مس ایران را بخش دولتی انجام می دهد.
وی افزود: شرکت ملی مس ایران، به خاطر عرضه هایی که در بورس دارد، اسمش خصوصی است، ولی کارهایش را کاملا تحت شرایط دولتی انجام می دهد و نظارت هایش هم به صورت دولتی انجام می گیرد.
او خاطر نشان کرد: شرکت ملی مس ۹۰ درصد تولید محتوای فلز مس را در ایران برعهده دارد. بنابراین تنها ۱۰ درصد از مس ایران دست بخش خصوصی قرار دارد که فقط درمورد همین بخش اطلاعاتی در دست داریم.
به گفته وی؛ آمار و ارقام اطلاعات ۹۰ درصد مس در اختیار شرکت ملی مس قرار دارد؛ گرچه اطلاعات را در سایت کدال قرار می دهند، اما مهم تصمیم گیری هایش است که توسط بخش دولتی انجام می گیرد.
مشکانی تاکید کرد: بنابراین بزرگترین شرکت های مس ایران هم دست دولت قرار دارد، یعنی هم بخش تولید دست شرکت ملی مس قرار دارد و مهم معادن بزرگ در اختیار این شرکت است. درنتیجه به ندرت معدن بزرگی در اختیار بخش خصوصی قرار می گیرد.
به گفته وی؛ اکثر معادنی که دست بخش خصوصی قرار دارند، یا معادن کوچک هستند یا معادن متوسط که به اجاره بخش خصوصی درآمده اند. درواقع دولت معادن بزرگ را دست خودش نگه داشته است.
قانون گذاری و رفتار سنجی بخش دولتی و خصوصی با یکدیگر فرق دارد، زیرا معادن بزرگ دست دولتی ها و معادن کوچک دست خصوصی هاست، بنابراین نوع استخراج در این معادن کاملا متفاوت است. همچنین نوع تولید و سایر مسائلی که در این معادن وجود دارد با یکدیگر فرق می کند
متخصص حوزه مس اظهار داشت: قانون گذاری و رفتار سنجی بخش دولتی و خصوصی با یکدیگر فرق دارد، زیرا معادن بزرگ دست دولتی ها و معادن کوچک دست خصوصی هاست، بنابراین نوع استخراج در این معادن کاملا متفاوت است. همچنین نوع تولید و سایر مسائلی که در این معادن وجود دارد با یکدیگر فرق می کند.
وی تصریح کرد: بنابراین کارها و تصمیماتی که برای این دو نوع معدن انجام می گیرد کاملا متفاوت است و نمی توان برای هر نوع معدنی تصمیم واحدی گرفت.
وی در پاسخ به این سوال، باتوجه به این که بخش اعظم مس ایران در دست دولتی هاست، آیا این یک مزیت محسوب می شود یا ایراد به حساب می آید بیان کرد: اگر بازار آزاد بود و قیمت گذاری ها دستوری نبود، قطعا مشکلی وجود نداشت، ولی به خاطر این که قیمت گذاری ها دستوری است و یکسری پارامترهای غیر دستوری هم در این رابطه وجود دارد مشکلاتی ایجاد می کند. به خصوص این که یک گروهی هم از آنها منتفع می شوند، دولتی بودن این بخش چندان خوب نیست و نمی تواند مزیت محسوب شود.
مشکانی ادامه داد: هزینه هایی که بخش دولتی صرف می کند، همیشه بیشتر از بخش خصوصی است. در واقع اگر بخواهیم یک بنگاه دولتی را با یک بنگاه خصوصی با همان ابعاد درنظر بگیریم، قطعا هزینه های بخش دولتی بیشتر می شود.
او گفت: موافق این نیستم که معادن دست هرکسی بیافتد. مثلا بومی های منطقه بخواهند معادن را در دست بگیرند، زیرا این کار نیازمند تخصص، تجربه، علم اقتصاد و علم معدن است. بنابراین بهتر است، معادن دست افراد تخصصی قرار بگیرد، اما این که بخش اعظم معادن دست دولتی ها باشد با این مساله موافق نیستم.
استاد دانشگاه تاکید کرد: اگر دولت بخواهد قدرت خودش را حفظ کند، بخشی از این اموال را به تاراج می برد. منظور این است که بخشی از این دارایی ها صرف هزینه های دولتی می شود، درصورتی که باید برای کشور هزینه شود. وی افزود: خود معادن جزو انفال هستند، یعنی هیچ کس صاحب معادن نیست. فقط پروانه های بهره برداری را در اختیار دارند و می توانند معادن را اجاره کنند.
مشکانی افزود: اگر شرکت مس سودآوری خوبی داشته باشد و به درستی هدایت شود، می تواند برای خودش نماینده تعیین کند.
وی در خصوص جایگاه جهانی مس ایران خاطر نشان کرد: کاتد مس ایران از نظر کیفیت یکی از بهترین کیفیت ها را در سطح جهان داراست. با توجه به این که ایران در تحریم است، اما بازارهای جهانی به شدت خواستار مس ایران هستند و به راحتی به فروش می رسد.
او تصریح کرد: البته با توجه به این که تحریم هستیم، ولی ایران همچنان مس خود را به فروش می رساند. در سال حدود ۳۶۰ هزار تن فلز محتوا و کاتد و آند تولید می شود که از این میزان حدود ۲۲۰ هزار تن آن در داخل کشور مصرف شده و باقیمانده محصولات مس به خارج از ایران صادر می شود.
او تاکید کرد: درواقع یکسری سهمیه ها برای داخل ایران وجود دارد و مازاد مصرف داخلی به مشتریان خارجی فروخته شده و صادر می شود.
مشکانی عنوان کرد: قانون بورس به این شکل است که شرکت ها می توانند محصولات خود را دوبار وارد بازار سرمایه کنند، ولی اگر در بورس خریداری نشد وارد لینگ صادراتی بورس می شود.
مس ایران اصلا روی دست نمی ماند. هرچقدر مس در ایران تولید شود به قیمت بالایی در بازارهای جهانی به فروش می رسد. گرچه تحریم ها موجب شده برخی کشورها نتوانند مراوده اقتصادی مستقیمی با ایران داشته باشند، ولی کشورهایی مثل چین، روسیه و ترکیه مس ایران را خریداری می کنند
وی گفت: مس ایران اصلا روی دست نمی ماند. هرچقدر مس در ایران تولید شود به قیمت بالایی در بازارهای جهانی به فروش می رسد. گرچه تحریم ها موجب شده برخی کشورها نتوانند مراوده اقتصادی مستقیمی با ایران داشته باشند، ولی کشورهایی مثل چین، روسیه و ترکیه مس ایران را خریداری می کنند.
مشکانی درخصوص وضعیت مس در بازار سرمایه گفت: درحال حاضر وضعیت محصولات مس در بازار سرمایه غیر متعارف است. طی چهار سال اخیرهم قیمت دلار بسیار بالا رفت و هم ال ام ای با افزایش قیمت روبه رو شد. درصورتی که بورس ایران در حوزه مس رشد چندانی نداشت. البته این مساله به خاطر نابه سامان بودن شرایط بورس ایران است.
او ادامه داد:بازار بورس است که دستکاری می شود و اصلا ربطی به مس ندارد. البته اگر سهامداری حتی در همین نابه سامانی هایی که طی چهار سال گذشته در بورس داشتیم یکی از کم خطرترین سهام ها فمیلی بوده است. این سهام ها نسبت به سایر سهام ها، طی چهارسال گذشته کمترین ریزش را داشته اند و سهامدارانش زیادن چندانی نکردند.
متخصص حوزه مس تاکید کرد: درحال حاضر شرکت های مسی به خصوص فملی، یکی از برترین سهام های بورسی هستند که کمترین آسیب را به سهامدارانش رسانده است، زیرا هم سود خوبی به سهامدارانش می دهد و هم ضرر کمتری متوجه شان می شود.
به گفته وی، در واقع از یک سود افزایش قیمت در بازار سرمایه را داریم و از سوی دیگر افزایش سود سهام را که شرکت های مسی سود خوبی به سهامدارنش می دهد.
نظر شما