کنکاشی در خبر بهره برداری ایران از بزرگترین معدن تیتانیوم خاورمیانه؛ ارزش ذخائر کهنوج چقدر است؟

وحید پورتجریشی؛ بازار: اکتشاف و بهره برداری از معادن زیر زمینی از جمله مهمترین و قدیمی ترین روش های درآمدزایی برای کشورها به حساب می آید. به ویژه اگر این معادن از جنس مواد و کانی های کمیاب و گران قیمت باشند؛ می توانند اقتصاد ملی یک کشور را متحول ساخته و جایگاه ویژه ای برای آن در عرصه نظام بین الملل ایجاد نمایند.

به عنوان مثال، می توان به اکتشاف معادن عظیم طلا در آمریکا اشاره کرد که با کشف نخستین معدن آن در سال ۱۷۷۹ در ایالت کارولینای شمالی، سرزمین مادری سرخپوستان را به مقصد اصلی جویندگان طلا از سراسر جهان به ویژه اروپا تبدیل نمود.

با گذشت سالها، میزان ذخایر حاصل از اکتشاف معادن طلا در ایالات متحده به حدی رسید که بعدها در سال ۱۹۴۴ و در جریان توافقنامه «برتون وودز»، رهبران جهان به این نتیجه رسیدند که دلار آمریکا به دلیل وجود بالاترین میزان ذخایر طلا در این کشور، قدرتمندترین پشتوانه مالی در میان سایر ارزهای جهان را داشته و به همین دلیل، آن را به عنوان ارز مرجع در مبادلات و تسویه حساب های بین المللی انتخاب کردند.

تیتانیوم، فلزی گرانبها با کاربرد استراتژیک

یکی از عناصر گرانبها و کمیاب در جهان، فلز تیتانیوم است که علاوه بر بازار بسیار پر رونق خود در سطح جهانی، کاربرد فراوانی در تولید محصولات استراتژیک دارد. از جمله موارد استفاده این فلز می توان به استفاده در اتصال استخوان های شکسته در عمل های جراحی ارتوپدی، استفاده در عایق بندی زیردریایی و کشتی های بزرگ، نمک زدایی از آب دریا، صنایع رنگ سازی و پلاستیک، ساخت موتورهای جت و فضاپیماها، نیروگاه های تولید برق و حتی رآکتورهای هسته ای اشاره کرد.

حجم بازار تیتانیوم بر اساس داده های منتشر شده از سوی OEC رقمی حدود ۴.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ اعلام شده که کشورهای آلمان (۵۸۱ میلیون دلار)، فرانسه (۳۵۳ میلیون دلار)، چین (۴۲۸ میلیون دلار) و بریتانیا (۳۲۹ میلیون دلار) بزرگترین وارد کنندگان این فلز محسوب می شوند

اما در خصوص قیمت تجاری و میزان سودآوری تیتانیوم باید گفت که هر انس از این فلز گرانبها در تاریخ ۲۶ ژوئن، ۶.۲۵ دلار در هر انس است.

اما همانطور که در جدول بالا ملاحظه می شود، قیمت تیتانیوم طی یک سال گذشته ۵۷ درصد ریزش را تجربه کرده که این موضوع به دلیل قرار گرفتن صنایع جهانی در حالت رکود و کاهش مشتری در بازار است و البته این موضوع دائمی نخواهد بود. بدیهی است، با رونق گرفتن بازارهای جهانی، روند قیمت تیتانیوم نیز به حالت صعودی باز خواهد گشت. چراکه این روند برای دیگر فلزات صنعتی همچون لیتیوم، فولاد و آلومینیوم نیز کم و بیش صادق بوده و ریزش قیمت منحصر به تیتانیوم نیست.

حجم بازار تیتانیوم بر اساس داده های منتشر شده از سوی OEC رقمی حدود ۴.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ اعلام شده که کشورهای آلمان (۵۸۱ میلیون دلار)، فرانسه (۳۵۳ میلیون دلار)، چین (۴۲۸ میلیون دلار) و بریتانیا (۳۲۹ میلیون دلار) بزرگترین وارد کنندگان این فلز محسوب می شوند.

از سوی دیگر، کشورهای ایالات متحده (۱.۰۷ میلیارد دلار)، چین (۵۸۶ میلیون دلار)، ژاپن (۵۲۸ میلیون دلار)، آلمان (۳۹۶ میلیون دلار) و روسیه (۳۶۶ میلیون دلار) بزرگترین صادر کنندگان تیتانیوم در جهان به حساب می آیند.

بهره برداری از معدن تیتانیوم در ایران و اهمیت آن

«مسلم مروجی فرد» مدیرکل صنعت، معدن و تجارت جنوب استان کرمان در تاریخ ۴ تیرماه از بهره برداری معدن تیتانیوم اکتشاف شده در شهرستان کهنوج این استان تا پایان سال جاری خبر داد. وی در نشست خبری خود تاکید کرد: گفت: پس از ۳۰ سال کارخانه تیتانیوم کهنوج تا پایان امسال افتتاح و به بهره‌برداری خواهد رسید.

مروجی فرد گفت: اداره کل صنعت، معدن و تجارت در سال ۱۴۰۱، ۲۷ پروانه بهره برداری صنعتی و ۱۰۸ جواز تاسیس با سرمایه‌گذاری ۱۴۸۷ میلیارد تومان و اشتغال ۱۱۸۷ نفری و در سه ماهه امسال نیز ۳۲ جواز تاسیس با سرمایه‌گذاری ۱۳۲ میلیارد تومان و با اشتغالزایی ۴۶۰ نفر صادر کرده است.

وی افزود: همچنین در سال گذشته، ۲۷ پروانه بهره‌برداری با سرمایه‌گذاری ۷۷۹ میلیارد تومان و اشتغال ۵۸۷ نفر در این اداره کل صادر شده است.

باید توجه داشت که در دست داشتن برگ برنده ای همچون تیتانیوم در دستان کشوری چون ایران می تواند منجر به افزایش قدرت چانه زنی در مذاکرات جهانی و بر سر پرونده هایی چون پرونده هسته ای شود

اگرچه هنوز جزئیاتی از فازهای مختلف بهره برداری این معدن اکتشافی و ظرفیت تخمینی آن از سوی مقام های دولتی اعلام نشده، اما انجمن تیتانیوم ایران در خصوص مختصات این معدن در وب سایت رسمی خود نوشت: این کانسار از نوع ایلمنیت و منیتیت با سنگ مادر گابرویی و نوع ثانویه آن آبرفت رودخانه ای است. عیار ایلمنیت در آبرفت رودخانه ای به طور متوسط ۶ % و ذخیره قطعی ایلمنیت در مناطق حفاری شده ۲/۲ میلیون تن برآورد شده است.

ذخیره متوسط تیتانیوم کهنوج حدود ۶/۱۲ کیلومتر بوده و بر اساس اکتشافات انجام شده عمق شناخته شده آن از ۲ تا ۱۰ متر می باشد. سطح کل کانسار حدود ۲/۳ کیلومربع و ذخیره آن بالغ بر۴۳میلیون تن با عیار ۷/۳%دی اکسید تیتانیوم(۳/۵% ایلمنیت) برآورد شده است.

به گفته انجمن تیتانیوم ایران، نتایج حاصل از مطالعات نشان داد که یکی از مهمترین ذخایر ایلمنیت منطقه به لحاظ عیار و ذخیره قطعی و سهولت بهره برداری ، کانسار آترفتی در گز می باشد که در ۲۵ کیلومتری جنوب شهرستان کهنوج واقع گردیده است. ذخیره قطعی ایلمنیت این کانسار برابر ۴۳۵/۲ میلیون تن و همچنین ذخایر جنبی همراه آن شامل ۲ میلیون تن منیتیت و ۱۰۰۷۵ تن پنتا اکسید وانادیوم می باشد.

یا توجه به کاربردهای مختلف و مهم تیتانیوم در صنایع یاد شده، می توان به عمق اهمیت آن پی برده و آن را فلزی استراتژیک دانست. همچنین بر اساس آمارهای ارائه شده، بزرگترین وارد کننده تیتانیوم جهان اتحادیه اروپا به علاوه بریتانیا و البته چین هستند که روابط سیاسی – تجاری ایران از اهمیت بالایی با تمامی این کشورها برخوردار است.

باید توجه داشت که در دست داشتن برگ برنده ای همچون تیتانیوم در دستان کشوری چون ایران می تواند منجر به افزایش قدرت چانه زنی در سطح جهانی شود.

همچنین درآمد حاصل از صادرات تیتانیوم ایران را در زمره کشورهای مطرح در زمینه صادرات این فلز گرانبها قرار خواهد داد که به نوبه خود بسیار مهم بوده و منجر به درآمدزایی ارزی برای کشور می شود.