کمک چین به توسعه سازمان همکاری شانگهای؛ مدلی از همکاری موفق منطقه ای

بازار؛ گروه بین الملل: سایت تحلیلی گلوبال تایمز اخیرا مقاله ای با قلم «سان ژوانگجی» رئیس موسسه مطالعات روسیه، اروپای شرقی و آسیای مرکزی آکادمی علوم اجتماعی چین با عنوان کمک خرد چینی به توسعه سازمان همکاری شانگهای منتشر نموده است. ترجمه مقاله در ادامه می آید.

در بحبوحه تغییرات پیچیده در وضعیت بین المللی، هند رئیس سازمان همکاری شانگهای (SCO) روز سه شنبه میزبان نشست سران سازمان همکاری شانگهای در قالب فضای مجازی بود.

برخلاف ادعای غربی ها، سازمان همکاری شانگهای همچنان مدلی از همکاری موفق منطقه ای را ارائه می دهد که در آن کشورهای مختلف زمینه های مشترکی را برای منافع متقابل پیدا می کنند و اندازه و محبوبیت آن همچنان در حال افزایش است

برخلاف ادعای غربی ها، سازمان همکاری شانگهای همچنان مدلی از همکاری موفق منطقه ای را ارائه می دهد که در آن کشورهای مختلف زمینه های مشترکی را برای منافع متقابل پیدا می کنند و اندازه و محبوبیت آن همچنان در حال افزایش است. مشارکت‌های دیرینه چین در این زمینه، تضمینی برای تحکیم قدرت همه طرف‌ها و ارتقای توسعه پایدار سازمان همکاری شانگهای شده است.

چین مجموعه ای از مفاهیم همکاری جدید را در توسعه سازمان همکاری شانگهای مطرح کرده است، به ویژه روح شانگهای که شامل اعتماد متقابل، منافع متقابل، برابری، مشاوره، احترام به تمدن های متنوع و پیگیری توسعه مشترک است.

در سال ۲۰۱۸، طی هجدهمین نشست شورای سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در شرق چین، «شی جین پینگ»، رئیس جمهور چین از کشورهای عضو خواست تا توسعه نوآورانه، هماهنگ، سبز، باز و فراگیر را به منظور دستیابی به هماهنگی اجتماعی، پیشرفت اقتصادی و حل مسائل ناشی از توسعه نامتوازن دنبال کنند.

سازمان همکاری شانگهای ۹ عضو دارد. از آنجایی که ایران به جدیدترین عضو سازمان همکاری شانگهای تبدیل شد، ۹ کشور عضو سازمان همکاری شانگهای بیش از سه پنجم قاره اوراسیا را در بر می گیرد اما تفاوت های قابل توجهی در موقعیت جغرافیایی، منابع، سنت های فرهنگی و قدرت اقتصادی اعضای مختلف وجود دارد. روح شانگهای مورد حمایت چین بوده و درخواست های جدید برای همکاری شرایط مساعدی را برای کشورهای عضو جهت غلبه بر موانع همکاری، حذف مداخلات خارجی، گسترش منافع مشترک و ایجاد مدل جدیدی از همکاری منطقه ای ایجاد کرده است.

تحت حمایت چین، سازمان همکاری شانگهای ویژگی های متمایزی را شکل داده است از جمله وارد کردن دیپلماسی سران، ترویج همکاری چند حوزه ای به طور همزمان و ایجاد مشارکت سازنده غیرمتعهد و غیر متخاصم. سازمان همکاری شانگهای از چندجانبه گرایی واقعی حمایت می کند، با ذهنیت جنگ سرد و سیاست قدرت مخالف است و به ستون مهم چندقطبی شدن و دموکراتیک شدن روابط بین الملل تبدیل شده است.

از منظر ارتقای همکاری عملی در چارچوب سازمان همکاری شانگهای، چین تاکید می کند که یافتن بهترین مسیر باید بر اساس توسعه منطقه ای و وضعیت واقعی کشورهای عضو، با تمرکز بر پیشرفت پایدار و توسعه متوازن همکاری در زمینه های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و... و زمینه های مردمی باشد و برجسته سازی اولویت های همکاری در پرتو دیدگاه های مختلف و جستجوی اولویت ها و پیشرفت ها مد نظر قرار گیرد .

به دلیل تفاوت های قابل توجه در منافع و خواسته های کشورهای عضو، عجله در روند همکاری توصیه نمی شود. بنابراین ترکیبی از رویکردهای چندجانبه و دوجانبه با راه‌اندازی ده‌ها مکانیسم نشست، ایجاد شورای تجاری سازمان همکاری شانگهای و کنسرسیوم بین بانکی سازمان همکاری شانگهای، ایجاد بسترهای چندجانبه مختلف و مناطق نمایشی برای همکاری‌های کشاورزی و همکاری‌های زیرملی اتخاذ شده است. این مراحل به تدریج اجماع حاصل شده در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای و جلسات نخست وزیری را اجرا می کنند.

پس از پیشنهاد طرح یک کمربند یک جاده (BRI)، چین تاکید کرد که سازمان همکاری شانگهای می تواند به یک پلتفرم مهم برای کشورهای عضو تبدیل شود تا برنامه های استراتژیک خود را تحت چارچوب BRI به هم متصل کنند

در پلتفرم همکاری سازمان همکاری شانگهای، چین به همراه سایر کشورهای عضو در زمینه های مختلف، هم با اهداف بلندمدت و هم برنامه های کوتاه مدت و میان مدت همکاری برقرار کرده اند. اهداف مرحله ای که این سازمان منطقه ای بیان کرده از نظر امنیتی مبارزه با سه نیروی افراط گرایی، تروریسم و تجزیه طلبی و فعالیت های جنایتکارانه فراملی مانند قاچاق مواد مخدر است.

حوزه های دیگری نیز از نظر اقتصادی، تجاری و سرمایه گذاری مورد توجه قرار گرفته است. پس از پیشنهاد طرح یک کمربند یک جاده (BRI)، چین تاکید کرد که سازمان همکاری شانگهای می تواند به یک پلتفرم مهم برای کشورهای عضو تبدیل شود تا برنامه های استراتژیک خود را تحت چارچوب BRI به هم متصل کنند.

در مواجهه با ترکیبی از تغییراتی که در یک قرن اخیر دیده نشده است، بازی‌های قدرت‌های بزرگ و درگیری‌های منطقه‌ای همراه با تضادهای داخلی فزاینده ناشی از گسترش، سازمان همکاری شانگهای با چالش‌های عملی بیشتری مواجه است و نیاز به پیشنهاد اهداف توسعه بلندمدت بیشتری برای تقویت دارد.

چین خواستار تلاش های هماهنگ برای ایجاد جامعه سازمان همکاری شانگهای با آینده مشترک در سال ۲۰۱۸ بوده است و در اجلاس سال ۲۰۲۰ پیشنهاد ایجاد یک جامعه سلامت، جامعه توسعه، جامعه امنیت و جامعه تبادل فرهنگی را ارائه کرده است. همه این موارد به تقویت انسجام سازمان همکاری شانگهای کمک کرده است.