بازار؛ گروه آب و انرژی: پارس جنوبی، بزرگترین میدان گازی جهان که ۸ درصد ذخایر گاز جهان را در خود جای داده، این روزها بیشتر از هر زمانی در مخمصه گیر افتاده است. میدانی که بین ایران و قطر مشترک بوده این روزها حال خوشی ندارند.
کارشناسان از شروع افت فشار این میدان خبر داده و معتقدند در سال های بعدی شرایط بدتر هم خواهد شد. مهدی حسینی معاون سابق وزیر نفت در گفتگو با بازار می گوید: اگر سرمایه گذاری لازم برای حفظ تولیدات و فشار افزایی صورت نگیرد، چند سال دیگر بزرگترین میدان گازی کشور با چالش جدی مواجه خواهد بود.
مهم تر از مساله بهره برداری و افتتاح فازهای باقی مانده، فشار افزایی است. حالا که امکان تامین منابع از سرمایه های خارجی نیست، باید هر طور که شده به فکر تامین مالی منابع لازم برای آن باشیم
او می گوید مهم تر از مساله بهره برداری و افتتاح فازهای باقی مانده، فشار افزایی است. حالا که امکان تامین منابع از سرمایه های خارجی نیست، باید هر طور که شده به فکر تامین مالی منابع لازم برای آن باشیم.
نفع بالای قطر در میدان گازی مشترک
طی دو دهه گذشته، سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در فازهای مختلف پارس جنوبی این میدان گازی را به بزرگترین پروژه هر دو کشور تبدیل کرده است.
البته قطر با شتاب زیاد مشغول پیشروی در میدان پارس جنوبی است؛ اما ایران با مسائل تحریمی و مشکلات در توسعه و به‌روزرسانی مجموعه پارس جنوبی درگیر است. بررسی‌های یک پژوهش که چندی پیش در یکی از رسانه ها منتشر شد، نشان می‌دهد از زمان اکتشاف این میدان، قطر با هزارو ۵۰۰ میلیارد دلار، پنج برابر ایران از پارس جنوبی درآمد داشته است.
نزدیک به ۷۰درصد از تولید گاز کشور را تامین می‌شود. به گفته مدیرعامل مجتمع گازی پارس جنوبی، در یک سال اخیر بالغ بر ۵۳.۸ درصد از درآمدهای عمومی دولت از محصولات تولیدی پارس جنوبی به دست آمده است
حالا هم‌زمان با برنامه‌های پیاپی قطر برای توسعه این میدان گازی، در ایران براساس آمار منتشرشده وزارت نفت، از سه سال آینده هر سال به اندازه درآمد یک فاز، از درآمدهای این میدان کاسته خواهد شد؛ مگر اینکه فکری به حال تأمین سرمایه در آن شود. کمی پیش جواد اوجی، وزیر نفت، در صحن علنی مجلس اعلام کرد که ما در حوزه گاز به ۸۰ میلیارد دلار برای سرمایه‌گذاری نیاز داریم تا میادین مشترک و بخش‌هایی از فازهای پالایشگاه پارس جنوبی را که توسعه پیدا نکرده و سایر میادین مستقل گازی را توسعه بدهیم.
بر اساس آمار موجود میدانی که حدود ۹۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری روی آن صورت گرفته هم‌اکنون نزدیک به ۷۰درصد از تولید گاز کشور را تامین می‌شود. به گفته مدیرعامل مجتمع گازی پارس جنوبی، در یک سال اخیر بالغ بر ۵۳.۸ درصد از درآمدهای عمومی دولت از محصولات تولیدی پارس جنوبی به دست آمده است. همین موضوع اهمیت پارس‌جنوبی بیش از قبل مشخص می‌کند.
اجرای ۱۰ فاز پارس جنوبی در سال های تحریم
قراردادهای توسعه ای قطر برای برداشت بیشتر از پارس جنوبی هر روز بیشتر می شود. در آن طرف میدان اما شرایط برای ایران هر روز سخت تر می شود. البته دولت وعده داده که ایرانی ترین فاز پارس جنوبی (فاز ۱۴) قبل از پایان سال به بهره برداری خواهد رسید. وعده ای چند سال پیش هم مطرح شده بود.
حسینی معاون سابق وزیر نفت در اینباره به بازار گفت: پارس جنوبی بسیار خوب شروع شد. درست زمانی که اتفاقا با تحریم های آمریکا (قانون داماتو) هم دست و پنجه نرم می کردیم توسعه ۱۰ فاز این میدان گازی در ایران کلید خورد. اجرای این پروژه سرمایه سنگینی را نیاز داشت و مستلزم جذب سرمایه گذاران خارجی بود. البته در کنار خارجی ها پیمانکاران ایرانی هم حضور داشتند. به عنوان مثال توسعه فاز یک به پترو پارس ایرانی سپرده شد. در فازهای ۲ و ۳ به توتال و پترونانس و گازپروم به نوعی با هم شریک بودند. توسعه فاز و ۴ و ۵ هم توسط شرکت انی و یکی دیگر از شرکت های ایرانی(نیکو) صورت گرفت. فاز ۶ و ۷ و ۸ به پتروپارس سپرده شد. فاز ۱۰ هم توسط کره ای ها به همراه پیمانکاران ایرانی(شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت و شرکت تاسیسات دریایی ایران) انجام شد.
او ادامه می دهد: از آن بعد تحریم های سازمان ملل هم در دستور کار قرار گرفت و پیشرفت کار کمی کند شد. البته این را هم باید توجه داشت که ما تجربه اجرای ۱۰ فاز این میدان گازی را هم داشته و در به کار گیری نیروهای داخلی هم موفق عمل کرده بودیم. از طرفی قرار بود که درآمد حاصل از بهره برداری هر کدام از این فاز ها صرف توسعه سایر فاز ها شود. جالب است که بدانید به جز تولید یک میلیارد فوت مکعب یا ۳۰ میلیون مترمکعب گاز، هر فاز حدود ۴۰ هزار بشکه میعانات هم به همراه داشت که البته ارزش بالایی از نظر درآمدی برای ایران داشت.
صادرات ال ان جی به بازارهای دور، رویایی که محقق نشد
قطر تقریبا تمام گاز تولیدی خود را صرف صادرات می‌کند و اما ایران، افزایش تولید از این میدان را صرف مصرف داخلی گاز در بخش‌های خانگی صنعتی و تجاری و گسترش صنایع پتروشیمی بر پایه گاز ارزان قرار داد. البته نگاهی به سال های دور نشان می دهد که ایران خیلی قبل تر از قطری های به دنبال صادرات گاز و ال ان جی بوده، اما متاسفانه تحریم ها آمریکا مانع رسیدن به این رویا شده است.
به گفته حسینی، قرار بود که تولید فازهای ۱۱ و ۱۳ قرار بود که برای صادرات به بازارهای دور همانند چین و هند اختصاص پیدا کند. قرار بود واحدهای ال ان جی و گاز مایع در کشور ساخته شود تا امکان صادرات ال ان جی از طریق کشتی وجود داشته باشد.
او ادامه داد: در قراردادی که برای توسعه فاز ۱۱ قرار بود که توسط شرکت های توتال و پتروناس انجام شود توافق هایی هم صورت گرفت. قرار شد که یک واحد ال ان جی هم توسط این غول های انرژی دنیا ساخته شود که اسم آن را پارس ال ان جی گذاشتند. برای توسعه فاز ۱۳ هم مذاکراتی با شل صورت گرفت. قرار بود که این غول آمریکایی به همراه صندوق های بازنشستگی نفت واحدی تحت عنوان پرشین ال ان جی بسازند.
او ادامه داد: با تشدید تحریم‌ها و خروج سرمایه‌گذاران خارجی از صنعت نفت و گاز کشور، روند توسعه پارس‌جنوبی با مشکل مواجه شد. البته بعد از امضای برجام دوباره شاهد حضور توتال برای توسعه فاز ۱۱ بودیم. اما وقتی ترامپ تحریم ها را دو برابر کرد، غول های نفتی دنیا دیگر حاضر به همکاری با ایران نبودند. حتی چینی ها هم رفتند و مسئولیت این فاز به پتروپارس سپرده شد.
حالا نه تنها خبری از صادرات گاز (در قالب ال ان جی) به کشورهای دور نیست بلکه صادرات گاز هم به کشورهای همسایه در کمترین حالت ممکن است.
جالب است که بدانید قرارداد صادرات گاز طبیعی به ترکیه با حجم سالانه ١٠میلیارد مترمکعب با شرکت بوتاش در سال ۱۳۷۵ امضا شد. البته اجرای این قرارداد در آذر سال ۱۳۸۰ کلید خورد. بر اساس آنچه اعلام شده ایران باید روزانه حدود ۲۵ میلیون مترمکعب گاز به ترکیه صادر کند اما اخبار منتشر شده و اظهار نظرهای مسولین شرکت بوتاش نشان می دهد که به دلیل ناترازی گازی در برخی از روزهای سال خبری از صادرات نیست. مسئولین شرکت گاز هم می گویند به دلیل مصرف بالای داخل تعهدات صادراتی خود را در حداقل ممکن است، انجام می دهیم.
اما عراق دیگر بازار صادراتی ایران است. البته صادرات به عراق از منشأ گاز پارس جنوبی تقریبا از سال ۱۳۹۲ کلید خورد. با شروع بهره‌برداری از فازهای اولیه پارس جنوبی در مجموع در آن سال، ۱۲میلیارد متر مکعب از میدان مشترک پارس جنوبی راهی خطوط لوله ایران شد. این عدد سهمی ۱۰درصدی از مجموع گاز تولیدی کشور داشت.
چه بلایی سر پتروپارس آمده است؟
اما سوال اینجاست شرکت های ایرانی همچون پتروپارس که توانسته بود، تعداد زیادی از فازهای پارس جنوبی را به بهره برداری برساند، حالا چرا قدرت گذشته را ندارد. سوالی که معاون سابق وزیر نفت پاسخ آن را در مسائل مالی می داند. در این شرکت حالا با بحران های شدید مالی مواجه است.
او با بیان اینکه مشکلات فازهای باقی مانده مربوط به مسائل تامین مالی است، ادامه داد: اگر به دنبال توسعه و حفظ تولیدات هستیم باید به دنبال احیای برجام و لغو تحریم ها باشیم.
او افزود: پارس جنوبی یک مشکل اصلی به اسم فشار افزایی دارد. فشار گازی میدان گازی پارس جنوبی در حال افت است. به این اتفاق اصطلاحا «رسیدن به نقطه شبنم» گفته می شود. وقتی به این نقطه رسید میعاناتی که همراه گاز خارج می شود(این میعانات بسیار ارزشمند بوده و همانند نفت سبک بوده در پالایشگاه ها کشور پالایش می شود و بازار صادراتی خوبی هم دارد)، دوباره به حالت مایع تبدیل شده و به چاه بازمی گردد و عملا دیگر قابل بهره برداری نیست.
عمده ساخت های ما مربوط به پلت فرم های ۷ الی ۸ تنی بوده و امکان ساخت پلت فرم ۲۰ هزار تنی که در فاز ۱۱ پارس جنوبی مورد نیاز است، وجود ندارد
معاون سابق وزیر نفت اظهار داشت: این مشکلی است که هر میدانی گازی بعد از مدتی با آن مواجه می شود. راه کار مقابله با آن فشار افزایی است. این فشار افزایی در طرح توتال دیده شده بود. در این طرح قرار بود که کمپرسورهای قوی برای فشار افزایی در پلت فرم های ۲۰ هزار تنی نصب شود.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه امکان ساخت پلت فرم های ۲۰ هزار تنی در ایران وجود ندارد، گفت: عمده ساخت های ما مربوط به پلت فرم های ۷ الی ۸ هزار تنی است. صرف نظر از مسائل بودجه به لحاظ تکنیکی در ساخت پلت فرم های ۲۰ هزار تنی دچار مشکل هستیم. کاری که می توانیم بکنیم این است که شرکت های توانمند در ساخت به جای یک پلت فرم ۲۰ هزار تنی ۳ پلت فرم ۷ هزار تنی بسازند. باید تاکید کنم که این کار از نظر مهندسی شدنی است.
نظر شما