گس مثل روزگار گز؛ ورشکستگی نیمی از ۴۰۰ کارگاه، کاهش تولید از ۱۰ میلیون جعبه به سه میلیون

عارف اصفهانی، بازار: در حال حاضر از بین ۲۵۰ برند گز اصفهان تنها پنج برند نشان تجارت بین المللی دارند و این تعداد به نسبت حجم بالای برندهای گز در استان چندان رضایت بخش نیست.

در حال حاضر صادرات گز اصفهان تنها به کشورهای حاشیه خلیج فارس و امارات و عراق ختم شده و با اینکه گفته می شود پای گز نصف جهان به کشورهای اروپایی هم باز شده اما میزان آن به حدی کم است که آن طور که باید و شاید نمی توان به ارزآوری آن دلخوش کرد.

در حال حاضر کشورهای همسایه به ویژه مقاصد زیارتی یکی از قطب‌های مهم صادرات گز اصفهان به شمار می روند و رفت و آمد گردشگران این کشورها به عنوان سفرهای توریستی و زیارتی به ایران بیشتر از دیگر کشورهاست و گز اصفهان همواره به عنوان یکی از سوغاتی های محبوب بین این کشورها شناخته می شده است.

ساکنان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز به دلیل داشتن ذائقه های نزدیک به مردم ایران، خرید گز از اصفهان را به عنوان سوغات این کشور در اولویت خود قرار می دهند و با توجه به تمول مالی این کشورها می توان صادرات بخش زیادی از گز را به این کشورها انجام داد و با استفاده از این کار رونق اقتصادی و گردش مالی خوبی برای کشور رقم زد.

این در حالی است که استقبال از گز تنها به کشورهای همسایه ختم نشده و بسیاری از مردم ایران به دلیل مهاجرت به کشورهایی همچون آمریکا، کانادا و یا کشورهای اروپایی با توجه به دوری خود از ایران نیازمند برخی از محصولات تولیدی ایرانی همچون گز هستند که به لطف صادرات گسترده گز به این کشورها این موضوع به طور کامل حل و پوشش داده شده است اما این واقعیت را باید بپذیریم که مردم کشورهای اروپایی کمتر گز ما را شناخته اند.

به عبارت دیگر در سطح جهانی مردم چندان گز اصفهان را نمی شناسند، در حالی که اگر این سوغاتی دیرینه نصف جهان بسته بندی درست و کیفیت بالا داشته باشد مصرف کننده به سمت آن کشیده می شود؛ به خصوص اینکه با بسته بندی های ضعیف نمی توان در بازارهای جهانی حضوری مؤثر داشت.

تولید ۹۰ درصد گز کشور در اصفهان

در حال حاضر میزان تولید گز در اصفهان سالانه هزاران تن است؛ اصفهان مبدع تولید این سوغاتی خوشمزه و در جرگه بزرگ ترین تولید کننده گز کشور است به نوعی که چیزی حدود ۹۰ درصد گز کشور در اصفهان تولید می شود و از این رو پس از سالها تلاش، بالاخره نام اصفهان به عنوان قطب جغرافیایی گز کشور گز ثبت شد.

با وجود اینکه این شیرینی از محبوبیت زیادی برخوردار است آن طور که باید و شاید نتوانسته در راه توسعه صادرات موفق باشد. به گفته کارشناسان، از عمده ترین مشکلات موجود بر سر راه رشد و توسعه بازارهای صادراتی گز اصفهان، بازاریابی محصولات آن است، چرا که با بازاریابی صحیح و بسته بندی مطابق با ذائقه کشورهای هدف است که می توانیم این محصول را به دیگران بشناسانیم.

عدم توجه به بخش بسته بندی و برندسازی موانعی است که شیرینی این بازار سودآور را در کام تولید کنندگان تلخ کرده است و پای گز اصفهان با وجود پتانسیل های زیادی که دارد در عرصه صادرات همچنان لنگ می زند. شاهد این مدعا هم روایت های آماری است که به شکل درست و شفاف کاهش چشمگیر تولید گز در اصفهان را به نسبت سال های قبل نشان می دهد.

محدودیت های صادرات گز اصفهان به کشورهای اطراف به خصوص در دوران کرونا، عدم برندسازی مناسب، بسته بندی نامناسب و نبود بازارهای هدف، باعث شده که آنها نتوانند آنطور که باید و شاید در این بازار دوام بیاورند

با نگاهی به میزان تولید گز اصفهان تا سال ۱۳۹۶ مشخص می شود که سالانه حدوداً ۱۰ میلیون جعبه در اصفهان تولید گز داشتیم اما این میزان در سال ۱۴۰۱ به سه میلیون جعبه کاهش یافته است.

محدودیت های صادراتی و نبود برند مناسب

فعالان این صنعت می گویند محدودیت های صادرات گز اصفهان به کشورهای اطراف به خصوص در دوران کرونا، عدم برندسازی مناسب، بسته بندی نامناسب و نبود بازارهای هدف، باعث شده که آنها نتوانند آنطور که باید و شاید در این بازار دوام بیاورند.

از سویی دیگر به گفته کسانی که در امر تولید و صادرات گز هستند، وقتی نظام بانکی بین المللی اجازه معامله به تجار و بازرگانان ایرانی را ندهد و امکان مبادله پولی به شکل دلار یا ارزهای رایج نباشد، هر روز به زوال صادرات این محصول نزدیک تر می شویم.

کاهش محسوس در تولید گز همچنین نشان می دهد که ما نتوانسته ایم در هزینه های فراوان در زمینه تبلیغات و بازاریابی داخلی و برون مرزی موفق باشیم تا جایی که در سال ۱۳۹۶ چیزی حدود ۴۰۰ کارگاه گز سازی در اصفهان و اطراف وجود داشت اما امروز بیش از نیمی از آنان ورشکسته شده و شغل خود را رها کرده اند.

با نگاهی گذرا به مشکلات صنعت گز به این نتیجه می رسیم که برندسازی مهمترین مسئله در عدم موفقیت گز اصفهان است در حالی که اگر این موانع رفع شود پیش بینی می شود که بتوانیم تا دو یا سه برابر اکنون، این محصول را به کشورهای دیگر صادر کنیم.

در همین ارتباط رئیس اتحادیه صنف گز و شیرینی اصفهان در پاسخ به این سوال بازار مبنی بر اینکه چرا تولید کنندگان نسبت به گذشته در تهیه و تولید گز با کیفیت اهمال کرده و ما شاهد وضعیت نامناسب کیفیت در این محصول هستیم، اظهار داشت: نبود سرمایه مالی عمده ترین مشکل صنعتگران گز است که اگر به آن پرداخته نشود این صنعت را با مشکلات متعددی مواجه خواهد کرد بر همین اساس می طلبد با اولویت بندی در راستای حل این مشکل اقدام کرد.

حسن شریفی با تاکید بر ضرورت حمایت مالی از تولیدکنندگان داخلی، افزود: در راستای حمایت از تولید کنندگان و افزایش تولیدات دولت و سیستم های بانکی موظفند شرایط این حمایت مالی را فراهم کنند.

گلوکز به جای انگبین

«گز انگبین»، شیره گران قیمت یک نوع گیاه گون خاص است که فقط در مناطق خاصی در استان چهارمحال و بختیاری و استان اصفهان رشد می کند و شیرینی دل انگیزی به گزهای اصیل می دهد. هر کیلو گزانگبین حدود ۷۰ دلار قیمت دارد و پر واضح است که اگر از این ماده استفاده شود تهیه گز بسیار گرانقیمت خواهد بود. مساله ای که می تواند در کیفیت بخشی به گز بسیار موثر باشد اما نبود حمایت های لازم باعث می شود که فعالان و تولید کنندگان گز ترجیح بدهند از گلوکز به جای انگبین استفاده کنند.

حاج جواد محسن زاده کرمانی؛ پدر گز اصفهان نیز که حالا در کسوت بزرگ خاندان گز کرمانی بیش از یک قرن آوازه در تولید گز در اصفهان دارد در گفت و گو با بازار در ارتباط با اینکه چرا کیفیت گز اصفهان نسبت به گذشته پایین آمده است، می گوید: در گذشته از انگبین در تولید گز استفاده می شد اما اکنون از گلوکز به جای این ماده استفاده می شود و همین عامل باعث شده که گز امروز کیفیت گذشته را نداشته باشد.

باور عموم بر این است که هر چقدر گز پرپسته تر باشد خوشمزه تر است اما اینطور نیست به این خاطر که آنچه که گز را خوشمزه می کند استفاده از انگبین و عسل است نه گلوکز و پر مغز بودن نیز شانه مرغوبیت محصول نیست

وی می افزاید: اکنون به دلیل گرانی این محصول، معمولا کمتر در تهیه گز استفاده می شود و گز انگبین مصرف گذشته خود را از دست داده و بیشتر مصارف دارویی دارد و تنها در عطاری ها می توانید از این ماده سراغ بگیرید.

از سویی دیگر گرانی قیمت هل تا ۱۰۰ درصد از دیگر مسائلی است که باعث افت تولید گز شده است. احمد طهماسبی، از فعالان عرصه گز به شمار می رود. این تولید کننده گز در گفت و گو با بازار با اشاره به اینکه باور عموم بر این است که هر چقدر گز پرپسته تر باشد خوشمزه تر است اما اینطور نیست به این خاطر که آنچه که گز را خوشمزه می کند استفاده از انگبین و عسل است نه گلوکز و پر مغزی بودن نشانه مرغوبیت محصول نیست.

ارزآوری میلیونی گز اصفهان

یک کارشناس مواد غذایی در این رابطه در گفت و گو با بازار معتقد است: با وجود اینکه ارزآوری صادرات گز اصفهان میلیون ها دلار ارزآوری دارد اما در سال های اخیر به علت نبود برند مشخص و همچنین توزیع نامناسب بر اساس تاریخ مصرف و نبود بسته بندی های مناسب بر اساس ذائقه های مصرف کننده های اروپایی با کاهش شدید صادرات گز روبرو شده ایم و اگر بخواهیم به همین منوال ادامه بدهیم شاهد حذف این سوغاتی گرانبها از بازارهای صادراتی اصفهان خواهیم بود.

علی محمدی می افزاید: این در حالی است که گز اصفهان با قدمتی طولانی همواره باب طبع مردمان کشورهای دیگر بوده اما به این علت که در سال های اخیر دستخوش گرانی مواد اولیه، تحریم ها و ضعیف عمل کردن در امر بازاریابی بوده ایم آنطور که باید و شاید نتوانسته جایگاه خود را حفظ کند.

در عین حال با آن‌که صادرات گز، می‌تواند درصد قابل‌توجهی از سهم فروش را داشته باشد با تاسف در اولین گام که همان نوآوری در بسته‌بندی و وجود تبلیغات در کشورهای خارجی است ضعیف عمل شده با توجه به اینکه برای موفقیت هر چه بیشتر در این زمینه، باید نوع بسته‌بندی‌ها و جنس آن‌ها نیز متحول شود و به شکلی باشد که از تبادل رطوبت و هوا جلوگیری کند.

در زمینه صادرات گز نیز بایدها و نبایدهایی وجود دارد ولی به‌ هرحال حمایت مسئولان و برخی تشویق‌ها و تخفیف‌ها می‌تواند این مهم را به سرمنزل مقصود برساند و دستاوردهای مادی و معنوی خوبی ایجاد کندو نام اصفهان و ایران را هر چه بیشتر پرآوازه کند.