بازار؛ گروه استانها: ترکمنستان بعد از عراق و افغانستان سومین بازار صادراتی ایران به شمار می‌آمد و مسیر دسترسی کشورمان به آسیای میانه است لذا بسته شدن مرز ترکمنستان در طی دو سال گذشته، برای بخش خصوصی دغدغه‌هایی جدی را رقم زد و موجب شد تا بخشی از بازار فعالان حوزه تجارت خارجی ما به همین واسطه از دست برود.
اگرچه در این مدت تلاش‌های زیادی برای برگشت به شرایط گذشته صورت گرفت و ترانزیت ریلی بازگشایی شد و پس‌ازآن ترانشیپ آزمایشی از مرز سرخس وارد فاز اجرا گردید و حتی در مرز لطف‌آباد نیز این اتفاق محقق شد؛ اما مجموع این اقدامات نتوانست مراودات تجاری را به گذشته بازگرداند و لذا روند تجارت و ارتباط ما با بازار آسیای میانه، همچنان محدود و پر مشکل باقی ماند.
موانع توسعه مراودات تجاری در نهایت با توسعه روابط دیپلماسی و سفر رئیس‌جمهور به تاجیکستان و ترکمنستان منجر به گشایش‌های زیادی در روابط اقتصادی و تجاری با آن کشورها شد و در توسعه روابط با قزاقستان و قرقیزستان نیز مؤثر بود و خوشبختانه این مسیر برای صادرات هموار شد.
باهدف بررسی روابط و میزان تبادلات تجاری با این کشور با «مجید محمد نژاد» رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان به بحث و گفت‌وگو نشستیم.
* ازسرگیری روابط ایران با ترکمنستان چه دستاوردهایی برای ما به همراه داشته است؟
با کاهش محدودیت‌های کرونایی ترکمنستان، حذف عوارض ترانزیتی یا همان پیمایش سیستم حمل‌ونقل ایران برای ورود به ترکمنستان و سایر اقدامات مانند برگزاری نمایشگاه تخصصی ایران در ترکمنستان شاهد رونق تجارت و مراودات تجاری بین دو کشور هستیم.
خوشبختانه بعد از برگزاری نمایشگاه شاهد ورود شرکای تجاری ترکمن به ایران برای نهایی سازی قراردادهای تجاری بوده که این موضوع بسیار حائز اهمیت است.
با کاهش محدودیت‌های کرونایی ترکمنستان، حذف عوارض ترانزیتی یا همان پیمایش سیستم حمل‌ونقل ایران برای ورود به ترکمنستان و سایر اقدامات مانند برگزاری نمایشگاه تخصصی ایران در ترکمنستان شاهد رونق تجارت و مراودات تجاری بین دو کشور هستیم
* در حال حاضر وضعیت تبادلات مرزی چگونه است ؟
در حال حاضر تمامی مرزهای ایران با ترکمنستان باز بوده و مراودات به‌خوبی در حال انجام است.
* روزانه چند خودروی سنگین بین دو کشور در حال تردد هستند؟
به‌طور متوسط حدود ۲۲۰ واگن قطار بین دو کشور در دو مرز سرخس و اینچه برون و بیش از ۶۵ کامیون و محموله باری در مرزهای سرخس لطف‌آباد و اینچه برون مبادله می‌شود. هرچند در بخش گردشگری همچنان محدودیت‌هایی را شاهد هستیم.
* با توجه به ظرفیت و پتانسیل دو کشور در چه زمینه‌هایی نیاز به سرمایه‌گذاری داریم؟
ترکمنستان در برنامه ۲۰۲۵ خود به تولید توجه ویژه کرده است و بر افزایش صادرات و کاهش واردات متمرکزشده است. با توجه به این مورد می‌توان در زمینهٔ خدمات فنی و مهندسی و کالاهای مرتبط با تولید سرمایه‌گذاری کرد.
نکته مهم این است که این کشور در حال ساخت شهر «آخال» با گنجایش ۶۵ هزار نفر است و قرار است شهر «عشق‌آباد سیتی» با صرف هزینه حدود ۵ میلیارد دلار ساخته شود و ازآنجایی‌که ساخت این دو مجموعه نیازمند سرمایه‌گذاری بسیار بالا است ، می‌توان در حوزه‌های خدمات فنی و مهندسی و ساختمان که در حال حاضر بیش‌تر در دست شرکت‌های ترکیه است ورود کرد.
* آیا فکر می‌کنید ما می‌توانیم گوی رقابت را از دست پیمانکاران ترکیه برباییم؟
ازآنجاکه پیمانکاران ترکیه درگیر ساخت‌وساز در مناطق زلزله‌زده کشور خود هستند و از طرف دیگر به علت وقوع زلزله و قصور پیمانکاران در ساخت‌وسازهایی که دچار تخریب‌شده مهندسان ترک اعتبار گذشته را در ترکمنستان ندارند و لذا بهترین فرصت برای حضور مهندسان ایرانی فراهم است.
ازآنجاکه پیمانکاران ترکیه درگیر ساخت‌وساز در مناطق زلزله‌زده کشور خود هستند و از طرف دیگر به علت وقوع زلزله و قصور پیمانکاران در ساخت‌وسازهایی که دچار تخریب‌شده مهندسان ترک اعتبار گذشته را در ترکمنستان ندارند لذا بهترین فرصت برای حضور مهندسان ایرانی فراهم است
* چه کمبودها و یا موانعی درزمینهٔ سرمایه‌گذاری داریم؟
مهم‌ترین مشکلات مربوط به تحریم‌ها ، مراودات مالی و عدم سهولت دریافت ویزا برای تجار ایرانی است . برای رفع مشکلات دو کشور باید به راه‌های جدید مراودات مالی توجه نمایند . ازجمله ورود سازمان توسعه تجارت برای ارائه ضمانت‌نامه صادراتی به تجار بسیار لازم و مبرهن است.
* با توجه به نشست مشترک مرزی و گمرکی بین ایران و ترکمنستان مهم‌ترین محورهای این مذاکرات چه بود؟
حذف عوارض ترانزیت و بازگشایی بازارچه مرزی باجگیران ازجمله مهم‌ترین دستاوردهای این سلسله نشست‌ها بوده است.
بازارچه مرزی باجگیران که بعد از چند سال بسته بود با پیگیری‌های انجام‌شده بازگشایی شده است و قطعاً رونق تجارت چمدانی و حمل کالا را باعث خواهد شد .
مردمان مرزی ایران و ترکمنستان در طی سال‌های متمادی پیوندهای خانوادگی با یکدیگر برقرار کردند و در سال‌های بسته بودن بازارچه با چنگ و دندان از موجودیت آن دفاع کردند لذا با بازگشایی و حضور دوباره مردمان عزیز مرزی روزبه‌روز شاهد رونق این بازارچه خواهیم بود .
البته برای رونق بیش‌ازپیش بایستی بر وسعت این بازارچه افزود تا فضای دادوستد مهیاتر گردد زیرا در این راستا تقاضاهای بسیاری ا از طرف افراد محلی برای درایفت غرفه وجود دارد.
* میزان صادرات و واردات کالا در مقایسه با سال گذشته چقدر افزایش و یا کاهش داشته است؟
در سال ۱۴۰۰ میزان صادرات ایران به ترکمنستان حدود ۳۳۵ میلیون دلار و واردات به میزان ۳۳ میلیون دلار بوده است که در ۱۱ ماهه سال گذشته صادرات به ۳۵۰ میلیون دلار و واردات به ۲۲ میلیون دلار رسید.
در این راستا قطعاً شاهد رشد صادرات خواهیم بود و با ادامه روند فوق در آینده نزدیک به دوران طلایی صادرات دو کشور باز خواهیم گشت.
* مراودات تجاری در دو سال گذشته
ازآنجا کشورهای آسیای میانه کشورهای محصور در خشکی هستند و برای اینکه بتوانند به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند یکی از مسیرهای خوب و قابل‌اعتماد برایشان مسیر ایران است تا بتوانند به آب‌های آزاد خلیج‌فارس متصل شوند و برای صادرات و واردات از این مسیر استفاده می‌کردند.
با اپیدمی کرونا باسیاستی که ترکمنستان درباره بستن مرزهای مشترک داشت عملاً دسترسی ایران به ۴ کشور ماورای ترکمنستان فقط از مسیر این کشور فراهم بود و بعد از یک سال روش تبادل یدک که عملاً کارآمد هم نبود، جایگزین شد و فقط این امکان را فراهم می‌کرد که جریان حمل‌ونقل بدون تماس مستقیم بین دیگران و اتباع ترکمنستانی اتفاق افتد.البته ترکمنستان علاوه بر محدودیت تردد خودروهای ایرانی با مشکلاتی ازجمله عوارض متعدد دسترسی ناوگان ایرانی به منطقه آسیای میانه را محدود کرد.
ترکمنستان ممنوعیت و محدودیت را تا آنجا پیش برد که تنها اجازه تردد ۳۰ دستگاه کامیون در طول روز از مرز سرخس و لطف‌آباد را به ایران می‌داد.
ایجاد محدودیت تردد اتباع کشور ترکمنستان از مرز سرخس، اخذ عوارض اضافی از رانندگان کامیون‌های ایرانی، عدم پذیرش محموله‌های صادراتی ایران به مقصد تاجیکستان از سوی ترکمنستان، برگشت کامیون‌ها تنها بخشی از موانع مراودات تجاری بین این دو کشور در طی دو سال اخیر بود که خوشبختانه در حال حاضر این موانع برداشته‌شده است.
نظر شما