گوهر سنگ ها در دست مافیاهای دولتی| سهم یک دهم درصدی ایران از گردش مالی گوهر سنگ ها

بهناز صفری؛ بازار: گردش مالی گوهرسنگ ها در دنیا حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است که بین ۶۵ تا ۷۰ درصد این رقم را الماس به تنهایی در اختیار دارد و مابقی اش را سنگ های دیگری مانند زمرد، انواع یاقوت و سایر سنگ ها به خود اختصاص داده است . در حالی که سهم ایران از گردش مالی گوهرسنگ ها به زیر یک دهم درصد می رسد که این رقم بسیار ناچیزی است. این درحالی است که ایران به عنوان یکی از پیشروترین کشورهای جهان در زمینه گوهرسنگ ها شناخته شده که کتاب هایی با قدمت هزار ساله چنین ادعای را ثابت می کند.

اما به دلیل بی توجهی مسوولین مربوط این پتانسیل معدنی در ایران مغفول مانده و پیشرفت چندانی در آن حاصل نشده است.

چند سالی است طرح ملی به نام گوهرسنگ ها را تدوین کرده اند و به سازمان های مختلف از جمله سازمان زمین شناسی ابلاغ شده است که بر پایه این طرح کارهای اکتشافی در حوزه گوهر سنگ ها را انجام دهند.

ایران پیشروترین کشور در زمینه گوهر سنگ هاست

وحید احد نژاد، رییس پژوهشکده گوهرشناسی در گفت وگو با بازار بیان کرد: گوهر سنگ یا جمستون که در ایران در حال پیدا کردن جایگاه خود است. به طور کلی در حوزه سنگ ها سه آیتم وجود دارد که یکی از آنها فلزات گرانبها مثل طلا و نقره است. آیتم دیگر گوهرسنگ هایی مثل الماس، زمرد، عقیق و غیره هستند. آیتم سوم هم جواهرات است که از ترکیب گوهرسنگ و فلزات گرانبها ایجاد می شود.

وی افزود: گردش مالی گوهرسنگ ها در دنیا حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است که بین ۶۵ تا ۷۰ درصد این رقم را الماس به تنهایی در اختیار دارد و مابقی اش را سنگ های دیگری مانند زمرد، انواع یاقوت و سایر سنگ ها به خود اختصاص داده است.

به گفته وی؛ ترن اوور منظور صادرات نیست بلکه گردش مالی گوهرسنگ هاست. یعنی کسی سنگ را به یک قیمت می خرد و با قیمت بالاتری به جای دیگری می فروشد که مجموع این ها ترن اوور مالی گوهرسنگ ها در جهان

می شود.

رییس پژوهشکده گوهرشناسی گفت: در ایران به دلیل این که هیچ گونه مجرای مشخص و معینی تاکنون برای گوهرسنگ ها یعنی در بخش استخراج و فرآوری آنها وجود نداشته است، برای همین نمی توانیم آمار دقیقی در خصوص این سنگ ها ارایه بدهیم. ولی با توجه به آمارهای حدود هشت یا نه سال پیش کشور ایران چیزی حدود ۱۵۰ میلیون دلارگردش مالی درحوزه گوهرسنگ داشته است. یعنی زیر یک دهم درصد که این آمار بسیار پایینی است . البته این آمار برای سال های قبل است که ارزش پول ایران بالاتر بود و طبیعتا این مقدار درحال حاضر رقم بسیار پایینی است.

با توجه به آمارهای حدود هشت یا نه سال پیش کشور ایران چیزی حدود ۱۵۰ میلیون دلارگردش مالی درحوزه گوهرسنگ داشته است. یعنی زیر یک دهم درصد که این آمار بسیار پایینی است

احد نژاد در خصوص پتانسیل های معدنی گوهر سنگ در ایران اظهار کرد: ایران از نظر زمین شناسی بسیار متنوع است و قابلیت اکتشاف گوهرسنگ های خوبی را دارد. همین الان هم یاقوت در همدان و گارنت دمانتوئید در بافت کرمان پیدا شده است که جزوگوهرسنگ های گران قیمت محسوب می شود. اما درمورد این که کار کاملا کلاسیک و مدونی، روی اکتشاف گوهر سنگ ها انجام شده باشد متاسفانه تا کنون کاری صورت نگرفته است.

یک طرح ملی به نام گوهرسنگ ها را چند سالی است که تدوین کرده ایم که به سازمان های مختلف از جمله سازمان زمین شناسی ابلاغ شده است که بر پایه این طرح کارهای اکتشافی را انجام می دهند

وی تاکید کرد: ولی مدتی است دارد یک کارهایی صورت می گیرد و ما یک طرح ملی به نام گوهرسنگ ها را چند سالی است که تدوین کرده ایم که به سازمان های مختلف از جمله سازمان زمین شناسی ابلاغ شده است که بر پایه این طرح کارهای اکتشافی را انجام می دهند. بنابراین درحال حاضر اگر بخواهم از وضعیت کنونی گوهرسنگ ها در ایران چیزی بگویم از ۱۰۰ درصد فقط پنج درصد کار انجام شده است.

وی تصریح کرد: مسوولین نسبت به این مساله کمی آگاه شده و فهمیده اند که ما پتانسیل های بسیار خوبی را در حوزه گوهر سنگ ها داریم که از ارزش افزوده بسیار بالایی هم برخوردار هستند. اگر بتوانیم اکتشافات را در این حوزه ادامه دهیم طی سالهای آینده وضعیت بهتری پیدا می کنیم.

به گفته وی؛ سال ها قبل سنگ هایی مثل زمرد، یاقوت کبود و سنگ های دیگر اکتشاف شده اند؛ اما همه این ها به صورت پراکنده و به صورت فردی انجام شده است. یعنی فردی به صورت ناخواسته در گوشه ای از کشور اکتشافاتی انجام داده است. ولی به صورت این که سازمان زمین شناسی به عنوان سازمان متولی این کار و سپس سازمان ایمیدرو کاری انجام داده باشند نبوده است. ولی جدیدا کارهایی برای بخش اکتشافات انجام شده و برنامه ریزی هایی هم طرح ریزی شده است.

احدنژاد تصریح کرد: درنتیجه باید بگویم درحال حاضر وضعیتمان اصلا خوب نیست. ولی در آینده می تواند امید بخش باشد. دلیل امید بخشی هم این است که با دوندگی های فروان، مسوولین متوجه شدند که بحث گوهرسنگ ها هم بسیار اهمیت دارد و می توان برای آنها جایگاه ویژه در نظر گرفت.

فعالیت در بخش گوهر سنگ ها در دست مافیاهای دولتی

محمد مصدق، نایب رییس انجمن فروشندگان طلا و جواهر و گوهرسنگ ها در خصوص جایگاه فعلی گوهر سنگ ها در ایران به بازار گفت: چند سالی است که شرکت ایمیدرو و امینو در حال بارگذاری استانداردهای گوهرسنگ های ایران و شناخت پتانسیل ها و ظرفیت های لازم جهت بهره برداری از منابع استخراجی و فرآیند گوهرتراشی هستند.

وی افزود : تا به این طریق امکان سازوکارساختاری برای فعالین این بخش به وجود آید تا بتوانند جایگاه گوهرسنگ ها را در ایران بهبود بخشند، البته این نوع فعالیت فقط در بخش دولتی صورت می گیرد.

از طرف نهادها، بانک ها یا ارگان ها و سازمان های مربوطه در جهت ارتقای این صنعت هیچ اعتباراتی به بخش خصوصی تخصیص داده نمی شود. همچنین بخش خصوصی هم، با توانایی ها و ظرفیت های موجود، بخشی از موضوعات این رویکرد را در حال پیش بردن هستند ولی این میزان کافی نیست.

وی اظهار کرد: اما در بخش خصوصی، کار بسیار ضعیف پیش می رود. از جمله عدم تحصیلات ویژه ای که در این راستا وجود دارد. از سوی دیگر از طرف نهادها، بانک ها یا ارگان ها و سازمان های مربوطه در جهت ارتقای این صنعت هیچ اعتباراتی به بخش خصوصی تخصیص داده نمی شود. همچنین بخش خصوصی هم، با توانایی ها و ظرفیت های موجود، بخشی از موضوعات این رویکرد را در حال پیش بردن هستند ولی این میزان کافی نیست.

مصدق خاطر نشان کرد: برای این کار باید برای تامین تجهیزات صنعتی منابع ارزی تخصیص داده شود. زیرا تنها بخش کوچکی از تجهیزات اینجا ساخته می شود و بخش های عمده ای که فرآیند صنعتی سخت افزاری و نرم افزاری دارند در کشور وجود ندارد تا بتوانند در بحث دانش علوم گوهر سنگ ها، در کارگاه ها و در جایگاه هایی که باید فعالیت های گوهر سنگ ها تثبیت شود این تجهیزات به کار گرفته شود، تا بتوانیم از منابع خوب کشورمان بهترین بهره برداری را داشته باشیم.

به گفته وی؛ ما قطعا پتانسیل ها و منابع خیلی وسیعی داریم. ولی به جهت این که این بخش در مافیاهای دولتی و درحوزه های مشخص دست به دست می شود و از گستردگی آن برای ورود سرمایه گذار داخلی ممانعت می شود. همچنین بخش خصوصی عملکرد خیلی کندی دارد و در حد استانداردهای بین المللی نیست.

نایب رییس انجمن فروشندگان طلا و جواهر و گوهرسنگ ها در مورد استقبال از گوهرسنگ ها در ایران گفت: ما چهارسنگ اصلی، الماس، زمرد، یاقوت کبود و یاقوت قرمز را داریم. باقی سنگ ها که از نمایش و زیبایی خاصی برخوردار هستند که در علوم گوهرشناسی در دهه گذشته از آنها به عنوان سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی نام می برند که از ورود آنها در محافل حرفه ای ممانعت کرده اند. زیرا سنگ های نیمه قیمتی که در گذشته عنوان شده است به جهت تراش های حرفه ای و رنگ های زیبایی که در این گوهر سنگ ها می توان دید به قدری زیبا هستند که بعضی مواقع ارزش آنها از چهار سنگ اصلی هم بیشتر شده است.

مصدق خاطر نشان کرد: قاعدتا به جهت تنوع رنگ و جرات ریسک تراش های فانتزی روی این سنگ ها، شرایط را برای فعالین و متخصیصین و هنرمندان ایجاد کرده است. زیرا قطعا با زیبایی و پدیده های خیلی خوبی، مخاطبین می توانند مواجه شوند و در بحث زیورآلات و تنوع رنگ ها برای مخاطبین جذابیت و اقبال بیشتری را ایجاد کند. که خیلی از برندها، طرح ها و هنرمندان ما، به این گونه سنگ ها روی آوردند و همین طور، مخاطبین نیز علاقه مندی خود را به آنها نشان داده اند. زیرا جامعه بعد از ایام کرونا و آن چالش های افسردگی که در دنیا به وجود آمد قطعا رنگ ها در روحیه بخشیدن به افراد توسط زیور آلات می تواند تاثیر گذار باشد.

گوهر سنگ های ایران قطعا در جهان جایگاهی ندارد و ما هنوز نتوانسته ایم با استانداردهای جهانی نزدیک شویم.

وی در خصوص جایگاه گوهر سنگ های ایرانی در جهان پاسخ داد: گوهر سنگ های ایران قطعا در جهان جایگاهی ندارد و ما هنوز نتوانسته ایم با استانداردهای جهانی نزدیک شویم. اگر منابعی هم داریم هنوز آن منابع به صورت وسیع در جهان شناخته نشده است . آن فرآیند بهینه سازی ها که در ساختار زیبایی، گوهرسنگ ها، نقش مهمی را دارند که خود این ها یک دانش و علوم پژوهشی خاصی است. ما در ایران هنوز آن فرآیند را نداریم و قطعا جایگاه ویژه ای را در این حوزه در جهان از آن خود نکرده ایم. اما قطعا با جلوه گری هایی که درحال تدوین است اگر محقق شود قطعا ما می توانیم برای این منظور افتخاراتی برای کشورمان در جایگاه بین المللی ایجاد کنیم.