بازار؛ گروه آب و انرژی: دیروز بود که وزیر نفت کویت در اظهاراتی عجیب مدعی شد که میدان گازی آرش برای کشورش و عربستان است و ایران باید ابتدا به ترسیم مرزهای دریایی پایبند باشد. پس از اظهارات وزیر نفت کویت حالا وزارت خارجه عربستان هم با منکرشدن حقوق ایران در میدان گازی آرش مدعی شد این میدان تنها در مالکیت مشترک عربستان و کویت است.
معاون سابق وزیر نفت: گفته های مسئولین عربستان و کویت هیچ مبنا و معیار حقوقی ندارد. چرا که در میدان گازی آرش هیچ گونه خط مرزی مشخص نشده در چنین شرایطی هیچ کشوری نمی تواند مدعی شود که این میدان در مالکیت آن است
این ادعاها در شرایطی مطرح می شود که سیدمهدی حسینی معاون سابق وزیر نفت که معتقد است گفته های مسئولین عربستان و کویت هیچ مبنا و معیار حقوقی ندارد، به بازار می گوید: در این میدان گازی هیچ گونه خط مرزی مشخص نشده در چنین شرایطی هیچ کشوری نمی تواند مدعی شود که این میدان در مالکیت آن است.
به گفته او، در خلیح فارس دو منطقه است که هنوز خطوط مرزی آن تعیین نشده است. یکی مربوط به میدان آرش یا همان الدوره بوده و دیگری هم مربوط به قسمتی در جنوب کشور عراق است.
کوتاهی دولت ها در تعیین تکلیف میادین مشترک
معاون سابق امور بین الملل وزات نفت با اشاره به کشف میدان آرش در سال ۴۹، گفت: در دهه ۸۰ آن زمانی که در معاونت امور بین الملل مشغول به کار بودم مذاکراتی با کویتی ها و سعودی ها برای تعیین خطوط مرزی صورت گرفت اما با روی کار آمدن دولت های جدید پیگیری این مساله به فراموش سپرده شد.
حسینی با اشاره به عقب ماندگی ایران در توسعه میدان آرش نسبت به عربستان، گفت: توسعه میدان های مشترک باید در اولویت سیاسی و اقتصادی مسولین دولت ها قرار گیرد. چرا که یک روز تاخیر هم در این خصوص اشتباه بزرگی بوده و به نوعی هدر دادن منافع ملی است.
میدان آرش کی تعیین تکلیف می شود؟
میدان گاز و نفت آرش- الدوره برای سال‌ها بین دو کشور ایران و کویت مشترک شناخته می‌شد، که در سمت ایران با نام «آرش» و در سمت کویت با نام «الدوره» خوانده می‌شود. این میدان گازی از میادین مشترک ایران، با کشورهای کویت و عربستان است و ذخیره درجای گاز میدان آرش ۲۰ تریلیون فوت مکعب و ذخیره نفت درجای این میدان نیز نزدیک به ۳۱۰ میلیون بشکه برآورد می‌شود که ۴۰ درصد آن در ساختارهای زمین‌شناسی و آب و خاک ایران قرار گرفته است. این میدان در جنوب غربی جزیره خارک و در جنوب میدان نفتی فراساحلی ابوذر (اردشیر سابق) و در آب‌های مرزی بین ایران و منطقه سابقاً بی طرف میان کویت و عربستان قرار دارد.
کارشناسان اما می گویند مهم تر از مقدار سهم ایران از میدان مشترک عقب ماندگی و عدم توسعه این میدان مشترک است. هرچند که این مسئولین و وزرای نفتی در دولت های گذشته بارها و بارها از تعیین تکلیف این میدان مشترک سخن گفته اند اما تا حالا اقدام خاصی در اینباره صورت نگرفته است.
جواد اوجی، وزیر نفت ایران فروردین ماه ۱۴۰۱ با انتشار مطلبی اعلام کرد "مطالعات جامع میدان مشترک آرش با حفاری چاه اکتشافی و انجام لرزه‌نگاری تکمیل شده است و به‌زودی با نصب جکت (پایه) عملیات حفاری در این میدان آغاز خواهد شد. گرچه ما مایل به مذاکره و همکاری برای توسعه میدان‌های مشترک هستیم اقدامات یکجانبه، مانع طرح مذکور نخواهد گردید.
همچنین مدیرعامل نفت فلات قاره هم چندی پیش در گفتگو با بازار از تعیین تکلیف میدان آرش تا پایان تابستان امسال خبر داده بود.
بیش از دو دهه اختلاف بر سر میدان گازی آرش
در تیر ماه ۱۳۷۹ بیژن زنگنه، وزیر نفت وقت ایران، گفت که میدان فراساحلی آرش در مالکیت ایران است، ولی مقام‌های کویتی قائل به مشترک بودن این حوزه بین ایران و کویت‌اند. در همان زمان مقام‌های دو کشور اعلام کردند که هیچ گونه اختلافی بین ایران و کویت در این زمینه وجود ندارد و در دیدار شیخ سعود ناصر الصباح، وزیر نفت کویت، از ایران در اوایل مرداد ۱۳۷۹، وزیران نفت دو کشور وجود هر گونه اختلاف در مورد تعیین مرز دریایی دو کشور را رد کردند.
به فاصله یک دهه بعد و در حالی که اختلافات به جدیت هم چنان ادامه داشت و حین سفر امیر کویت به کشورمان در سال ١٣٩٣، معاونت امور بین الملل وزارت نفت با همکاری کارشناسان مربوط به تعریف سناریوهای مختلف مرزی جهت امضای تفاهم نامه فی ما بین رئیس جمهوری کشورمان و امیر کویت اقدام کرد.
این در حالی بود که عملیات ساخت جکت آرش نیز در شرف اتمام بود و این سازه آماده نصب در موقعیت تعیین شده بود، اما پس از سفر امیر کویت، به شکل ناگهانی کلیه فعالیت‌های این میدان به حالت تعلیق در آمد و در سکوت خبری جکت (پایه) ساخته شده برای این میدان نیز تغییر کاربری داده و برای نصب در یک میدان دیگر آماده شد.
بالاخره، اما کویت و عربستان ۵ مرداد ماه سال ۱۳۹۵ با تسلیم یک شکایت نامه علیه ایران به سازمان ملل، تهران را به نقض حریم دریایی خود متهم کردند. بر پایه این شکایت نامه شناورهای نظامی ایران با تردّد غیر قانونی و مکرّر به آب‌های مرزی کویت و عربستان، حاکمیت این دو کشور و صلح و امنیت منطقه را زیر پا گذاشته‌اند. در بخشی از این شکایت نامه ایران در دو مورد به نقض حاکمیت عربستان و کویت متهم شد و عربستان و کویت در شکایت نامه مذکور از ایران خواسته‌اند که برای تعیین مرزهای دریایی خود با آن‌ها به مذاکره بنشیند.
توافقی که تیر خلاص بود
پس از توافق ۵ فرودین سال ۱۴۰۱ بین عربستان و کویت، بلافاصله ایران به آن واکنش نشان داد. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، گفت: توافق جدید توسعه میدان مشترک گازی آرش/الدُره، «غیرقانونی» است. خطیب‌زاده همچنین بر محفوظ بودن حق ایران برای بهره‌برداری از میدان آرش تاکید کرد.
اما همه این تاکیدها اکنون در حالی است که برخی از کارشناسان انرژی در ایران بر این باور هستند که مهم این نیست که چند درصد میدان مشترک در خاک کدام کشور قرار گرفته باشد مثلا اگر ۱۰ درصد آن در حوزه حاکمیتی ایران باشد به این معنی نیست که فقط ۱۰ درصد منابع موجود در این میدان متعلق به ایران است.
میدان مشترک به هر اندازه که در خاک یک سرزمین واقع شده باشد آن کشور می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌های مالی و تکنولوژیکی که دارد برای بهره‌برداری اقدام کند. در واقع نه کشور کویت و نه عربستان منتظر ایران نمی‌مانند یا در پی رعایت سهم ۴۰ درصدی ایران نیستند بلکه این توانایی هر کشور در برداشت از میدان است، کما این که در مورد میدان گازی پارس جنوبی، قطر پی در پی برداشت از این میدان مهم گازی را افزایش می‌دهد و مشکل جدی در تهیه دکل‌های آبی سهمش برای برداشت از این میدان گازی کاهش پیدا می‌کند.
نظر شما