حکایت نابسامانی‌های دستفروشان در هسته مرکزی زاهدان؛ بساط‌هایی که نان سفره می‌شود

فرشته بامری؛ بازار:  دست فروشان آشنایی دیرین برای کسبه و شهروندان زاهدانی هستند که سالهاست در بازارهای این شهر بدون هیچ نظارتی مشغول فعالیت هستند و فعالیت فصلی برخی از این دست فروشان هم سبب شده تا آمار دقیقی از میزان و نحوه فعالیت آن ها  در دست نباشد.

در نگاهی گذرا می توان حدس زد که دست فروشان، افرادی از طبقه متوسط یا متوسط به پائین هستند که برای امرار معاش به دست فروشی به عنوان گزینه آخر روی آورده اند. آنان عمدتا به فروش اقلامی مانند میوه و سبزی، لوازم التحریر، کفش، کیف و جوراب می پردازند، البته نا گفته نماند که همزمان با اعیاد و مناسبت های ویژه آجیل و شیرینی هم به این اقلام افزوده می شود.

در این میان آنچه که بیش از همه برای شهروندان زاهدانی حائز اهمیت است عدم اختصاص مکانی مناسب برای دست فروشان این شهر است از همین رو دست فروشان نیز اجناس خود را در هر مکانی که مناسب ببینند و معمولا در معابر یا بخش هایی از خیابان ها در معرض فروش قرار می دهند.

بساط کردن در خیابان ها و معابر هم علاوه بر سد معبر، ترافیک شهری را رقم می زند و به تبع آن موجبات نارضایتی شهروندان را فراهم می کند.

رضا نرماشیری یکی از شهروندان زاهدانی در گفت و گو با خبرنگار بازار، اظهار داشت: این روزها با شروع به کار برخی اصناف شاهد ازدحام جمعیت در هسته مرکزی شهر زاهدان هستیم و حضور دستفروشان نیز بر حجم ترددها افزوده است.

وی افزود: دست فروشان معمولا در هسته مرکزی شهر که بازار زاهدان است حضور دارند و به فروش اجناس خود می پردازند.

وی ادامه داد: مشتریان دست فروشان هم عمدتا شهروندانی با درآمد متوسط به پایین هستند که برای خرید به سراغ آنها می روند، اما آنچه که شهروندان زاهدانی را آزار می دهد، توقف عابران در کنار دست فروشان است که معابر را با حجم بالای جمعیت روبرو ساخته است.

این شهروند زاهدانی گفت: حضور دست فروشان علاوه بر مسائل بهداشتی و اقتصادی سیما و منظر شهر را نیز نامناسب می کند و مانع از عبور و مرور منظم و عادی شهروندان می شود.

شهرداری زاهدان باید مکانی مناسب برای استقرار دست فروشان ایجاد کند تا شهروندان نیز با خیالی آسوده به سراغ آنان بروند و مایحتاج خود را تهیه کنند

حمید سارانی یکی دیگر از شهروندان زاهدانی در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار داشت: با حضور دست فروشان در خیابان ها و معابر شهری رفت و آمد عابران در پیاده رو دشوار می شود و وقتی عبور و مرور شهروندان در معابر دچار اختلال شود بخشی از ترافیک معابر به خیابان ها هم کشیده می شود.

وی با اشاره به اینکه دست فروشان عمدتا محصولات بی کیفیت به مشتری ارائه می دهند، افزود: پاتوق کردن دست فروشان سبب تجمع افراد در یک نقطه می شود و زمینه برای آسیب های اجتماعی دیگر از جمله کیف قاپی، تکدی گری و ... فراهم می شود.

وی با اشاره به اینکه بهتر است دست فروشان از بازارهای زاهدان جمع آوری شوند، تصریح کرد: در غیر این صورت قطعا شهرداری زاهدان باید مکانی مناسب برای استقرار دست فروشان ایجاد کند تا شهروندان نیز با خیالی آسوده به سراغ آنان بروند و مایحتاج خود را تهیه کنند.

دست فروشی در شرایط فعلی اقتصادی نکات و ابعاد مثبتی نیز دارد
سید مجتبی طباطبائی زاده کارشناس مسائل اقتصادی در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار داشت: دستفروشی از نمونه فعالیت‌های اقتصادی و به اصطلاح کسب و کارهایی محسوب می‌شود که در قالب و چارچوب پیشه‌های غیر رسمی از آن یاد می‌شود.

وی با اشاره به اینکه دستفروشی پدیده‌ای نوظهور و جدید محسوب نمی‌شود، افزود: این شغل سابقه ای طولانی در کشور ما و در دنیا دارد اما با وجود همه این مسائل نمی‌توان از آسیب‌های این شیوه از کسب و کار به سادگی گذشت.

یکی از مشکلات دستفروشی عدم امکان پیگیری قانونی و قاعده‌مند علیه افراد و گروه‌های عرضه کننده کالاها و محصولات در این قالب است زیرا اکثریت قریب به اتفاق این افراد، جا و مکانی ثابت ندارند و به راحتی و به سهولت هر چه تمام‌تر از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر از شهر نقل مکان می‌کنند

وی گفت: یکی از مشکلات دستفروشی عدم امکان پیگیری قانونی و قاعده‌مند علیه افراد و گروه‌های عرضه کننده کالاها و محصولات در این قالب است زیرا اکثریت قریب به اتفاق این افراد، جا و مکانی ثابت ندارند و به راحتی و به سهولت هر چه تمام‌تر از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر از شهر نقل مکان می‌کنند.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: از همین رو در صورت تخلفات احتمالی امکان برخورد و مقابله از سوی مراجع قانونی و رسمی و به واسطه طرح شکایت شاکیان سخت و دشوار و به تعبیر بهتر ناممکن به نظر می‌رسد.

وی افزود: یکی دیگر از مشکلات دست فروشی موضوع سد معبر و اختلال در رفت و آمد در معابر است که به واقع اصلی‌ترین توجیه و منطق شهرداری‌ها در برخورد و مقابله با دستفروشان به همین امر باز می‌گردد.

طباطبایی تصریح کرد: در سال های گذشته عموما بر نکات و ابعاد منفی این پدیده تأکید می‌شد، اما باید واقع بین بود و به ناچار در شرایط فعلی اقتصادی، نکات و ابعاد مثبتی برای آن متصور شد.

وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از چالش‌های دست فروشی عرضه و فروش اجناس و محصولات بی کیفیتِ غیر استاندارد و غیربهداشتی است، گفت: البته نباید و نمی‌توان گفت که اجناس عرضه شده به واسطه دستفروشان تماما غیراستاندارد است.

حذف دستفروشان از چرخه اقتصاد امکانپذیر نیست 
معاونت خدمات شهری شهرداری زاهدان در گفتگو با خبرنگار بازار می گوید: متاسفانه به دلیل نبود شغل مناسب اکثر جوانان به مشاغل کاذب از جمله دست فروشی روی می آورند.

حذف این افراد از چرخه اقتصاد امکان پذیر نیست زیرا دست فروشان به مشاغل دیگری روی خواهند آورد که ممکن است به آسیب های اجتماعی منجر شود، از طرفی بسیاری از افراد جامعه که  درآمد پایینی دارند مجبور هستند برای اینکه هزینه کمتری بدهند از دست فروشان خرید کنند از همین رو ساماندهی دست فروشان بهترین راهکار است

محمود براهویی افزود: حذف این افراد از چرخه اقتصاد امکان پذیر نیست زیرا دست فروشان به مشاغل دیگری روی خواهند آورد که ممکن است به آسیب های اجتماعی منجر شود، از طرفی بسیاری از افراد جامعه که  درآمد پایینی دارند مجبور هستند برای اینکه هزینه کمتری بدهند از دست فروشان خرید کنند از همین رو ساماندهی دست فروشان بهترین راهکار است.

وی ادامه داد: هسته مرکزی شهر زاهدان به دلیل حجم بالای تردد در اولویت شهرداری قرار دارد و در این راستا مقرر شد بعد از تعطیلات عید فطر کار ساماندهی دست فروشان آغاز شود.

وی بیان کرد: طبق برنامه ریزی انجام شده دست فروشان بازار در محل پارکینگ قدیم اداره پست زاهدان ساماندهی می شوند تا حجم ترافیک این بخش از شهر کاهش پیدا کند و برای میوه فروشان خیابان امیرالمومنین (ع) هم مکانی در جوار پارکینگ شهرداری در همان خیابان در نظر گرفته شده است.

معاون خدمات شهری شهرداری زاهدان گفت: قرار بود این طرح از ابتدای سال ۹۹ با همکاری مناطق شهرداری و سایر ارگان‌های متولی و با نظارت این حوزه عملیاتی شود که بنا به شرایط بحرانی اپیدمی کرونا، روند اجرایی آن به تعویق افتاد.

وی افزود: تاکنون ۶۵ چرخ دستی سیار فروش میوه در هسته مرکزی شهر زاهدان شناسایی و برای آن ها تشکیل پرونده شده است.

براهویی تصریح کرد: عملیات کف‌سازی، نورپردازی، حصارکشی و ایجاد سایبان بازارچه میوه فروشان با همکاری شهرداری‌های مناطق سه و چهار در دست اقدام است که در روزهای آینده به مرحله بهره برداری می رسد.

آمار دقیقی از دست فروشان شهر زاهدان در دست نیست اما قریب به ۳۰۰ دست فروش تنها در هسته مرکزی شهر فعالیت دارند که در بین این دست فروشان نوجوانان، میانسالان و گاهی کودکان نیز دیده می شوند

وی با اشاره به اینکه در مراحل بعد ساماندهی دست فروشان خیابان «کوثر» و  چهار راه «رسولی» زاهدان در دستور کار قرار دارد، بیان کرد: در حال حاضر ۲۵ بازارچه محلی در شهر زاهدان وجود دارد که با هدف ساماندهی دست فروشان راه اندازی شده است.

معاون خدمات شهری شهرداری زاهدان گفت: با برنامه ریزی هایی که انجام شده تلاش کردیم تا با راه اندازی روز بازارها از حجم حضور دست فروشان در سطح شهر بکاهیم و جمعه بازار، دوشنبه بازار و چهارشنبه بازار را در شهر زاهدان ایجاد کردیم تا سد معبر در هسته مرکزی شهر کاهش یابد.

وی افزود: آمار دقیقی از دست فروشان شهر زاهدان در دست نیست اما قریب به ۳۰۰ دست فروش تنها در هسته مرکزی شهر فعالیت دارند که در بین این دست فروشان نوجوانان، میانسالان و گاهی کودکان نیز دیده می شوند.

براهویی با اشاره به اینکه ایجاد بازارچه های محلی به ساماندهی دست فروشان کمک می کند، ادامه داد: بازارچه های محلی مکانی مناسب برای فروش تولیدات خانگی هستند و عده ای از بانوان زاهدانی هم در آنها به فروش صنایع دستی خود می پردازند.

وی تصریح کرد: بیکاری و مهاجرت از روستاها به شهرها سبب ایجاد مشاغل کاذب می شود و راهکار فعلی برای رفع این معضل ساماندهی دست فروشان است.

در حالی بساط دست فروشان هر روز در هسته مرکزی شهر زاهدان برپاست که ساماندهی آنها یکی از ضروریات به شمار می آید و باید چاره اندیشی اساسی در این خصوص شود.