بازار، گروه استانها: معادن یکی از چهار پایه اصلی اقتصاد استان سمنان در کنار صنعت، گردشگری و کشاورزی است. در استان سمنان نزدیک به ۷۰۰ واحد معدنی وجود دارد که هر کدام شان ظرفیتی عظیم برای توسعه اقتصادی و درآمد زایی هستند اما مشکل خام فروشی مدت ها است که گریبان اقتصاد معادن استان را گرفته است.
طبق اعلام سازمان صمت استان سمنان ۷۱ نوع ماده معدنی در کشور وجود دارد که ۴۲ نوع در استان سمنان یافت می‌شود این امر حاکی از پتانسیل های اقتصادی معادن استان است همچنین ۳۷ نوع ماده معدنی هم اکنون در استان سمنان در حال استخراج است که از جمله انها می توان به طلا، پتاس، مس، زغال سنگ، سنگ های تزئینی، گچ و سیمان، زئولیت، بوکسیت، بالزامیت، سلیستین و ... اشاره کرد.
معدن یکی از عظیم‌ترین سرمایه‌های استان سمنان است چرا که ۸۵ درصد زئولیت و ۱۰۰ درصد سلستین کشور در این استان تولید می شود اما سوال اصلی که کارشناسان و کنشگران حوزه اقتصاد به خصوص اقتصاد صمت مطرح می سازند این است که چه میزان توانسته ایم از این ظرفیت ها در توسعه فرآوری، اشتغال زایی، ایجاد ثروت، آبادانی روستاهای بومی معادن، توسعه زیرساخت های استان و ... استفاده کنیم؟
این سوال را به صورت دیگری هم می توان پرسید و آن اینکه اگر جلوی خام فروشی را بگیریم چه مقدار می توانیم در توسعه فرآوری، اشتغال‌زایی، ایجاد ثروت، آبادانی روستاهای بومی معادن، توسعه زیرساخت های استان و ...موفق عمل کنیم؟ یکی از دلایلی که نتوانسته‌ایم از ظرفیت معادن استان بهره بگیریم فقدان توان یافتن سرمایه گذار است. سرمایه گذاری که حالا روز به روز جذب آن دشوارتر هم می شود چرا که معادن و صنایع نسبت به بازارهای موازی مانند خودرو، مسکن، رمز ارز و ... جذابیت کمتری دارند.
زمینه را برای جذب سرمایه‌گذار مهیا نکرده‌ایم
محمد هادی جعفری در گفتگو با خبرنگار بازار، شرایط معادن و امکان سرمایه گذاری آنها در استان سمنان شرح می دهد با این توضیح که مشکل رایزن اقتصادی البته تنها مختص به معادن استان سمنان نیست بلکه در بسیاری بخش های دیگر مانند صنعت نیز چنین مشکلی وجود دارد.
* درباره داشته‌های استان سمنان بگویید چرا سرمایه گذار برای ما مهم است؟
۴۲ نوع ماده معدنی در استان سمنان وجود دارد و این استان در تولید ۱۰ محصول معدنی مانند کومیت، گچ، زغال سنگ، سلیستین و ... در زمره سه استان اول کشور چه به لحاظ منابع و چه تولید است این ها نشان از اهمیت معادن در اقتصاد استان سمنان دارد اما متاسفانه شاهد هستیم که همچنان به فرآوری معدنی در استان عنایت نمی‌شود.
بیش از ۶۸۰ واحد معدنی در استان سمنان وجود دارد اما تا سال ۱۴۰۰ تنها سه واحد فرآوری در استان سمنان وجود داشت که در سال گذشته به ۱۱ واحد رسید که در برابر نزدیک به ۷۰۰ واحد معدنی استان به واقع رقمی نیست خام فروشی همچنان گریبان معادن استان را گرفته است.
* پس مشکل چیست؟
مشکل ما این است که نتوانسته ایم برای معادن استان سمنان سرمایه گذار جذب کنیم این امر چند دلیل داشته اما شاید مهمترین آنها عدم معرفی داشته های استان سمنان باشد. برای مثال در همین خبرگزاری تحلیل بازار چندی قبل مطلبی ملاحظه کردیم که نوشته شده بود « ۲۰ درصد کرومیت ایران در فرومد میامی است» یعنی یک روستای ایران یک پنجم کرومیت کشور را در اختیار دارد اما سرمایه گذاران درون استان هم از آن بی اطلاع هستند.
جعفری سرمایه گذاران نمی دانند که در درون استان سمنان چه ظرفیت هایی وجود دارد دومین دلیل این است که ما نتوانسته‌ایم از معادن استان سمنان برندسازی کنیم. یعنی برای مثال امروز وقتی صحبت از کرمان می شود همه مس را می‌شناسند چرا که این استان در برند سازی مس توانسته موفق عمل کند تا جایی که حتی حامی تیم های ورزشی است و در تمام جامعه نام مس کرمان می درخشد اما در استان سمنان این اتفاق رخ نداده است.
متاسفانه دولتی‌ها از ظرفیت‌های بخش‌های خصوصی نخبه و فعال بهره نمی‌گیرند
اندک مواردی از موفقیت‌های برند سازی را می توان مثلا در گچ سمنان دید این نشان می دهد که ما ظرفیت و توان خوبی داریم اما باید سرمایه گذاری خوبی هم روی داشته هایمان داشته باشیم که متاسفانه این امر صورت نمی گیرد و روز به روز به میزان خام فروشی ما افزوده شده است.
* شاید زمینه فراهم نشده است
دقیقاً؛ سومین عامل ناکامی ما این است که زمینه را برای جذب سرمایه‌گذار مهیا نکرده ایم، سرمایه گذاری در سال های اخیر دشوار بوده اما در یکی دو سال اخیر دشوارتر هم شده است در نتیجه هر سال که می گذرد، تلاش ما برای جذب سرمایه گذار باید دو برابر شود. امروز نیاز است که مشوق هایی برای سرمایه گذاری معدنی در استان سمنان صورت گیرد که بتوانیم سرمایه‌گذاران را جذب کنیم.
جذابیت بازارهای موازی چهارمین عامل بی‌توجهی به سرمایه های معدنی استان سمنان است امروز کلاً تولید چه در حوزه کشاورزی، چه صنعت و معدن به دلیل دشواری ها و ریسک بالا و البته آورده اندک، چندان جذابیتی برای سرمایه گذاری ندارد لذا کار جذب سرمایه گذار سخت است. مثلاً معادن استان سمنان با تمام دشواری ها و کم آبی با هزاران مشکل سودی را به یک سرمایه گذار در دو سال می رسانند که بر فرض بازار خودرو در سه ماه می رساند.
* دقیقاً باید چه کرد؟
اول این را بگوییم که علیرغم تمام این مشکلات و موانع بازهم اعتقاد داریم که ظرفیت های معدنی استان سمنان آنقدر هستند که بتوان برایشان سرمایه گذار جذب کرد حال به سوال بازگردیم. به صورت خلاصه و واضح اگر بخواهیم بگوییم امروز نیاز به یک هیئت رایزن اقتصادی و سرمایه گذاری داریم که بتواند داشته های استان را برای سرمایه گذاران بیان کند. در حقیقت هیئتی که به دنبال سرمایه گذار باشد آنها را راضی کند که به استان بیایند و سرمایه گذاری کنند که متاسفانه این موضوع وجود ندارد.
* مگر ما کارگروه معادن را در اتاق سمنان نداریم؟
اتاق بازرگانی، اصناف و ... در اصل همان هیئت های رایزن هستند و استانداری سمنان دفتر جذب سرمایه دارد اما آنطور که باید و شاید عمل نکرده اند لذا باید یک کارگروه با استفاده از اصناف و تشکل های فعال معدنی راه اندازی کرد تا آنها بتوانند کاری را صورت دهند. به خصوص عملکرد اتاق بازرگانی و دفتر سرمایه گذاری استانداری انتقاد برانگیز بوده است اتاق باید تمام مشکلات سرمایه گذاری در معادن را به دولت اعلام کند تا نسبت به رفع آنها بکوشند.
دایره‌هایی در استان سمنان پدید آمده که نه توان و علم و دانش و بینش کار را دارند و نه می گذارند دیگران کار کنند
صمت در واقع تسهیل‌گر است نمی‌تواند خودش راه بیافتد و دنبال سرمایه گذار بگردد اما شاهد هستیم که هم افزایی در این زمینه وجود ندارد نه در حوزه معدن بلکه در دیگر حوزه ها نیز چنین موضوعی دیده می شود که البته به واسطه فقدان تخصص بنده به آنها ورود نکرده و صرفاً اشاره ای می‌کنیم.
* ترک فعل‌هایی نیز صورت گرفته است؟
نمی توان گفت ترک فعل به آن معنایی که در اذهان از بابت تخلف و بار منفی وجود دارد خیر در واقع راهبردی نبوده است که بخواهیم به آن عمل کنیم. مسئولانی در راس کار مثلا اتاق بازرگانی هستند که ۶۰ سال سن دارند اینها اگر فکر و ایده ای هم داشتند در این ۴۰ سالی که در مسند کار بودند گذاشته بودند از سوی دیگر از ظرفیت های مردمی هم که بهره گیری نمی شود نخبگان هم که منزوی شده اند پس عملاً چه کسی باید کارها را صورت دهد؟ دولت هم خودش دنبال سرمایه گذار باشد هم خودش تسهیل گری کند هم خودش تسهیلات بانکی و زمین و ... بدهد؟ خوب پس اتاق بازرگانی و اصناف و تشکل ها و ... چیستند؟ غفلت هایی شده که واقعاً استان ضرر کرده است.
دایره‌هایی در استان سمنان پدید آمده که نه توان و علم و دانش و بینش کار را دارند و نه می‌گذارند دیگران کار کنند. نه خودشان کار را پیش می‌برند و نه حاضر هستند کسی دیگر بیاید و کار را پیش ببرد. مثلاً در همین اتاق سمنان بارها دیدیم که مسئولانش صحبت از جوان گرایی می‌کنند اما دوره بعدی انتخابات خودشان نامزد می شوند! این نشان می‌دهد که همیشه همه چیز در حد حرف است.
* بگذارید دوباره این سوال را مطرح کنم که بالاخره باید چه کرد؟
ما نباید صبر کنیم که شاید سرمایه گذار به استان بیاید ما باید از قبل ده ها طرح قابل سرمایه گذاری در حوزه معدنی استان سمنان با مزیت هایشان، مشوق ها، تسهیلات و ... آماده کنیم که هر زمان لازم شد بر روی میز بگذاریم.
چه اشکالی دارد که ما یک گروهی مثلا از جوانان را بخواهیم در ازای یک مبلغ برای ما طرح بیاورند و ترجمه کنند و به چند زبان دنیا به صورت دیجیتالی و نوشتاری آماده سازند تا سرمایه گذار که آمد معطل نمانیم و بلافاصله آنها را ارائه کنیم؟ چه اشکالی دارد که ما ۳۰ طرح از قبل آماده کنیم که وقتی سرمایه گذار می آید معطل نمانیم؟
امروز ارگان های مردمی فراوانی هستند برای مثال سمنان دارای یک انجمن طرح و توسعه است شاهرود یک سازمان مردم نهاد فعال در حوزه توسعه و سرمایه گذاری دارد اما متاسفانه دولتی‌ها از ظرفیت‌های بخش‌های خصوصی نخبه و فعال بهره نمی‌گیرند گروهی از جوانان، اساتید دانشگاه ها، فعالان بخش های مختلف اقتصادی و فرهنگی و ... در این موسسه های مردم نهاد گرد هم آمده و خالصانه برای شهرشان بر حسب عرق به سرزمین مادری کار می کنند و ایده می دهند اما دولت به آنان کمترین توجهی نداشته در حالی که همین سمن ها خودشان بهترین ظرفیت‌های رایزنی سرمایه گذاری هستند. چرا دولت از آنها استفاده نمی‌کند؟
معادن استان سمنان نصف نمک مورد نیاز کشور را در طول سال تامین می‌کنند
یک دلیل این است که اولاً دولتی‌ها به درستی مشاوره نمی گیرند در ثانی دولت بعضاً در این دو دهه اخیر همواره بخش خصوصی را رقیب خود می‌پندارد که هر کجا او را دید باید مچش را بخواباند. این دیدگاه کاملاً اشتباه و از یک مشاوره دادن غلط به مسئولان تصمیم ساز استان و کشور برمی‌آید.
* و در آخر
به عنوان کسی که می‌دانم این استان روی چه ثروت عظیمی خوابیده، دردمند هستم. معادن استان سمنان نصف نمک مورد نیاز کشور را در طول سال تامین می‌کنند یا مثلا شهرستان سرخه بیشترین میزان تولید گچ کشور را به خود اختصاص داده است از سوی دیگر استان سمنان در زمینه زغالسنگ یکی از سه استان برتر کشور است اما چرا نمی توانیم این زغالسنگ را فرآوری بهتری کنیم تا ارزش افزوده بهتری را نصیب خودمان کنیم؟
من از خبرگزاری بازار تشکر می کنم اولین باری بود که به موضوع کرومیت و فرومد پرداخته شد روستایی که نزدیک به ۲۰ درصد کرومیت را در اختیار دارد این نشان می دهد که یک روستای ما اندازه یک استان بزرگ مانند همدان ظرفیت معدنی دارد اما آیا بیکاری در همان یک روستای فرومد بر طرف شده است؟ آیا مردم فرومد مشکل اقتصادی ندارند؟ این نشان می دهد که مردم حداقل از این معادن نفع نمی برند حال چه کسی نفع می برد بر ما پوشیده است.
سلستین و زئولیت دو ظرفیت دیگر استان در کنار مس و بوکسیت و سنگ آهن و ... هستند همچنین جنوب استان سمنان مهد پتاس است که ارزش بسیاری دارد اما خام فروشی می‌شود و هیچ فرآوری روی آن صورت نمی گیرد.
در مثال دیگر می توان به معادن سنگ های ارزشمند و قیمتی در کوه زر و جنوب دامغان اشاره کرد که به تازگی کمیته امداد ورود کرده و چند وام سنگ تراشی به مددجویان داده تا بتوانند زیور آلات تزئینی درست کنند با این حجم از ظرفیت متاسفانه هیچ‌وقت شاهد اتفاقات خوبی در همان منطقه جنوب دامغان نبوده و نخواهیم بود علیرغم اینکه یک نیشابور دیگر در همین منطقه کوه زر خوابیده است.
نظر شما