ضرورت چکش کاری مجلس در بودجه برای پرداخت منطقی حقوق کارمندان| عبور درآمدها از نرخ تورم در بودجه ۱۴۰۲

بازار؛ گروه بانک و بیمه: لایحه بودجه ۱۴۰۲ کل کشور هفته گذشته با تأخیر یک ماهه توسط رئیس‌جمهور به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد. بر اساس ماده واحده این لایحه کل منابع و مصارف بودجه کشور در سال آینده به بیش از ۵ میلیون و ۲۶۱ هزار و ۶۹۶ میلیارد تومان می‌رسد. همچنین منابع بودجه عمومی دولت از نظر درآمدها و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای به بیش از ۲ میلیون و ۱۶۴ هزار میلیارد تومان و منابع عمومی بودجه به بیش از یک میلیون و ۹۸۴ هزار میلیارد تومان و بودجه شرکت‌های دولتی به بیش از ۳ میلیون و ۹۷ هزارمیلیارد تومان می‌رسد.

از طرفی جزئیات تغییرات ارقام کلیدی بودجه ۱۴۰۲ حکایت از افزایش ۴۰ درصدی منابع بودجه عمومی تا رشد ۵۴ هزار میلیاردی درآمد نفتی دارد. نگاهی به لایحه بودجه ۱۴۰۲ نشان می دهد منابع بودجه دولت نسبت به قانون بودجه ۱۴۰۱ حدود ۴۰ درصد رشد کرده است.

بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ درآمدهای عمومی نسبت به بودجه سال جاری ۴۰ درصد افزایش داشته و به ۹۷۸ هزار میلیارد تومان رسیده است. همچنین منابع حاصل از واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای نسبت به بودجه ۱۴۰۱، ۳۸ درصد افزایش یافته است.

در بودجه سال ۱۴۰۱ کل درآمدهای مالیاتی ۴۵۴ هزارمیلیارد تومان و درآمدهای حاصل از فروش نفت، گاز و میعانات گازی ۵۱۹ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود. اما در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، درآمدهای مالیاتی ۷۰۰ هزارمیلیارد تومان و درآمدهای حاصل از فروش نفت، گاز و میعانات گازی ۶۰۳ هزار و ۸۰۷ میلیارد تومان تعیین شده است. زوایا و محاسن و معایب بودجه سال آینده را طی گفتگویی با "موسی الرضا ثروتی"، کارشناس و نماینده سه دوره مجلس شورای اسلامی همچنین سخنگوی اسبق بودجه را در زیر با هم می خوانیم.

* جناب ثروتی شما سالها در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی بوده اید و چند و چون بودجه را به درستی می دانید، به نظرشما خصوصیات مثبت و منفی بودجه سال ۱۴۰۲ چیست؟

معمولا در بررسی لایحه بودجه سالانه همیشه موارد مثبت و منفی زیادی به چشم می خورد اما تدوین لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ دارای نکات قابل توجهی است، به طور مثال رشد بیش از ۴۰ درصد درآمدهای دولت از طرق مختلف که این میزان از نرخ تورم پیشی گرفته در کنار توجه به بخش تولید همچنین رویکرد درآمدزایی براساس ایجاد پایه های مالیاتی جدید که بیش از ۲ میلیون مالیات دهنده جدید برای سال آینده شناسایی شده است همراه با افزایش میزان صادرات نفت همچنین چند برابر شدن خصوصی سازی نکات مثبتی است که در بودجه سال ۱۴۰۲ به چشم می خورد.

از طرفی توجه به رشد بودجه عمرانی در بودجه سال آینده به همراه تشکیل صندوق پیشرفت وعدالت در ۳۱ استان که با این شیوه واگذاری طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی ملی در سطح استان اجرا و رشد و پیشرفت کشور از طریق ارتقا بهره‌ وری و توسعه سرمایه‌گذاری‌ها بر پایه آمایش سرزمین انجام خواهد شد، دور جدیدی از فعالیت عدالت محور را می تواند در این دوره بدنبال داشته باشد که البته در بودجه مورد توجه قرار گرفته است.

علاوه براین توجه ویژه به اصلاح ساختار بودجه که مورد تاکید مقام معظم رهبری است نیز در بودجه سال آینده به چشم می خورد آنطور که با اصلاح ساختارها راه برای حرکت در مسیر کسب درآمدهای واقعی دولت هموار شده نیز در بودجه ۱۴۰۲ محرز و مشخص است، این اصلاحات در بودجه بی تردید نوید بخش تدوین و تصحیح بودجه در قالب اصول کارشناسانه است که در صورت اجرای درست اثرات پر باری را می تواند در پیشرفت کشور احساس کرد.

با حرکت در اصلاح ساختار بودجه طی سالجاری در ۱۰ ماه گذشته ۱۰۰ درصد درآمدهای مالیاتی کشور در بودجه محقق شده است. محاسن چنین رویکردی آن است که وقتی درآمدها در بودجه تحقق می یابد تورم ایجاد نخواهد شد و پایه پولی نیز افزایش نمی یابد

* اشاره فرمودید به کسب درآمدهای واقعی دولت در بودجه، درآمدهایی پایداری که بایستی از گذشته نیز مورد توجه قرارمی گرفت، این درآمد ها آنگونه که فشار بر مردم و بخش مولد کشور وارد نشود چگونه باید کسب شود؟

همانطورکه می دانید درتمام دنیا تدوین بودجه سالانه برای کسب درآمدهای دولت از محل اخذ مالیات، عوارض، توسعه صادرات و...انجام می شود، اما متاسفانه در ایران به دلیل برخورداری ازمنابع سرشار نفت و گاز بیش از یک قرن است که بودجه کشور متکی به درآمدهای چنین منابعی است البته چند سالی است با فاصله گیری بودجه سالانه از درآمدهای نفتی سهم درآمدهای نفتی در بودجه به تدریج کاهش یافته است و بودجه ریزان برای جبران آن به دنبال کسب درآمدهای پایدار و واقعی هستند.

به طور مثال توجه به مالیات ستانی و شناسایی مودیان جدید همچنین جلوگیری از فرار مالیاتی با اصول و ابزارهای خاص، کمک شایانی به درآمدزایی دولت کرده است آنطور که با حرکت در اصلاح ساختار بودجه طی سالجاری در ۱۰ ماه گذشته ۱۰۰ درصد درآمدهای مالیاتی کشور در بودجه محقق شده است. محاسن چنین رویکردی آن است که وقتی درآمدها در بودجه تحقق می یابد تورم ایجاد نخواهد شد و پایه پولی نیز افزایش نمی یابد.

نکات مثبت کسب درآمدهای پایدار از محل شناسایی مودیان جدید این است که دولت دکتر رئیسی ماهانه ۵۰۰ همت بدهی دولت قبل را با این شیوه صاف کرده است در حالی که به اندازه دولت گذشته نیز این دولت اوراق مشارکت منتشر و توزیع کرده است تا رشد نقدینگی کاهش یابد آن طور که گزارش های موجود حکایت از کاهش هفت و نیم درصدی نقدینگی طی سالجاری نسبت به رشد این شاخص در سال گذشته دارد. این در حالی است که هرساله نقدینگی افزایش می یابد اما اکنون نه تنها رشد نقدینگی نسبت به سالهای گذشته خیلی افزایش نیافته است بلکه روندی نزولی را نیز تجربه کرده بدون اینکه به مراکز تولید و بنگاههای اقتصادی نیز فشاری وارد شود.

* توجه به کاهش نرخ تورم و نیز موضوع ایجاد سرمایه گذاری در کشور آنگونه که با برنامه ریزی این اقدام منجربه رشد اقتصادی کشور و رفاه نسبی شود را در بودجه سال آینده چگونه ارزیابی می کنید؟

دولت دکتر رئیسی در زمان شروع به کار با تورم بیش از ۵۰ درصدی مواجه بود اما با اقداماتی که در این زمینه انجام شده توانسته است که نرخ تورم را در مسیرکاهش به حدود ۴۰ درصد برساند.

رقمی که هر چند هم اکنون نیز بالاست اما روند نزولی آن متناسب با سالهای پیشین دیده می شود. از طرفی در بحث سرمایه گذاری نیز روند روندی افزایش است آنطور که سال گذشته رقم سرمایه گذاری خارجی دو نیم میلیارد دلار بود اما اکنون این رقم پنج و نیم میلیارد دلار در نظر گرفته شده است.
این بدان معناست که در بودجه سال آینده به شاخص های کلان اقتصادی نیز توجه ویژه شده است. در بودجه سال آینده قرار است خصوصی سازی چند برابر شود، همچنین در بخش تولید نیز حرکاتی خوبی صورت گیرد در چنین شریطی بی تردید با رونق بخشی بخش تولید اثرات آن در اقتصاد کشور و خانوارها نمایان می شود. از طرفی دولت تلاش می کند که استقراضی از بانک مرکزی نداشته باشد تا تورم افزایشی شود این موضوع نیز نکات مهم و مثبتی است که به خوبی مورد توجه قرار گرفته است.

یکی دیگر از موضوعات که در بودجه سال آینده مورد کم توجهی قرار گرفته است پرداخت میزان یارانه به مردم و عدم افزایش رقم آن است. هر چند که این یارانه بایستی به صورت کالا به مردم داده شود نه به صورت نقدی!

* حضرتعالی به نکات مثبت بودجه سال ۱۴۰۲ اشاره کردید، نکات منفی این بودجه چیست؟ همچنین کمیسیون های تخصصی و تلفیق مجلس در بررسی ها خود آنگونه که ایجاد رفاه نسبی مردم همچون توسعه اقتصاد مد نظر قرار گیرد باید چه مواردی را بیشترمورد توجه و موشکافی قرار دهند؟

همانطور که گفته شد هر چند بودجه سال آینده دارای نکات مثبت فراوانی است اما عاری از اشکال نیز نیست. البته این بودجه ۱۲ نکته مثبت و ۴ نکته منفی دارد. به طورمثال عقب ماندگی یکساله بودجه از برنامه هفتم توسعه که اکنون این بودجه مبتنی بر برنامه سال جاری یعنی برنامه ششم توسعه است نکات منفی بودجه می تواند باشد چنین موضوعی البته ناشی از ناهمان i گی های بین دولت و مجلس است که موجب شد بودجه سال آینده مبتنی بر برنامه ششم توسعه بسته شود. این درحالی است که دولت باید ۱۵ آذر ماه لایحه بوجه را به مجلس تقدیم می کرد اما لایحه بودجه ۱۴۰۲ با تاخیر بیش از یک ماهه به مجلس آمد.

نکته دیگر کم توجهی به تعیین حقوق منطقی کارمندان دولت است چرا که در بودجه سال آینده رقم حقوق کارمندان دولت ۲۰ درصد افزایش یافته است در حالی که نرخ تورم در کشور ۴۰ درصد است این بدان معناست که کارمندان دولت با افزایش حقوق ۲۰ درصد رقمی کمتر از نرخ تورم خواهند گرفت.

البته دولت با هدف جلوگیری از رشد نرخ تورم اقدام به این کار کرده است اما باید شرایط و جوانب لازم معیشت مردم را در نظر می گرفت. یکی دیگر از موضوعات که در بودجه سال آینده مورد کم توجهی قرار گرفته است پرداخت میزان یارانه به مردم و عدم افزایش رقم آن است. هر چند که این یارانه بایستی به صورت کالا به مردم داده شود نه به صورت نقدی. زیرا پرداخت نقدی با توجه به گران شدن کالاها دولت جبران افزایش قیمت را می کند. موضوع دیگر توجه به نرخ ارز و تعیین قیمت آن بوده بنابراین نرخ ارز در بودجه باید طوری تعیین شود که فشار چندانی به مردم و فعالان اقتصادی وارد نشود.