تهمینه غمخوار؛ بازار: موضوع حقابه یکی از موضوعات مهمی است که بارها و به خصوص در چند ماه گذشته از سوی مقامات ایران پیگیری شده، به طوری که وزارت آب و انرژی طالبان هم اعلام کرده که آب وارد شده به ایران مطابق حقابه آن کشور( از آب هیرمند) محاسبه می شود.
همچنین، اخیرا «امیرخان متقی» سرپرست وزارت امور خارجه طالبان در دیدار با «حسن کاظمی قمی» تاکید کرده که حکومت طالبان به رعایت حقابه ایران از رود هیرمند متعهد است. این مقام از حکومت سرپرست افغانستان در دیدار چند روز گذشته خود با نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان که با حفظ سمت، به عنوان رئیس جدید نمایندگی سیاسی جمهوری اسلامی ایران (سفارت) در کابل، فعالیت خود را رسما آغاز کرده، ضمن اشاره به رفع موانع فنی و اقداماتی که از هدر رفت آب هیرمند جلوگیری می کند، گفت: کاهش بارندگی ها باعث کمبود آب شده و این یک عذر واقعی است و ما امیدواریم که این مشکل با افزایش بارندگی ها حل شود.
این مسئله در حالی مطرح است که رئیس جمهور ایران و وزیر امورخارجه، کاظمی قمی را مامور کرده بود تا از طریق رایزنی با هیأت حاکم بر این کشور، موضوع حق‌آبه کشور از رود هیرمند و تأمین آب موردنیاز مردم سیستان و بلوچستان را با جدیت دنبال کند.
در همین راستا و بر اساس اهمیت موضوع، خبرنگار بازار در گفتگویی اختصاصی به بررسی این موضوع از زبان «حسن کاظمی قمی» نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و رئیس سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل پرداخته که در ادامه می خوانیم:
«حسن کاظمی قمی» در ابتدا گفت: در خصوص حقابه آب هیرمند، از زمانی که طالبان در حکمرانی قرار گرفتند، به طور مکرر هم در مکتوبات خود و همچنین در اظهارات مقامات خود، بر حق مردم ایران در حقابه آب ایران تاکید داشتند و معاهده سال ۱۳۵۱ هجری شمسی را جزء یکی از معاهدات بین المللی می دانند که لایتغیر است؛ یعنی بر این مسئله مقامات طالبان اعتراف داشته و سخن مخالفی ندارند.
وی افزود: آنها معتقدند و اعلام کرده اند که حقابه یکی از معاهدات است و آنها هم این موضوع را قبول دارند. حتی در یادداشتهای رسمی ارائه شده به ما بر تحقق موضوع حقابه تاکید کرده اند.
نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان بیان کرد: بر همین اساس، در طول این مدت حکمرانی طالبان، ما چندین جلسه کمیساریای آب را برگزار کرده ایم که یکی از موضوعاتی که مورد بحث قرار گرفته است، احداث سه ایستگاه سنجش آب است؛ بدین معنا که این ایستگاهها میزان آبی ورودی به ایران را مورد سنجش و اندازه گیری قرار دهند.
طالبان هیچ گاه اعلام نکرده اند که آبی به ایران وارد نمی کنند و حقابه رود هیرمند، حق جمهوری اسلامی نیست و یا آنها معاهده را قبول ندارند
رئیس سفارت جمهوری اسلامی در افغانستان اظهار کرد: لذا، طالبان هیچ گاه اعلام نکرده اند که آبی به ایران وارد نمی کنند و حقابه رود هیرمند، حق جمهوری اسلامی نیست و یا آنها معاهده را قبول ندارند. بلکه، همانطور که عرض کردم نشستهای کمیساریای آب نیز در این خصوص برگزار شده است.
وی گفت: واقعیت این است که میزان آبی که در سال جاری از افغانستان وارد ایران شد، به میزان ۲۷ میلیون متر مکعب بود؛ در حالی که بر اساس معاهده فی مابین، در سال نرمال آبی باید میزان ورودی آب به کشور معادل ۸۲۰ میلیون مترمکعب باشد. در همین راستا، مقامات طالبان اعلام کرده اند که امسال، سال نرمال آبی وجود نداشته و میزان آبی که به ایران وارد کرده اند، نزدیک به ۴۰۰ میلیون متر مکعب است و دستگاههای آن ها این رقم را نشان می دهد.
حسن کاظمی قمی اضافه کرد: در حقیقت، مشکل ورود آب از زمانی آغاز شد که سد کمال خان احداث گردید. این سد در ۸۰ کیلومتری مرزهای کشور ما ایجاد شده و در مقابل آن، استان نیمروز و شهر زرنج قرار داد به طوری که خود مردم این منطقه هم از آب این سد منتفع می شوند. البته، این اتفاقی که برای ایران رخ داد و آب به میزانی که مقرر بود وارد نشد، علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن ایران موجب شد که خود کشاورزان این منطقه هم با مشکلاتی روبرو شوند و تنها این مسئله بر ایران اثرگذار نبود.
نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان ادامه داد: بر اساس اظهارات مقامات طالبان، گفته می شود که کمال خان، یک سد انحرافی است و به گونه ای تعبیه شده که آبی که پشت آن جمع می شود، به منطقه ای شوره زار به نام گوزره سرریز می شود. تاریخ این منطقه هم نشان می دهد که گودزره منطقه ای بلااستفاه بوده است.
وی گفت: این اتفاق در سال جاری رخ داد و موجب شد تا حجم قابل توجهی از آب نه به دست اهالی افغانستان رسیده و نه به ایران وارد شود، و در حقیقت از بین رفت. بر همین اساس، موضوع حقابه را ما به طور مکرر پیگیری کرده و این نکته را تاکید نموده ایم که این سد، دارای این مشخصه بوده و این مشکل را دارد. در همین راستا، مقامات طالبان هم اعلام کرده اند که این مسئله را پیگیری و تلاش خواهند کرد که موضوع حقابه را به لحاظ فنی حل کنند.
کاظمی قمی افزود: با این حال، با وجود ارائه دیدگاههای متخصصین و کارشناسان به مقامات طالبان، اما این اتفاق رخ نداد. سخنی که مقامات این کشور به خصوص در سفرهای اخیر بنده به افغانستان تاکید کرده اند، این است که در خصوص حقابه اشتباهاتی فنی صورت گرفته؛ به طوری که حتی مقامات این کشور هم ناراحت هستند و معتقدند که باید اقداماتی که از هدررفت آب هیرمند جلوگیری می‌کند، انجام شود.
کاظمی قمی : ما امیدوار هستیم که در مذاکراتی که با مقامات طالبان در خصوص حقابه صورت گرفته، این نقیصه برطرف شده و اجرای این معاهده هر چه سریعتر روال عادی به خود بگیرد
سفیر ایران در افغانستان بیان کرد: در همین راستا، بنده مطلع شدم که حتی مقامات اصلی طالبان به بازدید از سد پرداخته و این موانع فنی را مشاهده کرده و درصددند که این مشکل هرچه زودتر حل شود زیرا در حقیقت، آبی که به میزان قابل توجهی به ایران وارد می شود، سیلاب است، و گرنه خود میزان ذخیره آب سد ۵۲ میلیون متر مکعب در مقابل ۸۲۰ میلیون مترمکعب است.
وی در پایان گفت: ما امیدوار هستیم که در مذاکراتی که با مقامات طالبان در خصوص حقابه صورت گرفته، در حالی که البته خود آنها نیز به دلیل تاثیر منفی این مشکل بر ایران و هم مردم افغانستان، اظهار تاسف کرده اند، این نقیصه برطرف شده و اجرای این معاهده هر چه سریعتر روال عادی به خود بگیرد. البته ما هم برای کمک به آنها در حوزه های فنی اعلام آمادگی کرده ایم.
نظر شما