شوخی بزرگی به نام نیازسنجی بازارهای خارجی با یک معاونت در اتاق بازرگانی!

تهمینه غمخوار؛ بازار: ویروس کرونا در ماه‌های اخیر اثرات اقتصادی و تجاری قابل توجهی بر کشورهای جهان داشته است. اما در این میان بعضی کشورها با روشهای خاص خود و با وجود محدودیت‌های رفت و آمدی روابط بازرگانی خود را با خود را با دیگر کشورها حفظ کرده اند. ترکیه از جمله کشورهایی می‌باشد که تجارت خود را طی این مدت و با وجود بسته بودن مرزها پایدار نگه داشته است.

در همین راستا خبرنگار بازار برای اطلاع از روابط تجاری میان ایران و ترکیه، وضعیت اقتصادی این کشور و چگونگی تجارت در ترکیه گفتگویی مفصلی را با سید جلال ابراهیمی، رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه را ترتیب داده که در ادامه بخشی از آن را مرور می‌کنیم:

رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه در ابتدا گفت: میزان تبادل تجاری کشور ایران با ترکیه در بعضی مواقع تا ۱۷ میلیارد دلار هم رسیده است. در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد همتای ترک او اردوغان به تهران آمد. اردوغان در سفر به تهران اظهار کرد که میزان مبادلات تجاری با ایران به ۳۰ میلیارد دلار هم خواهد رسید و احمدی نژاد در پاسخ به این گفته او گفت که چرا این میزان به ۱۰۰ میلیارد دلار نرسد؟

دکتر ابراهیمی در ادامه افزود: در صورتی که دو کشور با یکدیگر صادق باشند و شعاری صحبت نکرده و عملیاتی رفتار کنند، من معتقد به ۱۰۰ میلیارد دلار تبادل تجاری نیز هستم و امکان رسیدن به آن نیز وجود دارد زیرا ترکیه و ایران گلوگاه تجاری همدیگر می باشد و ایران از گلوگاه بازرگان عبور کرده و وارد گستره ای به نام آناتولی شرقی می شود و از آنجا راه عبور به اروپا و یا حتی کشورهای دیگر از طریق حوزه مدیترانه فراهم می شود. در نتیجه از مرز بازرگان باید عبور کرد تا با ترکیه و اروپا مبادلاتی داشته باشیم. بطورکلی ترکیه برای ما معبر تجاری هم برای داخل ترکیه و سواحل دریای مدیترانه و هم امکان ساز برای مبادلات با اروپا است.

وی گفت: از آن سو ما هم همان مرز عبور برای ترکیه هستیم که ترکها وارد ایران شده و از اینجا به شرق دور راه می یابند. همیشه از شمال ایران بوی تجارت شنیده می شود. یعنی هر دو کشور راه همواره ارتباطی برای همدیگر هستند اما یکی از مشکلاتی که ما با آن مواجه هستیم مرتبط با رفتار شناسی تجاری خودمان است و همواره این سوالات در ذهن ما پدیدار می شود که چرا فلان کالا را ما نمی توانیم بفروشیم یا چرا ترکیه فلان کالا را از ما نمی خرد؟ در واقع همیشه به دنبال چرایی ها هستیم درحالی که به حوزه های تجاری و نیاز کالایی ترکیه کم توجه می کنیم و بودها و کمبودهای آنها را برای ایجاد بازار بررسی نمی کنیم.

بطورکلی ترکیه برای ما معبر تجاری هم برای داخل ترکیه و سواحل دریای مدیترانه و هم امکان ساز برای مبادلات با اروپا است

وی تصریح کرد: در شرایطی که مرز ایران و ترکیه بسته بود، ترکها در حال عبور بار از ماوراء قفقاز بوده، ماشین ها یا تریلیرهایشان به گرجستان می آمد و از آذربایجان وارد آستارای ایران شده  و در طول مسیر بارهای خود را خالی کرده و از ایران بارگیری می کردند.  در واقع آنها بارهای کشور ما را با شش یا هفت هزار دلار می گیرند. این افراد با توقف چندروزه در مرز، به کشور خود باز می گردند در حالی که ماشین های ایران نمی توانند وارد ترکیه شوند.

رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه موضوع جالب و مهمی را مطرح کرد و گفت: در جلسه سازمان تجارت یکی از روسای اتاقهای بازرگانی به رییس سازمان تجارت گفت با وجود گسترش ویروس کرونا چرا ترکیه با سایر کشورها به خصوص اروپا مراودات تجاری دارد ولی مرزهای ما باز نمی شود؟ ما چه جوابی به صادرکنندگان عضو اتاق بدهیم و چگونه برخورد کنیم؟  این سوال در حالی مطرح شد که رئیس یک اتاق بازرگانی  مشترک باید خود پیگیر گسترش و ایجاد روابط تجاری باشد. در واقع مذاکرات دوطرفه اتاق های مشترک باید صورت گیرد.

نمی شود که ما بیایم در اتاق ایران واحدهای عظیم صنعت، معدن و تجارت و کشاورزی را یک جا جمع کرده و یک معاونت امور بین الملل برای آن تعریف کنیم! مگر می شود معاونت امور بینالملل این همه مشکلات را در چهار حوزه حل و فصل کند

تسهیل ارتباطات دوجانبه ایران و ترکیه از طریق کمیسیونها صورت می گیرد

وی اضافه کرد: کشور ایران با ترکیه ۱۰ تا ۱۲ کمیسیون ارتباطات فی مابین از جمله کمیسیون مرزی، کمیسیون تجارت بین دو کشور و کمیسیون های حمل و نقل، کمیسیون تعرفه های ترجیحی و مرزبانی دارد. این کمیسیون ها همه برای تسهیل در ارتباطات و از بین بردن مسائل و مشکلات از طریق مذاکره و حسن ارتباطات بین دو کشور بوده است. همچنین کمیسیون ها، اتحادیهها و فدراسیون های صادراتی نقش اساسی داشته و اتحادیه های حمل و نقل، معاونت امور بین المللی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران و اتاقهای مشترک وظیفه شان ایجاد ارتباطات بین المللی و حفاظت از منافع تجاری در کشورهای جهان می باشند.

جلال ابراهیمی خاطر نشان کرد که نمی شود که ما بیایم در اتاق ایران واحدهای عظیم صنعت، معدن و تجارت و کشاورزی را یک جا جمع کرده و یک معاونت امور بین الملل برای آن تعریف کنیم! مگر می شود معاونت امور بین الملل این همه مشکلات را در چهار حوزه حل و فصل کند و در اسرع وقت حوزه را مدیریت و ارتباط مناسبی برقرار نماید؟ در واقع این معاونت که ناظر بر ارتباطات تجاری برون مرزی است باید با همکاری و یاری گیری از سازمان تجارت و وزارت امور خارجه و ارگان ها و نهادهای صادراتی تلاشی مضاعف در ارتباط با سفرا و رایزن های اقتصادی و اتاق های بازرگانی کشورهای هدف داشته و از طرفی اتاق ایران معاونت ها و یا مدیران حوزه های چهارگانه با تخصص های ویژه ایجاد شود.

به همین منظور رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه بر این باور است که باید از پشت میزهایمان بلند شویم و تلاش مضاعف را برای ایجاد بازار و بازار یابی بکار بگیریم. تمام سفارتخانه های موجود در تهران و رایزنیهای اقتصادی برای انجام اینگونه مذاکرات راه اندازی شده اند.

نبود فرهنگ مطالعات تجاری 
وی در رابطه با سوال خبرنگار بازار مبنی بر چگونگی انجام تجارت در ترکیه اینگونه پاسخ داد: فردی که به دنبال تجارت و انجام صادرات به ترکیه است، باید یا با زبان این کشور آشنا و به آن مسلط باشد و یا به یکی از زبان های بین المللی در حد مراودات تجاری آگاهی داشته باشد و بداند که چه کالاهایی به این کشور باید صادر کند؛ یعنی مطالعات سرزمینی انجام دهد. آمار گمرک ایران را مشاهده کرده و اقلام  وارداتی به ایران را مد نظر و مورد مطالعه قرار دهد. او باید از این مسئله که ایران به چه کالاهایی نیازمند است آگاهی داشته باشد زیرا همه کشورها که نمی توانند خودکفا باشند. تمام کشورها باید واردات داشته باشند. یک تاجر باید در رابطه با این موضوع که در ترکیه چه نیازهایی و در کدام حوزه وجود دارد اطلاعاتی کسب کند. در واقع بدون دانستن و توجه به بودها و کمبودهای طرف مقابل و طرف خودمان نمی شود تجارت کرد.

دکتر ابراهیمی تصریح کرد: تجارت استفاده از فرصتهایی است که اگر کمبودی در طرف مقابل وجود دارد توسط طرف دیگر پر شود. وسیله تجارت در ابتدا ارتباطات کلامی است و زمانی که فرد از گفتمان تجاری آگاهی داشته باشد می تواند به تجارت مسلط و در آن موفق شود. بنابراین کنش، کردار و حتی پوشش لباس برای تاجر لازم و رفتارشناسی تجاری نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.

تجارت استفاده از فرصتهایی است که اگر کمبودی در طرف مقابل وجود دارد توسط طرف دیگر پر می شود و مشکل ما در تجارت با ترکیه با توجه به رابطه برادری و همسایگی، نبود مطالعات تجاری کافی از سوی تجار و صادرکنندگان است

رئیس خانه اقتصاد و تجارت ایران و ترکیه اظهار نمود که مشکل ما در تجارت با ترکیه با توجه به رابطه برادری و همسایگی، نبود مطالعات تجاری کافی از سوی تجار و صادرکنندگان است. ۸۰ درصد از شرکتهای ایرانی وب سایت برای تجارت ایجاد کرده که کاربرد داخلی دارند و برای کشورهای هم مرز کارایی ندارند. شرکت های صادراتی باید وب سایتهایشان را به روز و تخصصی نمایند.  

مواد نفتی و محصولات کشاورزی بخش اعظم تجارت ایران و ترکیه
جلال ابراهیمی در رابطه با حجم مبادلات و کالاهای تجاری گفت: تا زمانی که فلزات رنگی میان ما و ترکیه مبادله تجاری میشد، رقم مبادله به ۱۵ میلیارد دلار رسید ولی با قطع آن  به ۹ میلیارد دلار روبرو شدیم.  باید در نظر داشت که بخش اعظم تجارت ایران و ترکیه مواد نفتی و یا محصولاتی با پایه نفتی است در بازه زمانی بین پنج تا هفت میلیارد دلار در نوسان است. علاوه بر آن مواد پتروشیمی نیز میان دو کشور مبادله شده است. اما محصولات کشاورزی، محصولات جالیزی، صیفی جات و در مرحله بعد مواد معدنی از جمله سنگ و خاکهای صنعتی عمده صادرات ما به این کشور است.

وی افزود: ما همانند ترکیه کشوری صنعتی نیستیم و قطعات صنعتی بسیار کمی تولید می کنیم، لذا در کمیسیون تعرفه های ترجیحی با قدرت نمی توانیم ظاهر شویم زیرا توان های ما در حوزه مشتقات نفتی، گیلسونایت و بتومن (قیر) بیشتر است.

از نظر رئیس مرکز تحقیقات و پژوهش ایران و ترکیه اولین کاری که برای افزایش تجارت با ترکیه باید انجام دهیم، نیاز سنجی از کمبودهای موجود در ترکیه می باشد که باید در این نیاز سنجی دقیق باشیم و از اتحادیه ها در جهت ارائه اطلاعات کمک بگیریم. بنابراین اتحادیه های خشکبار، فلزات رنگی، سنگها، مواد معدنی و خانه معدن هر کدام باید در حوزه خود مطالعه داشته و از طریق فدراسیون ها، کنفدراسیون و اتحادیه های ترکیه این اطلاعات را کسب نمایند. درست همان کاری که ترکیه انجام می دهد. در ترکیه مرکزی وجود دارد به نام مرکز اتاقها و بورسهای ترکیه و اتحادیه ها به نام TOBB که عهده دار این کار است.

اولین کاری که برای افزایش تجارت با ترکیه باید انجام دهیم، نیاز سنجی از کمبودهای موجود در ترکیه است  بنابراین اتحادیه های خشکبار، فلزات رنگی، سنگها، مواد معدنی و خانه معدن هر کدام باید در حوزه خود مطالعه داشته و از طریق فدراسیون ها، کنفدراسیون و اتحادیه های ترکیه این اطلاعات را کسب نمایند

 ترکیه در هر شرایطی به صادرات می اندیشد
رییس خانه تجارت دو کشور گفت: در شرایط بحرانی کنونی، امریکا بر امور تجاری ما فشار وارد می کند. ما شدیدا تحت فشار قرار داریم نه ترکیه بلکه هیچ کشوری نمی تواند یکماه تحریم همانند ایران را تحمل کند. فشاری که بر بانکها و واردات ما بیشتر در حوزه های اقتصادی اجتماعی وارد می شود، اگر یک ماه برای ترکیه اعمال شود، این کشور هرگز توان تحمل ندارد. در واقع ۸۵ درصد بانکهای ترکیه خارجی می باشد، که اگر این فشارها اعمال شود اولین موسساتی که بسته میشود بانک های خارجی است.  بنابراین ما در این زمینه به خوبی این بحران سخت را مدیریت کرده ایم.

وی خاطر نشان کرد که تجارت استفاده از فرصتهاست. ترکیه از فرصتها به خوبی استفاده کرده و دید تجاری بسیار خوبی دارد. ترکها دیدی مانند عقاب دارند و هر کجا که نیازی را در کشور حس کند، بلافاصله درصدد پر کردن آن است.

دکتر ابراهیمی افزود: همچنین ترکیه نگاهی صادراتی دارد. اگر یک شرکت بخواهد در نمایشگاهی شرکت کند، ۴۵ درصد هزینه ها به عهده دولت است و اگر به دنبال ایجاد بازار نیز باشد، دولت بخشی از هزینه ها را متقبل می شود. این مسئله برای بازدید از نمایشگاه های بین المللی هم صدق می کند.

رئیس مرکز تحقیقات و پژوهش ایران و ترکیه: خرد و تفکر جمعی در ایجاد و تشکل های صادراتی بسیار اهمیت دارد. بنابراین تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی باید نگاهی جدید بر حوزه های تجاری داشته باشند

 سید جلال ابراهیمی در پایان این بخش از گفتگوی خود گفت: در ترکیه تشکلهایی وجود دارد که سازنده هستند. مثلا در حوزه ماهیگیری، اتحادیه های شرق دریای سیاه و مرکز و غرب دریای سیاه فدراسیون ماهیگیران را بوجود آورده اند و همراه با اتحادیه های ماهیگیران دریای مدیترانه تشکل کنفدراسیون ماهیگیران ترکیه بوجود آورده اند. این کنفدراسیون اقدام به خرید کشتی و ایجاد و ساخت کارخانجات و کنسرو ماهی در حوزه محصولات دریایی و برای توسعه کار از امکانات بین المللی و اعتبارات برون مرزی استفاده میکنند و در پی این کار قراردادهای بین المللی با سایر کشورها منعقد می کنند، زیرا تحقق این امر با تفکر و خرد جمعی درسایر حوزه ها و ساختاری همراه است و همچنین است

وی بر این باور است که تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایران باید نگاهی جدید بر حوزه های تجاری داشته و از خرد و تفکر جمعی در ایجاد و تشکل های صادراتی استفاده کنند. در واقع ما باید برنامه های صادراتی خود را مجددا تعریف کنیم تا در تجارت به موفقیت های بیشتری نائل شویم.