بازار؛ گروه استانها: صنعت خوراک از دهه ۳۰ تشکیل و اولین کارخانه از دهه ۴۰ آغاز به کار کرد و در حال حاضر طبق آخرین آمار ۸۵۲ کارخانه به‌طور رسمی در کشور مشغول به کار هستند که بنا ب اظهارات مدیرعامل اتحادیه کارخانه‌های خوراک و دام طیور ظرفیت تولید آن‌ها طبق پروانه بهره‌برداری ۲۸ میلیون تن در سال است ولی تولید فعلی آن‌ها کمتر از ۳۰ درصد یعنی هفت میلیون تن آن هم با مشکلات بسیار زیاد است.
به گزارش خبرنگار بازار با حذف ارز ترجیحی قیمت نهاده با روند غیرقابل‌باوری به چندی برابر رسید و باوجوداینکه وعده داده‌شده بود تسهیلاتی به تولیدکنندگان اختصاص یابد اما این امکان فراهم نشد و لذا بسیاری از تولیدکنندگان با مشکل تولید روبرو شدند.
در حال حاضر بسیاری از متصدیان تولید خوراک دام اذعان می‌کنند اگر به این صنعت کمک نشود، سرمایه‌های بسیاری از بین می رود و افراد زیادی به دلیل کاهش تولید شغلشان را از دست می‌دهند.
بنا بر گفته بسیاری از فعالان این صنعت دولت در سال‌های قبل صادرات خوراک دام به کشورهای دیگر را ممنوع اعلام کرده بود اما امسال وعده داد تا با تغییر نرخ ارز صادرات آزاد شود اما به نظر می‌رسد این مسیر نیز برای تولیدکنندگان هموار نشده است.
فعالان صنعت خوراک دام و طیور می‌گویند درحالی‌که صنعت کشاورزی از پرداخت مالیات معاف بوده و بخش کشاورزی در پرداخت بیمه کارکنان نیز از سهم کارفرما معاف است ولی این امتیاز شامل کارخانه‌های تولید خوراک دام نشده و آن‌ها مجبور هستند تا ۲۵ درصد درآمدشان را مالیات دهند.
گرانی خوراک دام، کاهش تولید، کاهش مصرف در کشور، مسیر ناهموار صادرات و هم‌چنین هزینه انرژی بالا در این کارخانه‌ها ازجمله مشکلاتی که صنعت خوراک دام و طیور را با خود درگیر کرده است.
به همین منظور برای آشنایی با مشکلات تولیدکنندگان در این صنعت با محمدحسین سالار پیشه دبیر انجمن خوراک دام و طیور خراسان رضوی به گفت‌وگو نشستیم.
* خراسان رضوی چه جایگاهی در تأمین خوراک دام دارد؟
افزون بر ۱۰۰ کارخانه تولید خوراک دام در این استان فعال است و لذا کمبودی در راستای تولید احساس نمی‌شود اما مسیر تولید بسیار ناهموار است و از طرفیت کامل کارخانه استفاده نمی شود.
* وضعیت کارخانه‌های خوراک دام در حال حاضر چگونه است؟
خراسان رضوی با داشتن بیش از ۱۰۰کارخانه خوراک دام از این حیث در صدر کشور قرار دارد و درگذشته رونق خوبی در این بخش داشت؛ اما باوجود تحریم‌ها و نرخ ارز این رونق تا حدود بسیاری از بین رفته است.
خراسان رضوی با داشتن بیش از ۱۰۰کارخانه خوراک دام از این حیث در صدر کشور قرار دارد و درگذشته رونق خوبی در این بخش داشت؛ اما باوجود تحریم‌ها و نرخ ارز این رونق تا حدود بسیاری از بین رفته است
باید در این راستا اعتراف کرد که در حال حاضر نه کارخانه‌دار و نه دامدار وضعیت مناسبی ندارند.
* این بی‌رونقی ناشی از چه عواملی است؟
با توجه به جراحی اقتصادی که ابتدای سال به وجود آمد، نرخ ارز دچار بی‌ثباتی شده است و با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و واردات با ارز نیمایی، یک جهش بی‌سابقه در قیمت خوراک دام به وجود آمد و قیمت‌ها تا بیش از هفت برابر افزایش پیدا کرد.
* آیا کمبودی برای تأمین مواد اولیه وجود دارد؟
در حال حاضر کالا و خوراک دام در بازارگاه وجود دارد؛ اما چون باید نقدی خریداری شود، به دلیل نبود نقدینگی این خریدها انجام نمی‌شود و کمبود همچنان بین کارخانه‌ها احساس می‌شود.
* یعنی با تامین نقدینگی این مشکل جل می شود؟
در حال حاضر مشکل نقدینگی به عنوان عامل بازدارنده برای خرید محسوب می شود اما شرایط در این راستا چندان پایدار نیست چون در سال گذشته این موضوع برعکس بود یعنی و دامداران قدرت خرید از سامانه بازارگاه را داشتند؛ اما نهاده‌ای در این سامانه برای عرضه وجود نداشت.
* جهش قیمت‌ها چقدر بر روی تولیدات کارخانه‌ها تأثیرگذار بوده است؟
جهش قیمت‌ها و کمبود نقدینگی همان طور که عنوان شد میزان خرید از کارخانه‌ها را با کاهش چشمگیری همراه کرده است.
در حال حاضر مشکل نقدینگی به عنوان عامل بازدارنده برای خرید محسوب می شود اما شرایط در این راستا چندان پایدار نیست چون در سال گذشته این موضوع برعکس بود یعنی دامداران قدرت خرید از سامانه بازارگاه را داشتند؛ اما نهاده‌ای در این سامانه برای عرضه وجود نداشت
* آیا دولت حمایتی در این رابطه ندارد؟
هرچند دولت برای دادن تسهیلات و جبران کمبود نقدینگی اعلام آمادگی کرده؛ اما تاکنون و پس از گذشت ۹ ماه از این موضوع، هیچ اقدام مثبتی صورت نگرفته است درحالی‌که اگر مشکل تسهیلات حل شود، کمک خوبی به کارخانه‌ها خواهد شد.
* آیا با تأمین نقدینگی می‌توان به رونق کارخانه‌های تولید نهاده امیدوار بود؟
در مقطعی قرار بود اوراق مشارکت منتشر شود و یا قرار بود تسهیلات خرید غیر نقدی برای کارخانه‌ها فراهم شود که اگر این مسائل حل شود، بخشی از مشکلات کارخانه‌داری که باید کالای خود را از طریق سامانه بازار گاه به‌صورت نقدی خریداری کند، مرتفع خواهد شد.
* آیا مسیر صادرات برای خوراک دام هموار است؟
اگر چه صادرات خوراک دام مشمول قانون ممنوعیت بود اما طبق مصوبه اخیر در مورد آزاد شدن صادرات خوراک دام، کنسانتره و نهاده‌های دامی باید گفت با توجه به شرایط کارخانه‌ها و قیمت تمام‌شده و نرخ ارز، متأسفانه تاکنون هیچ کاری در این زمینه انجام‌نشده است.در حال حاضر رقبای ارزان‌تر و راحت‌تری برای بازارهای صادراتی هدف وجود دارند.
* این رقبا چه افرادی هستند؟
ما مدت‌هاست بازارهای صادراتی‌مان را ازدست‌داده‌ایم و جو بی‌اعتمادی برای صادرات ما ایجادشده و از طرفی کشورهایی مثل افغانستان، پاکستان و کشورهای آسیای میانه بسیار راحت‌تر حتی به کشورهای عراق و ترکیه صادرات انجام می‌دهند و احساس نیاز به بازارهای ما بسیار کم شده است.
* با چه مشکلاتی در مسیر صادرات روبرو هستید؟
شکی نیست که یکی از راه‌ها، زنده ماندن این صنایع صادراتی است. در حال حاضر برای صادرات شرایطی اعلام‌شده و کارخانه‌هایی مجاز به صادرات هستند که دارای کد«آی.آر» باشند درحالی‌که در خراسان رضوی تنها چهار کارخانه دارای کد «آی.آر» هستند و بقیه این کد را ندارند و نمی‌توانند در بازارهای صادراتی فعال باشند.
* آیا در این مسیر با دامداران هم چالش دارید؟
برخی بنگاه‌ها و دامداران، نهاده‌های دامی را به‌صورت خام خریداری کرده و به کارخانه‌ها نمی‌دهند که موجب می‌شود این نهاده به‌صورت خام جابه‌جا شود. درحالی‌که اگر نهاده‌ها به‌صورت خام به کارخانه‌ها بیاید و تبدیل به خوراک دام شود، در بهبود کیفیت نهاده‌ها و حتی جلوگیری از واردات بسیار مؤثر خواهد بود.
در حال حاضر برای صادرات شرایطی اعلام‌شده و کارخانه‌هایی مجاز به صادرات هستند که دارای کد «آی.آر» باشند درحالی‌که در خراسان رضوی تنها چهار کارخانه دارای این کد هستند و بقیه این کد را ندارند و لذا نمی‌توانند در بازارهای صادراتی فعال باشند
یکی از مشکلات این صنعت در حوزه تولید و حتی برای صادرات وجود کارگاه‌های غیرمجاز و زیرزمینی است.
این روزها با توجه به قیمت‌های بالا در بازار نهاده‌های دامی، برخی از سودجویان از نهاده‌های برگشتی و آفت‌زده استفاده کرده و در بازار فعال هستند که نه ناظر بهداشتی دارند و نه ناظر فنی و به‌صورت زیر پله‌ای و چراغ خاموش فعالیت می‌کنند.
* این موضوع چه آسیب‌هایی را متوجه دامداران می‌کند؟
به‌عنوان‌مثال، برخی مرغداران به دلیل کمبود نهاده و برای تأمین بخشی از پروتئین موردنیاز طیور، مجبور به استفاده از خوراک بی‌کیفیت و غیراستاندارد هستند. این امر سبب کاهش کیفیت و بازدهی گوشت و تخم‌مرغ می‌شود و در صورت مصرف بیشتر از حد مجاز این ترکیبات برای سلامتی مصرف‌کننده‌ها هم مضر است.
* آیا راهی برای مقابله با این کارگاه‌های زیر پله‌ای هست؟
سال‌هاست اتحادیه، انجمن خوراک دام، جهاد کشاورزی و... به ترویج خوراک سالم برای دام تأکیددارند اما متأسفانه وقتی مشکلی پیش می‌آید به همه تولیدکنندگان تعمیم می‌دهند و یک بی‌اعتمادی را به وجود می‌آورند.
از طرفی ماسال‌هاست با کمک دامپزشکی پیگیر این قضیه هستیم؛ اما برخی مسائل، مانع مقابله محکم و قاطع با این کارگاه‌های غیرمجاز شده و در حال حاضر قوانین بازدارنده در این خصوص وجود ندارد.
نظر شما