ادامه چالش های کارگران| ۱۸ هزار کرمانی در صف انتظار «بیمه ساختمانی»

بازار؛ گروه استان ها: تامین اجتماعی یکی از قدیمی‌ترین سازمان های بیمه‌ای کشور به شمار می رود که جمعیت زیادی را تحت پوشش دارد و در استان کرمان یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر معادل ۴۸ درصد جمعیت این استان تحت پوشش آن هستند. این در حالیست که بسیاری از این افراد از وضع موجود سازمان بیمه‌گر خود گلایه مندند.

به منظور بررسی آخرین وضعیت بیمه کارگران با محمود شیخ شعاعی مدیرکل تامین اجتماعی استان کرمان گفتگو کردیم که در ادامه می خوانید.

*چند درصد مردم استان کرمان تحت پوشش انواع بیمه تامین اجتماعی هستند؟

در استان کرمان حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر (۴۸ درصد جمعیت استان) تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند.

*آگهی هایی این روزها مشاهده می شود که بر اساس آن برخی کارفرمایان «استخدام بدون بیمه» را انجام می دهند و با کارگران توافق می کنند که خبری از بیمه نیست، آیا اینکه کارفرما کارگر را بیمه نکند، قانونی است؟

در قانون تامین اجتماعی اصطلاحی با عنوان «بیمه اجباری» داریم و بر اساس آن همه کسانی که در کارگاه های مشمول قانون کار و تامین اجتماعی اشتغال دارند، باید بیمه باشند و چیزی به اسم توافق در حوزه بیمه نداریم که کارگر یا کارفرما توافق کنند و این اقدام به نوعی فرار بیمه ای محسوب می شود.

*در صورت بروز این مساله، مقصر کیست؟

در اینجا بحث مقصر مطرح نیست بلکه این حقی برای کارگر است که تحت پوشش بیمه باشد تا در صورت بروز حوادث، بیماری و... برای خود شخص یا خانواده اش، بتواند از آن استفاده کند. همچنین فرد می تواند از مستمری بازنشستگی استفاده کند. این موارد جزو توافق های غیرقانونی است و جایگاه قانونی ندارد.

*ممکن است کارگر به دلیل نیاز به شغل و پول، این شرایط را بپذیرد؛ چه تدابیری برای حمایت از کارگران در نظر گرفته شده است؟

در قانون کار چنین موضوعی تعریف شده است. بسیاری از کسانی که در گذشته در کارگاه های مشمول قانون تامین اجتماعی کار می کردند و به هر دلیل کارفرما آنها را بیمه نکرده یا خودشان اطلاع نداشتند، می توانند به ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان یا شهرستان ها مراجعه و درخواستشان را ارائه کنند. در اجرای ماده ۱۴۸ قانون کار به درخواست های این افراد رسیدگی می شود و اگر حقی در گذشته از آنها تضییع شده باشد، بررسی می شود و می توانند به حقشان برسند.

*آخرین وضعیت بیمه قالیبافان چگونه است؟

بافندگان قالی، پته و سایر صنایع دستی می توانند بیمه تامین اجتماعی شوند. از حدود ۱۰ سال گذشته یک مقرراتی به سازمان تامین اجتماعی اعلام شد که بر اساس آن دو سوم حق بیمه قالی بافی را دولت و یک سوم مابقی را فرد بافنده پرداخت می کند. حدود پنج سال است که دیگر دولت آن حق بیمه ای که در گذشته متقبل شده بود را پرداخت نمی کند چرا که دستورالعملش در دولت قبل لغو شد. البته خدمات تامین اجتماعی به قالیبافانی که بیمه خود را به صورت مستمر پرداخت می کنند، ارائه می شود.

*بر این اساس تمام حق بیمه را باید خود شخص قالیباف پرداخت کند؟

دولت کنونی حق بیمه آن هایی که در گذشته بیمه شده اند را پذیرفته و زیر پوشش بیمه هستند اما پرداخت حق بیمه، بیمه شدگان جدید از سوی دولت انجام نمی شود. این افراد در حال حاضر می توانند به صورت مشاغل آزاد تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی قرار بگیرند؛ اگر ضوابط جدیدی به استان ها ابلاغ شود، آن را انجام خواهیم داد.

*برخی افراد در سال های پایانی نزدیک به بازنشستگی اقدام به پرداخت مبلغ بالاتری از حق بیمه می کنند تا حقوق بازنشستگی آنها بالاتر برود؛ آیا این اقدام قانونی است؟

افزایش حقوق کارگران هر ساله تابع مصوبه شورای عالی کار است. این شورا برای سال ۱۴۰۲ مصوب کرده که برای «حداقل بگیران» ۲۷ درصد افزایش دستمزد و برای سایر سطوح دستمزی ۲۱ درصد افزایش در نظر گرفته شده است. بیش از این میزان ضوابط و مقررات اجازه نمی دهد که افزایش انجام شود.

گاهی برخی افراد در دو سال آخری که به بازنشستگی مانده است؛ می خواهند که حق بیمه را با مبلغ بالاتری پرداخت کنند که بتوانند مستمری بازنشستگی بیشتری دریافت کنند؛ این اقدام خارج از ضوابط و غیرقانونی است.

*وضعیت بیمه کارگران ساختمانی و کارگران روز مزد چگونه است؟

فردی که برای کار به یک کارگاه می رود از همان ساعت اولی که مشغول به کار می شود، مشمول قانون تامین اجتماعی می باشد. کارفرما باید کارگری که برای یک روز کار به کارگاه، مغازه و... می رود را باید برای همان یک روز بیمه کند. اینکه بگوییم کارگر روزمزد مشمول بیمه تامین اجتماعی نیست، درست نمی باشد.

از حدود یک دهه قبل یک بیمه خاص برای کارگران ساختمانی تعریف شد که عنوان آن «بیمه کارگران ساختمانی» است. در حال حاضر در استان کرمان بیش از ۳۰ هزار نفر تحت پوشش این بیمه هستند.

در بسیاری از بیمه ها بخشی از حق بیمه را دولت متقبل شده است؛ بیمه ساختمانی شبیه بیمه قالیبافان است که بخش بیشتر حق بیمه را دولت متقبل شده است. در دولت گذشته (از سال ۹۸) فرد جدیدی برای بیمه ساختمانی ثبت نام نشد. خوشبختانه در بهمن سال گذشته در مجلس در این زمینه مصوبه ای داشتیم که ظرف یک الی دو ماه آینده ابلاغ می شود و بر این اساس ثبت نام کارگران ساختمانی از طریق سایتی (که اعلام می شود) انجام خواهد شد. از طریق انجمن صنفی کارگران ساختمانی این کار دنبال می شود.

امیدواریم تا دو ماه آینده بخشنامه مربوطه از سازمان تامین اجتماعی به استان ها ابلاغ شود. از چهار سال قبل که بیمه ساختمانی روی زمین مانده تاکنون ۱۸ هزار نفر در استان کرمان در صف انتظار بیمه ساختمانی هستند. البته بازرسان باید شغل این کارگران را تایید کنند تا مراحل بیمه شدن آنها طی شود.

*فرآیند بررسی توسط بازرسان مجددا مشمول گذر زمان نمی شود؟

این فرآیند اصلا زمان بر نیست و باید شغل افراد صحت سنجی شود.

*رانندگان در زمینه افزایش حق بیمه گلایه مندند و توان پرداخت ندارند؛ وضعیت بیمه این دسته از افراد چگونه است؟

در استان کرمان حدود ۲۸ هزار نفر راننده تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند. رانندگان هم مانند قالیبافان و کارگران ساختمانی، بخش عمده حق بیمه‌شان را دولت متقبل شده بود اما متاسفانه در چند سال گذشته دولت این مورد از تحت پوشش خود در آورد. اما ۲۸ هزار نفری که گفته شد، همچنان یارانه بیمه ای به آن ها تعلق می گیرد.

افراد جدیدی که معرفی می شوند به صورت مشاغل آزاد حق بیمه را پرداخت می کنند که در این مورد هم باید از طریق مراجع قانونی ضوابطی برایش تعریف شود. نیاز است مجلس یا هیئت دولت مصوباتی در این زمینه داشته باشد و پیش بینی برای تامین اعتبار آن انجام شود؛ چرا که بار مالی زیادی دارد.

فعلا در حال حاضر در این خصوص ضابطه جدیدی به ما ابلاغ نشده است. بیمه رانندگانی که از قبل بیمه بودند، ادامه دارد و رانندگان جدیدی که از چهار سال قبل سهم دولت برای حق بیمه آن ها پرداخت نشده را به شکل آزاد تحت پوشش قرار می دهیم. این افراد باید از طریق انجمن ها یا تشکل های صنفی مربوطه پی گیر باشند شاید برای آن ها ضوابط جدید تعریف شود.

*افرادی که بیمه آن ها از سوی کارفرما پرداخت نشده است برای احقاق حقوشان باید از چه طریقی اقدام کنند؟

این افراد باید به شعبه تامین اجتماعی مربوطه واحد «بازرسی کارگاهی» مراجعه کرده و درخواست خود را به صورت کتبی یا شفاهی اعلام کنند. بعد از آن بازرسان تامین اجتماعی به کارگاه مربوطه مراجعه کرده و بعد از ثبت مشخصات کارگر آن فرد تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار می گیرد.

حتما مستندات مالی نباید به شکل پرداخت حقوق از طریق بانک یا تراکنش مالی باشد. تحقیقات محلی و بررسی هم انجام می شود و از این طریق سوابق گذشته هم در نظر گرفته می شود.

*بیمه بیکاری شامل چه افرادی می شود و آیا جزو سوابق بیمه ای محسوب می شود؟

بیمه بیکاری شامل افراد شاغل در کارگاه های مشمول قانون تامین اجتماعی، دارای بیمه اجباری و دریافت حقوق از کارفرما می شود. به عنوان مثال رانندگان، قالیبافان، کارگران ساختمانی و... شامل بیمه بیکاری نمی شوند.

اگر این فرد از کار اخراج شود در آن روزهایی که تامین اجتماعی حقوقش را پرداخت می کند به سابقه بیمه آن فرد اضافه می شود.