بازار؛ گروه استانها: بنا بر گزارش اجلاس تجارت و توسعه سازمان ملل؛ عربستان در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰ شمسی) حدود ۲۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم در کشورهای خارجی انجام داده است و بااینکه این سرمایه‌گذاری نسبت به سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹ شمسی) ۳۸۰ درصد رشد داشته، اما ایران هیچ سهمی در جذب این سرمایه نداشته است.
هم‌چنین بنا بر آمارهای منتشره ایران از مجموع ۴۸ میلیارد دلار صادرات صورت گرفته تنها ۴۱ هزار دلار به عربستان صادرات داشت است و تأسف‌بار آنکه در دو سال گذشته واردات ایران از عربستان صفر بوده است.
از اثرات منفی در ابعاد ملی که بگذریم کلان‌شهر مشهد به‌واسطه دربرگیری بیشترین صنایع تبدیلی و تولیدی یکی از بازارهای هدف عربستان برای تأمین و خرید بسیاری از کالاهای موردنیاز است .
در همین راستا مشهد مقدس به دلیل بهره‌مندی از قطب‌های گردشگری در حوزه مذهبی و گردشگری سلامت ظرفیت مناسبتی برای بهره‌برداری از توسعه روابط و سرمایه‌گذاری را دارد به‌گونه‌ای که مدیرکل امور اقتصاد و دارایی خراسان رضوی پیش‌بینی می‌کند با احیاء روابط ایران و عربستان شاهد سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری در این استان باشیم.
تجار عربستانی همواره در طی سال‌های گذشته یکی از مشتریان پر و پا قرص سنگ‌های قیمتی و فرش‌های تولیدی خراسان بودند که با تیرگی روابط این بازارهای هدف از بین رفت.
درآمد سه میلیون دلاری گردشگری
یکی از فعالان حوزه گردشگری در این رابطه اذعان می‌کند: ورود زائران عربستانی تأثیر خوبی بر بازار سوغات مشهد دارد.
محمد قانعی به بازار می‌گوید: ورود سه میلیون گردشگر و زائر خارجی که جمع کثیری از آن را کشورهای عرب‌زبان و به‌ویژه حاشیه خلیج‌فارس تشکیل می‌دهند نقش بسزایی در رونق صنعت گردشگری و هم‌چنین بازار سوغات خراسان رضوی دارد.
رئیس سابق اتحادیه هتلداران خراسان رضوی با اشاره به اینکه ماندگاری زائران و گردشگران خارجی در مشهد مقدس ۱۰ تا ۲۰ روز می‌رسد ادامه می‌دهد: این ضریب ماندگاری به ضریب اشغال تخت‌های هتل‌های مشهد مقدس کمک شایانی کرده و برای حفظ اشتغال و ثبات اقتصادی در حوزه گردشگری اهمیت دارد.
ورود سه میلیون گردشگر و زائر خارجی که جمع کثیری از آن را کشورهای عرب‌زبان و به‌ویژه حاشیه خلیج‌فارس تشکیل می‌دهند نقش بسزایی در رونق صنعت گردشگری و هم‌چنین بازار سوغات خراسان رضوی دارد
این کارشناس هتلداری و صنعت گردشگری بابیان اینکه تا قبل از قطع روابط ایران و عربستان سالانه حدود ۳میلیون زائر از حوزه خلیج‌فارس وارد مشهد می‌شد، می‌گوید: به‌طور متوسط ورود هر زائر خارجی، هزار دلار ارزآوری برای کشور دارد، ازاین‌رو اگر تعداد زائران حوزه خلیج‌فارس به همان ۳میلیون نفر برسد، به‌طور متوسط ۳میلیارد دلار ارز وارد شهرمان می‌شود که تأثیر بسیار خوبی بر رونق اقتصاد مشهد می‌گذارد.
وی بابیان اینکه حضور این تعداد گردشگر خارجی درنهایت به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید منتج می‌شود بیان می‌کند:
رونق گردشگری بدون شک موجب ترغیب و تشویق سرمایه‌گذاران شده و لذا با سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف شاهد ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری خواهیم بود.
رونق اقتصاد زیارت
دبیرخانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در این رابطه معتقد است ورود زائران عربستانی می‌تواند بسترساز افزایش جذب سرمایه‌گذاری خارجی در مشهد شود.
محمود بنانژاد اذعان می‌کند: با احتساب دلار ۳۰هزارتومانی درگذشته حجم گردش مالی اقتصاد زیارت ۱۰هزار میلیارد تومان برآورد می‌شد اما این روزها که قیمت دلار به بیش از ۵۰ هزار تومان رسیده است لذا عدد و حجم این گردش مالی رقم بزرگی را به خود اختصاص می‌دهد.
وی اذعان می‌کند: اکنون با توجه به افزایش نرخ دلار، پیش‌بینی می‌شود ورود زائران عربستانی و کشورهای حوزه خلیج‌فارس، حجم گردش مالی اقتصاد زیارت در مشهد را افزایش دهد. علاوه بر این، افزایش ارتباط با عربستان می‌تواند زمینه‌ساز رشد صادرات استان و مشهد بشود.
با توجه به افزایش نرخ دلار، پیش‌بینی می‌شود ورود زائران عربستانی و کشورهای حوزه خلیج‌فارس، حجم گردش مالی اقتصاد زیارت در مشهد را افزایش دهد. علاوه بر این، افزایش ارتباط با عربستان می‌تواند زمینه‌ساز رشد صادرات استان و مشهد بشود
دبیر خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی ادامه می‌دهد: به عنوان مثال می‌توانیم زعفران را مستقیم به این کشور صادر کنیم. صدور صنایع دستی، یکی دیگر از مزایایی است که می‌توان آن را فعال کرد. در کنار این‌ها، بررسی‌ها نشان می‌دهد که پیش از این برخی محصولات معدنی از ایران به عربستان صادر می‌شده است. ارتباط مجدد دو کشور موجب می‌شود خراسان رضوی بتواند برخی محصولات معدنی خود را به عربستان صادر کند.
سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی با اشاره به احیاء روابط ایران و عربستان گفت: در سال جاری برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی از عربستان، کویت و بحرین و... اقداماتی در دست اجراست و اگر این موضوع به نتیجه برسد، پیش‌بینی می‌شود که سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری در استان رقم خواهد خورد.
رضا خواجه نائینی اظهار کرد: سرمایه‌گذاری خارجی در استان خراسان رضوی طی سال ۱۴۰۱ حدود سه و نیم برابر سال۱۴۰۰ بود که جهش بزرگی برای استان در شرایط تحریم محسوب می‌شود و میزان سرمایه‌گذاری خارجی در این مدت با ۵۸ طرح به ۲۹۸ میلیون دلار رسید.
وی با اشاره به احیای روابط ایران و عربستان افزود: در سال جاری برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی از عربستان، کویت و بحرین و... برنامه‌ریزی‌شده و اقداماتی در دست اجراست و اگر این موضوع به نتیجه برسد، سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری در استان صورت خواهد گرفت. این برنامه‌ریزی‌ها با آستان قدس، شهرداری و سایر دستگاه‌ها صورت گرفته و پیش‌بینی می‌شود، امسال هم‌حجم سرمایه‌گذاری خارجی و هم میزان آن افزایش یابد.
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی درباره ایجاد اطلس سرمایه‌گذاری در استان بیان کرد: در فضای کسب‌وکار یکی از مکانیزم های جذب بخش خصوصی ایجاد اطلس سرمایه‌گذاری برای رشد سرمایه‌گذاری است و این اطلس در خیلی از استانها وجود ندارد. در این اطلس فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران شناسایی‌شده و تجمیع اطلاعات در این اطلس انجام می‌شود و کار را برای سرمایه‌گذار راحت می‌کند.
فراز و نشیب روابط اقتصادی ایران و عربستان
اجلاس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) در آخرین گزارش سالانه خود اعلام کرده که عربستان در سال ۲۰۲۱ (۱۴۰۰ شمسی) حدود ۲۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم در کشورهای خارجی انجام داده است. بااینکه این سرمایه‌گذاری نسبت به سال ۲۰۲۰ (۱۳۹۹ شمسی) ۳۸۰ درصد رشد داشته، اما ایران هیچ سهمی در جذب این سرمایه نداشت. جالب آنکه در سال ۲۰۲۱ کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب‌شده در ایران حدود ۴/۱میلیارد دلار و کل سرمایه‌گذاری مستقیم خود ایران در کشورهای خارجی تنها ۸۰میلیون دلار بوده است و این در حالی است که عربستان از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۱ درمجموع ۱۴۵میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم در کشورهای خارجی داشته است.
ایران و عربستان نیز در چند دهه اخیر فرازوفرودهای سیاسی را تجربه کرده‌اند که بر روی اقتصاد دو کشور تأثیر مستقیم داشته است.
پیش از انقلاب دو کشور به‌واسطه اینکه از مهم‌ترین تولیدکنندگان نفت بودند، تلاش داشتند تا رابطه میانه‌ای را با یکدیگر داشته باشند و اگرچه در بعد اقتصادی رقیب بودند، اما در سیاست رفاقت می‌کردند.
عربستان در سال ۱۴۰۰ شمسی حدود ۲۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم در کشورهای خارجی انجام داده است و با اینکه این سرمایه‌گذاری نسبت به سال ۱۳۹۹ شمسی به میزان ۳۸۰ درصد رشد داشته، اما ایران هیچ سهمی در جذب این سرمایه نداشت
با پیروزی انقلاب در سال ۱۳۵۷ و سپس جنگ ایران و عراق روابط دیپلماسی ایران و عربستان نیز دچار تنش شد و بعد از کشته شدن حجاج ایرانی در مکه در سال ۱۳۶۶ این تنش‌ها به اوج خود رسید. با پایان جنگ و روی کار آمدن دولت سازندگی، مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی تلاش کرد روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور را بهبود ببخشد و موفق نیز بود.
سید محمد خاتمی نیز بعدازآنکه سکان دولت را در دست گرفت سیاست تنش‌زدایی را پیش گرفت و باعث شد روابط دو کشور بیشتر بهبود یابد.
ایران و عربستان در سال ۱۳۷۷ کمیسیون اقتصادی مشترک تشکیل دادند و تعاملات صورت گرفته درزمینهٔ نفت بین دو کشور چنان پیش رفت که در سال ۱۳۷۸ قیمت نفت رشد ۶۰ درصدی پیدا کرد و به بشکه‌ای بیش از ۲۵ دلار نیز رسید اما با حمله آمریکا به عراق در اسفند ۱۳۸۱ روابط ایران و عربستان باز دچار مشکل شد، در آن سال حجم مبادلات دو کشور به ۵۳۵ میلیون دلار نیز رسیده بود.
در دو دولت محمود احمدی‌نژاد تنش‌های بین ایران و عربستان ادامه پیدا کرد اما باروی کار آمدن دولت حسن روحانی در سال ۱۳۹۲، وزارت خارجه تلاش کرد با عربستان وارد تعامل شود، اما فاجعه کشته شدن حجاج ایرانی در مناسک حج سال ۱۳۹۴ و حمله به سفارت عربستان در تهران در همان سال باعث شد دو کشور روابط دیپلماتیک خود را قطع کنند.
این اتفاق در تعاملات اقتصادی بین ایران و عربستان نیز تأثیر منفی گذاشت تا جایی که در سال ۱۴۰۰ که پایان دولت حسن روحانی و آغاز دولت ابراهیم رئیسی بود، ایران از مجموع ۴۸ میلیارد دلار صادرات صورت گرفته تنها ۴۱ هزار دلار به عربستان صادرات داشت.
سال گذشته نیز از ۴۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار صادرات، فقط ۱۴ میلیون دلار صادرات به عربستان انجام شد که شامل سنگ مرمر، تراورتن، دانه‌های ریز کروی شیشه، بدنه کامیون و کشنده، هیدرواکسید سدیم، انگور خشک‌شده و شمش فولاد بود. البته در دو سال گذشته واردات ایران از عربستان صفر بوده است. حالا با برقراری دوباره رابطه دو کشور به نظر می‌رسد روابط تجاری رشد کند و تعامل ریال ایران با ریال عربستان برقرار شود.
نظر شما