بازار؛ گروه استانها: گلستان به‌واسطه مجاورت با کشورهایی نظیر ترکمنستان و قزاقستان ظرفیت بسیاری خوبی برای صادرات کالا و برقراری تبادلات تجاری به این کشورها را دارد. هرچند که در سال‌های گذشته به دلیل برخی مشکلات سیاسی و پس از وقوع ویروس همه‌گیر کرونا این کشور ارتباطش را با ایران به طور کامل قطع کرد اما با تلاش دولت سیزدهم دوباره روابط ازسرگرفته شد براین‌اساس گلستان می‌تواند از این ظرفیت برای ارسال کالا از طریق حمل ترانزیتی بهره ببرد
به گفته بازرگانان گلستانی، ازآنجایی‌که کشور قزاقستان به‌واسطه جمعیت محدود با کمبود نیروی کار مواجه است و از طرفی قیمت کالای تولیدی برایش بسیار گران تمام می‌شود اغلب نیازهای این کشور از طریق واردات تأمین می‌شود این شرایط فرصتی برای استان گلستان است تا نسبت به صادرات محصولات کشاورزی، دام و طیور اقدام کند.
هرچند در نگاه اول چنین ظرفیتی مایه خرسندی هر بازرگان و تولیدکننده‌ای در گلستان است اما نبود زیرساخت‌های لازم باعث شده تا وجود خط ریلی و ترانزیتی گلستان به استان منگستائو بکر بماند. به گفته «پرویز تنی» نماینده اتاق بازرگانی گرگان در کشور قزاقستان با وجود سه افتتاح مکرر خط ریلی اینچه‌برون در دولت‌های مختلف، این منطقه از حداقل زیرساخت‌ها مانند سیلو، انبار یخچال‌دار یا حتی سیستم مدرن تخلیه بار برخوردار نیست. چنین شرایطی باعث شده تا بازرگانان علاقه‌ای به واردات یا صادرات کالا با قزاقستان نداشته باشند. مشروح این گفتگو را می‌خوانید.
* درباره ظرفیت‌های مجاورت گلستان با قزاقستان بگوئید
استان منگستائو نزدیک‌ترین استان کشور قزاقستان به گلستان است که اگرچه آن منطقه نفت‌خیز است اما پلی است به سایر استان‌های قزاقستان برای تبادلات تجاری بین دو کشور. نکته بعدی فاصله نزدیک این دو استان با یکدیگر را می‌توان به‌عنوان یک ظرفیت یادکرد چراکه هزینه لجستیک بسیار مناسب است و محصولاتی که خاصیت تازه oوری دارند هم با مشکلی در حمل ترانزیتی نخواهند داشت؛ چراکه تنها سه روز فاصله بین گلستان و استان منگستائو است.
۴ حوزه دریایی، هوایی، ریلی و ترانزیتی در بخش حمل نقل وجود دارد که متأسفانه بخش دریایی آن برای گلستان به دلیل عدم برخورداری سواحل از امکان تردد کشتی وجود ندارد
موضوع بعدی اینکه به دلیل هزینه بالای تولید در کشور قزاقستان، واردات برای آنها به‌صرفه است. به‌خصوص محصولات کشاورزی از جمله کالاهای درخواستی و نیاز مردم قزاقستان است و ازآنجایی‌که گلستان قطب کشاورزی به شمار می‌رود می‌تواند از این بستر برای رونق اقتصاد استان بهره ببرد. پتانسیل دیگری که اکنون کمتر به آن توجه شده وسعت خاک ترکمنستان، جمعیت محدود و خاک حاصلخیز آن است؛ چنین شرایطی این امکان را برای کشت فراسرزمینی مهیا خواهد کرد.
به‌عنوان‌مثال گلستان ممنوعیت کشت شالی دارد اما به‌واسطه فراوانی آب‌وخاک وسیع و حاصلخیز در قزاقستان می‌توان از این ظرفیت برای افزایش تولید شالی بهره برد. ضمن اینکه از نیروی کار استانی برای کشاورزی در قزاقستان استفاده می‌کنیم. نکته دیگر ظرفیت خوب گلستان در بخش تولید دام و طیور است که می‌توان از چنین بستری به‌صورت وسیع‌تر در کشور قزاقستان بهره گرفت. بنا به اظهارات تجار قزاقستانی مراتع در این کشور به‌قدری وسعت دارد که هیچگاه دام‌ها نیاز به تهیه علوفه و یا خوراک نخواهند داشت که این منجر به کاهش هزینه تمام شده دام هم می‌شود.
* اغلب چه کالاهایی به قزاقستان وارد می‌شود؟
مرغ و لبنیات که در گلستان خوشبختانه از رونق خوبی برخوردار است از جمله کالاهای وارداتی قزاقستان به شمار می‌رود در حال حاضر قیمت تمام شده مرغ وارداتی این کشور به‌واسطه هزینه حمل آن زیاد است اما درصورتی‌که از ظرفیت گلستان برای صادرات استفاده شود، ارزش‌افزوده خوبی برای استان خواهد داشت. این مسئله را هم نمی‌توان نادیده گرفت که به‌واسطه اهمیت ذبح اسلامی، کشور قزاقستان از صادرات مرغ گلستان استقبال خواهد کرد؛ در صورت موافقت کشور ایران برای صادرات، قطعاً استقبال از سوی این کشور بیشتر خواهد شد.
* در بخش لجستیک و حمل‌ونقل زیرساخت‌های لازم مهیاست؟
چهار حوزه دریایی، هوایی، ریلی و ترانزیتی در بخش حمل نقل وجود دارد که متأسفانه بخش دریایی آن برای گلستان به دلیل عدم برخورداری سواحل از امکان تردد کشتی وجود ندارد ضمن اینکه زمان ارسال دست‌کم دو هفته به طول خواهد انجامید.در حمل ریلی هم اگرچه حمل کالا با واگن از مزیت‌های خوبی برخوردار است اما وجود واگن‌های مستهلک با طول عمری بیش از نیم‌قرن و کمبود واگن‌های مجهز امکان حمل کالا از این طریق قدری دشوار است. به همین خاطر بخش خصوصی برای ارسال بار از واگن‌های کشور قزاقستان استفاده می‌کند.
خط راه‌آهن اینچه‌برون به ترکمنستان و قزاقستان سه بار در دولت‌های مختلف افتتاح شده است اما حداقل امکانات تخلیه بار را ندارد
باتوجه‌به اینکه کشورهای آسیای میانه هم به سیستم حمل‌ونقل ریلی کشورمان وابسته هستند، ورود بخش خصوصی و خریداری واگن مجهز می‌تواند به رونق اقتصادی منطقه منجر شود. حمل هوایی هم از دیگر راه‌های تبادلات کالا با کشور قزاقستان است که به‌واسطه هزینه بالای آن برای برخی محصولات خاص، استفاده می‌شود اما کم‌هزینه‌ترین و به‌صرفه‌ترین نوع حمل، ترانزیتی یا جاده‌ای است که پس از حمل هوایی کمترین زمان را دارد اما تا چندی پیش به دلیل ممنوعیت دولت ترکمنستان برای عبور از این کشور، ایران امکان حمل کالا از طریق ترانزیت را نداشت و در حال حاضر هم ترکمنستان به‌ازای هر کیلومتر یک و نیم دلار از ایرانیان بابت طی مسیر در خاک این کشور با عنوان «حق خاک» دریافت می‌کنند. ازآنجایی‌که بیش از ۸۰ درصد حمل‌ونقل کالا و مسافر از ایران به قزاقستان از طریق حمل جاده اتفاق می‌افتد بنابراین بسترهای لازم در این زمینه باید مهیا شود.
* گفته می‌شود در بخش ریلی زیرساخت‌های لازم برای تخلیه بار مهیا نیست. درست است؟
متأسفانه با اینکه خط راه‌آهن اینچه‌برون به ترکمنستان و قزاقستان سه بار در دولت‌های مختلف افتتاح شده است اما حداقل امکانات تخلیه بار را ندارد. امکاناتی نظیر سیلو، انبارهای یخچال‌دار و سیستم تخلیه بار در پایانه راه‌آهن اینچه‌برون وجود ندارد و در حال حاضر تخلیه بار کاملاً سنتی انجام می‌شود. دقیقاً به همین خاطر است که واردات کالا از این مسیر بسیار محدود شده چون امکانات وجود ندارد و تخلیه بار با مشکل مواجه می‌شود؛
درصورتی‌که مشکل رفع شود امکان واردات غلات با تناژ بالا از قزاقستان جود خواهد داشت. بماند که بازرگانی در شرایط فعلی اگر بار هم با این دشوارها وارد کنند هم روند طولانی دریافت تأییدیه دامپزشکی و بهداشت بسیار طاقت‌فرساست. باز هم اینجا استفاده از ظرفیت بخش خصوصی برای ایجاد چنین فضایی ضروری به نظر می‌رسد. با ایجاد سیستم تخلیه بار و احداث سیلو و انارهای مجهز نگه‌داری بار می‌توان از ظرفیت پایانه مرزی اینچه‌برون به‌عنوان هاب منطقه استفاده کرد چراکه با وجود 30 کارخانه آرد در گلستان، پس از واردات گندم و آسیاب آن می‌توان آرد را به کشورهای هدف ارسال کرد. با چنین سازوکاری ضمن ایجاد اشتغال در استان، ارزش‌افزوده خوبی برای این منطقه خواهد داشت.
نظر شما