هیفاء پردل؛ بازار: امروزه در سایه شوم تحریم و همچنین فشارهای اقتصادی به نظر مهم‌ترین صنعتی که می‌توان با آن تحریم را دور زد، صنعت گردشگری است.
ایران اسلامی با توجه به تنوع آب و هوایی و جاذبه‌های توریستی و طبیعی و همچنین تاریخی جزو ۱۰ کشور مقصد گردشگری دنیا به شمار می‌رود. اما وجود نزدیک به ۱۰ هزار مکان مذهبی، ایران را به مستعدترین کشور در جذب گردشگران زیارتی تبدیل کرده است. در ایران شهرهایی مانند قم، مشهد و شیراز از مقاصد مهم گردشگری زیارتی و مذهبی به شمار می‌روند.
دو سالی بود که کرونا ویروس گردشگری کشور را فلج کرده بود، اکنون با بهبود شرایط انتظار می‌رود صنعت گردشگری رنگ و رویی به خود بگیرد اما طبق آخرین در سال گذشته فقط یک میلیون و ۲۰۰ هزار گردشگر زیارتی وارد کشور شدند. باید پرسید دلیل فاصله بین ظرفیت‌های مهم و بی‌بدیل گردشگری به‌ویژه مذهبی و تقاضا و ورود گردشگران مذهبی در چیست؟
در کشور ایران ۱۰ هزار مکان مذهبی وجود دارد که از این تعداد حدود ۶ هزار بقعه متبرکه به عنوان آرامگاه‌های امامزادگان ثبت شده که یک هزار و ۲۰۰ بقعه به دلیل شرایط خاص فرهنگی و تاریخی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است؛ با توجه به این که ۳۸ درصد از اهداف گردشگری دنیا مذهبی است ولی به کشور ما که مقاصد مهم زیارتی است تعداد کمی از شیعیان با اهداف زیارتی می‌آیند.
برای رونق این نوع گردشگری مذهبی، ایده‌های نخبگان دانشگاهی و نخبگان در قالب رویداد سقاخانه جمع‌آوری می‌شود
حال باید پرسید سهم قم به عنوان نگین گردشگری مذهبی کشور چه میزان است؟ چرا مسافران در قم ماندگار نیستند؟ برای بهبود شرایط زیارت و همچنین رونق گردشگری سازمان‌های فرهنگی، ورزشی شهرداری‌های ۳ شهر مذهبی قم، مشهد و شیراز را بر آن داشت تا در طرح «سقاخانه» دست به دامان ایده پردازان و فناوران و شرکت‌های استارتاپی برای جذب گردشگر شوند.
با همکاری سازمان‌های فرهنگی و ورزشی شهرداری‌های مشهد، قم و شیراز و همچنین مجموعه خانه خلاق و اشراق دفتر تبلیغات اسلامی رویداد مهمی به نام «سقاخانه» با هدف بهبود زیارت و رونق اشتغال و بهبود شرایط زیرساخت گردشگری مذهبی شکل گرفته است و نزدیک به ۲۰۰ ایده از ۱۵ شهر ایران به دبیرخانه ارسال شده که بیشترین ایده‌ها در حوزه فناوری اطلاعات و فرهنگی است.
اما محورهای پذیرش ایده‌های فناورانه در زمینه خدمت‌رسانی مطلوب؛ میزبانی؛ اسکان؛ استقبال؛ سلامت؛ حمل و نقل و سوغات زائر انتخاب شده است که می‌توانند در بهبود شرایط زیرساختی در امر زیارت و جایگزین ایده‌های نو برای بهبود شرایط زیارت در این شهرها به ویژه قم نقش آفرین باشند.
سقاخانه رویدادی فناورانه برای بهبود زیارت
مدیر گردشگری و امور زائرین شهرداری قم در تعریف رویداد سقاخانه به خبرنگار بازار می‌گوید: گردشگری مذهبی و زیارتی در کلانشهرهای قم، مشهد و شیراز تمرکز شده است و برای این که از ظرفیت‌های گردشگری مذهبی در قالب اسکان؛ حمل و نقل و سوغات بهترین بهره را بگیریم نیاز است تا از ظرفیت ایده‌های نوآورانه‌ای بهره‌مند شد.
به گفته حمید نادری، برای رونق این نوع گردشگری، ایده‌های نخبگان دانشگاهی و نخبگان در قالب رویداد سقاخانه جمع‌آوری می‌شود.
ماندگاری زائر در ۲ شهر شیراز و مشهد به مدت ۳ شبانه‌روز است اما در قم تنها یک شب است
وی با بیان اینکه امروز برجسته‌ترین موضوع بین‌الملل به ویژه در میان شیعیان مسئله زیارت است، می‌افزاید: در قم، مشهد و شیراز و حتی قزوین به برکت بارگاه امام هشتم(ع) و حضرت معصومه(س) و همچنین شاهچراغ در شیراز و مجموعه‌ای امامزادگان این ۴ شهر به مقصد مهم گردشگری مذهبی تبدیل شده است.
به گفته مدیر گردشگری و امور زائرین شهرداری قم، برای بهبود شرایط زیارت برای گردشگران، زائرین و مجاورین و چاره‌اندیشی در حوزه‌های مختلف با محوریت زیارت در قالب رویداد سقاخانه ما از ایده‌های نوآورانه و استارتاپی نوآوران و نخبگان بهره می‌گیریم.
نادری عنوان می‌کند: هدف برگزاری این رویداد برنامه‌ریزی، شناسایی و هدایت، حمایت معنوی و مادی از ایده‌ها و طرح‌های نوآورانه در حوزه زیارت در شهرهای مشهد، قم شیراز و قزوین است و تاکنون بیش از ۲۰۰ ایده مختلف به دبیرخانه این رویداد رسیده است.
رویدادی که انتظار می‌رود ماندگاری زائر را در قم رقم زند
مسئول کمیته گردشگری مجمع کلانشهرهای کشور بیان می‌کند: ماندگاری زائر در ۲ شهر شیراز و مشهد به مدت ۳ شبانه‌روز است اما در قم تنها یک شب است لذا باید با بهره‌گیری از ایده پردازی فناورانه در ماندگاری زائران بهره‌مند شد و در راستای ایده پرداری از نظرات مردم بهره‌مند می‌شویم، موضوع میزبانی و خدمات‌رسانی نیازمند خلاقیت است و در حوزه اطلاع‌رسانی و استقبال از زائران و برنامه‌های فرهنگی، هنری و گردشگری اقدامات قابل توجهی نیاز است.
موضوع میزبانی و خدمات‌رسانی نیازمند خلاقیت است و در حوزه اطلاع‌رسانی و استقبال از زائران و برنامه‌های فرهنگی، هنری و گردشگری اقدامات قابل توجهی نیاز است
نادری در ارتباط با محورهای رویداد سقاخانه به خبرنگار بازار می‌گوید: در این رویداد محورهایی مانند خدمات رسانی، میزبانی و اسکان و همچنین استقبال و سلامت، حمل و نقل و سوغات زائر قرار است از ایده‌های فناورانه استارتاپی‌ها استفاده شود و با طرح این سئوال که با وجود ظرفیت‌های بالای گردشگری مذهبی در قم چرا ماندگاری مسافر زمان اندکی است آیا مشکل از حمل و نقل، اسکان و یا پارکینگ است؟ چرا در قم پک و مجموعه ویژه‌ای برای سوغات زائر نداریم؟
گردشگری مذهبی نیاز به نگاهی نو
مدیرعامل شرکت مگاگپ که از شرکت‌های استارتاپی صاحب ایده در زمینه زیارت می‌باشد در گفت‌وگو با خبرنگار بازار می‌گوید: مگاگپ یک رویداد رایگان و بدون کمترین تبلیغات جانبی است که توانسته محلی برای دورهمی افرادی باشد که می‌خواهند جوابی برای سؤالاتشان بیابند، ایده پردازی کنند، هم‌تیمی پیدا کنند و مهم‌تر اینکه می‌خواهند در دایره گسترده‌ای از روابط، نوآوری، همفکری‌ها و دانش روز استارتاپی قرار بگیرند.
مجتبی شاهینی می‌افزاید: گردشگری در انتظار نگاهی نوآورانه و خودباوری در خلاقیت است. به نظر ما هر شرکت سرمایه‌گذاری دیر یا زود حداقل در یکی از استارتاپ‌های این صنعت سرمایه‌گذاری خواهد کرد. چرا که صنعت گردشگری مخصوصاً با پتانسیل‌های بالای شهرهای قم، مشهد و شیراز ویژگی‌ها و شرایطی دارد که برای سرمایه‌گذاران جذاب است.
بیش از ۸۰ نفر از طلاب حوزه در حال آموزش دوره‌های لیدری گردشگری در شهرهای مختلف هستند
مدیرعامل شرکت مگاگپ می‌گوید: همه افراد حق سفر کردن دارند و جدای از شرایط اقتصادی باید بتوانند سفر کنند. پس باید با نوآوری بسترساز درآمدزایی و خدمت‌رسانی داشته باشیم؛ عمده ایده‌های ارائه شده در حوزه اسکان هوشمند مهمانان، نگاهی جدید به تورهای شهرگشت، سوغات و مشاغل بومی شهر است.
شاهینی می‌افزاید: ما در خانواده مگاگپ سعی می‌کنیم بسترساز ایده پردازی در زمینه‌های مختلف تجاری باشیم. افراد خلاق را دعوت می‌کنیم و با فرهنگ هیجان و استقبال در برخورد با ایده‌ها به افراد خلاق مگاگپ کمک می‌کنیم. در این دورهمی سرمایه‌گذاران نیز حضور دارند و این امکان را دارند که با افراد متخصص و صاحب ایده همکاری داشته باشند.
به گفته وی، یکی از مسائل بسیار مهم در حوزه گردشگری، توجه به شرکت‌های دانش بنیان است، بنگاه‌هایی که با بهره گرفتن از دانش و فناوری در حوزه تقویت قدرت توریست و گردشگری و گسترش حوزه تجاری استان قم می‌توانند رونق جدی ایجاد کنند. در دورهمی‌های مگاگپ بخش عمده‌ای از تیم‌هایی که حضور دارند صاحب شرکت خلاق یا شرکت دانش بنیان هستند.
ظرفیت‌هایی که در دومین شهر مذهبی کشور مغفول مانده است
یک استاد دانشگاه و مدیر گروه رشته گردشگری دانشگاه علمی و کاربردی شهرداری قم نیز در گفت‌وگو با خبرنگار بازار بیان می‌کند: قم به جز ظرفیت گردشگری دارای اماکن تاریخی متعددی است که بیش از ۳۸۰۰ اثر آن به ثبت رسیده است؛ از تیمچه، گنبد سبز و امامزادگان معروف و آب‌انبارهای قم گرفته تا بازار کهنه که می‌توان آن را به موزه فرهنگی ایران نام برد.
محمد آقازاده می‌افزاید: در حال حاضر بیش از ۸۰ نفر از طلاب حوزه در حال آموزش دوره‌های لیدری گردشگری در شهرهای مختلف هستند. متأسفانه بسیاری از پتانسیل‌های سرمایه اجتماعی، فرهنگ و تمدن استان قم برای توسعه گردشگری مهجور مانده است که می‌تواند از سوی طلاب و فعالان گردشگری بهتر معرفی شود.
نظر شما