نفس‌های اصفهان بوی مازوت‌ می‌دهد| صنایع بلای جان تمدن کهن نصف جهان

مریم قمریان؛ بازار: از زمستان‌هایی که سوغاتش برای شهر ما، برف بود و یخبندان سال‌ها می‌گذرد. حالا آلودگی‌ است که بر سرمان می‌بارد و نفس‌هایی که تنگ است، سرهایی که دردش با هیچ مُسکنی خوب نمی‌شود و شهری که زیر مهی غلیظ از ذرات آلاینده‌ها، مدفون شده است. این داستان نصف جهان است، اصفهانی که حالا دیگر تقریبا همه روزهای سال، شاخص‌های سنجش کیفیت، هوایش را آلوده نشان می‌دهد و زمستان‌ها اوضاعش بغرنج‌تر است.

تشدید آلودگی هوا در سال‌های اخیر انکارناپذیر است. با ورود به روزهای نیمه پاییز و سرد شدن هوا، پدیده وارونگی دما رخ می‌دهد که نتیجه آن شدت یافتن آلودگی در کلانشهرها از جمله اصفهان است.

شرایط خاص اقلیمی، افزایش بی‌رویه وسائل نقلیه موتوری، استقرار صنایع آلاینده در اطراف شهر و فعالیت کوره‌های آجرپزی از مهمترین دلایلی است که اصفهان را در تمام طول سال به کلانشهری آلوده بدل ساخته است.

اما، اوضاع در زمستان امسال متفاوت‌ شده است. شاخص‌ها، برای روزهای متوالی قرمز است، دانش‌آموزان چند روز پیاپی خانه‌نشین شدند و حتی باران هم آلودگی را از هوای اصفهان نشسته است. در این شرایط، متهم ردیف اول آلودگی نیز مشخص شده است: مازوت سوزی در نیروگاه برق اصفهان.

مشعل‌های مازوت‌سوز نیروگاه روشن شد!

نخستین بار اوایل آذرماه بود که رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان در صحن علنی شورا خبر از مازوت‌سوزی در اصفهان داد. این در حالی است که مشعل‌های مازوت سوز نیروگاه شهید محمد منتظری از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ به مرور با حکم قضائی خاموش شده بود اما خبرهایی در خصوص فک پلمب مشعل‌ها در زمستان همواره مطرح می‌شد و سرانجام دی‌ماه سال گذشته این خبر رسمیت پیدا کرد.

پلمب مشعل‌های مازوت سوز نیروگاه حرارتی شهید محمد منتظری در مجاورت شهر اصفهان و شاهین‌شهر به‌رغم مخالفت‌های مسئولان استان با مصوبه شورای عالی امنیت ملی شکسته شد و این نیروگاه در میان تاییدها و تکذیب‌ها در مدت نزدیک به دو ماه از نفت کوره یا همان مازوت به عنوان سوخت استفاده کرد

امسال نیز دیگر جایی برای تکذیب مازوت‌سوزی در این نیروگاه باقی نمانده است و به گفته رئیس شورای شهر اصفهان، در حال حاضر چهار مشعل در نیروگاه اصفهان در هر ساعت ۴۰ هزار لیتر مازوت می‌سوزانند که در مجموع ضایعات به جا مانده از ۱۶۰ هزار لیتر مازوت‌سوزی در هر ساعت، در هوای اصفهان پراکنده می‌شود.

داریوش گل‌علیزاده سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست نیز این خبر را تایید کرده و گفته است که از ۱۶ نیروگاه بخاری در کشور ۱۴ نیروگاه مانند نیروگاه شهید منتظری اصفهان مازوت‌سوزی دارند.

دی ماه سال گذشته بود که پلمب مشعل‌های مازوت سوز نیروگاه حرارتی شهید محمد منتظری در مجاورت شهر اصفهان و شاهین‌شهر به‌رغم مخالفت‌های مسئولان استان با مصوبه شورای عالی امنیت ملی شکسته شد و این نیروگاه در میان تاییدها و تکذیب‌ها در مدت نزدیک به دو ماه از نفت کوره یا همان مازوت به عنوان سوخت استفاده کرد.

واکنش مسئولان ارشد استان به مازوت‌سوزی

مهران زینلیان معاون عمرانی استاندار اصفهان درباره مازوت‌سوزی در نیروگاه اصفهان گفت: از سال گذشته که پس از چند سال پلمب، مجددا شاهد مازوت سوزی بودیم، امسال نیز پیش بینی می‌شد که به این روز برسیم، به همین علت از اوایل پاییز جلسات شورای تأمین در بالاترین سطح ممکن با حضور استاندار و سایر دستگاه‌ها برگزار و تاکید شد که حتما باید از مازوت سوزی پرهیز شود.

وی افزود: مصوبات بالادستی برای همه دستگاه‌های استان لازم الاجراست، در این خصوص اقداماتی نیز انجام شده است از جمله اینکه انتقال صنایع آلاینده مطرح است. در خصوص آجرپزی‌ها مصوبات متقنی داریم که شهرداری به عنوان متولی، ماهیانه باید در این ارتباط گزارش بدهد. همچنین توسعه نیروگاه‌های انرژی پاک در دستور کار است و در این راستا سال گذشته بیش از یک هزار مگاوات را کلنگ زنی کردیم، علاوه بر این توسعه قطار حومه‌ای نیز در برنامه قرار دارد.

بهینه‌سازی سوخت، شاید وقتی دیگر

علی سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست آذرماه امسال گفته بود که با توجه به اقدامات پیگیرانه درحال حاضر نیروگاه و پالایشگاه‌ها با هم همکاری می‌کنند که گازسوز شوند و از مازوت استفاده نکنند که این مهم در نیروگاه شهید منتظری اصفهان در حال تحقق است. سلاجقه همچنین با تاکید بر تهاتر میان نیروگاه و پالایشگاه‌های کلانشهرها اظهار داشت: شرکت نفت نسبت به کیفی و بهینه سازی سوخت قول داده است.

گازسوز شدن نیروگاه در حالی از سوی رئیس سازمان محیط زیست مطرح شده است که مسئولان استانی، مقامات بالاتر را تصمیم‌گیرنده اصلی برای استفاده از مازوت‌سوزی در اصفهان می‌دانند.

اختیار از دست مدیریت استان خارج است!

معاون عمرانی استاندار اصفهان با عذرخواهی از مردم بابت تحمل تصمیمات غلط تصریح کرد: از طرف خودم و برخی مسئولان که با فرافکنی برخی صحبت‌ها را مطرح می‌کنند عذرخواهی می‌کنم. اقدامات اساسی در استان در حال انجام است تا مازوت سوزی پایان یابد اما متأسفانه دستوری خارج از حیطه اختیارات ما و از سوی شورای عالی امنیت ملی مطرح شده است و اینجا اختیار از دست مدیریت استان خارج است.

وی تصریح کرد: سعی کرده‌ایم با توجیهات فنی، استدلال‌ها و تبیین موضوع و تشریح مشکلاتی که در داخل اصفهان به لحاظ آلودگی وجود دارد، مسئولان را قانع کنیم که مازوت سوزی اتفاق نیفتد اما بعضی از تصمیمات خارج از مدیریت استان است چرا که کنترل این تصمیمات از مرکز (تهران) اتفاق می‌افتد.

آلودگی فزاینده، عدم توجه مسئولان به سلامتی مردم، افزایش بیماری های ناشی از آلودگی در این شهر مانند ام اس، بیماریهای قلبی عروقی و تنفسی که البته مورد تایید کارشناسان و مورد انکار مسئولان است و عدم توانایی مسئولان اصفهان برای ایستادگی در برابر مسئولان پایتخت به مازوت سوزی، امیدی برای زندگی در این شهر باقی نگذاشته است

زینلیان از دستگاه قضا خواست تا در خصوص مازوت‌سوزی، ترک فعل‌ها را بررسی کند و در عین حال از نمایندگان مجلس خواست تا در این خصوص هدف‌گذاری صحیح داشته باشند.

همه اینها در شرایطی است که اصفهان سالهاست درد سود کشور از صنایعی که در نزدیکی شهر و نه حاشیه آن ساماندهی شده اند را تحمل می کند؛ صنایعی که نه تنها سودی برای این شهر ندارند بلکه مهاجرت پذیری را افزایش داده اند.

این روزها اصفهان، به جای شهروندان خود میزبان افرادی است که از شهرهای دیگر برای کار به این استان آمده اند و افرادی که در طول سالهای گذشته مهاجرت نکرده اند نیز در سودای این امر هستند چراکه آلودگی فزاینده، عدم توجه مسئولان به سلامتی مردم، افزایش بیماری های ناشی از آلودگی در این شهر مانند ام اس، بیماریهای قلبی عروقی و تنفسی که البته مورد تایید کارشناسان و مورد انکار مسئولان است و عدم توانایی مسئولان اصفهان برای ایستادگی در برابر مسئولان پایتخت به مازوت سوزی، امیدی برای زندگی در این شهر باقی نگذاشته است.

در این ارتباط حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده شاهین شهر در مجلس در گفت و گو با خبرنگار بازار اظهار کرد: انتظار ما از مسئولان این است که برای کاهش آلودگی هوای اصفهان و حفظ این تمدن کهن کمک کنند اما برعکس عمل شده است.

در زمینه میزان صادرات گاز از کشور باید تجدید نظر شود

وی با بیان اینکه قرار نیست سود اقتصادی برای کشور موجب زیان مردم یک استان و ازدیاد بیماری در میان آنها شود، گفت: از دیدگاه من در زمینه میزان صادرات گاز از کشور باید تجدید نظر شود و به جای آن به سلامتی مردم اهمیت داده شود.

نماینده شاهین شهر در مجلس تاکید کرد: صادر کردن گاز خام برای کشور ثمره‌ای ندارد و اگر این گاز تبدیل به فرآورده و کالاهایی شود که در صنعت پتروشیمی کشور مورد استفاده قرار گیرد برای کشور ارزش افزوده خواهد داشت و باعث اشتغالزایی نیز می‌شود.

حاجی دلیگانی ادامه داد: ما پیگیر چرایی مازوت سوزی در اصفهان هستیم، شهری که اکنون به عنوان آلوده ترین شهر کشور شناخته شده است اما این امر همیاری و همفکری مسئولان کشور را می طلبد.

مجموع هزینه اقتصادی مرگ‌های ناشی از مواجهه با ذرات معلق در سال ۱۴۰۰ در شهر اصفهان به طور میانگین ۹۰۵ میلیون دلار معادل با ۲۵ هزار میلیارد تومان برآورد شده است

رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت آبان ماه امسال با اشاره به انجام مطالعه‌ای برای کمی‌سازی اثرات بهداشتی و اقتصادی منتسب به آلاینده ذرات معلق PM ۲.۵ در ۲۷ شهر بزرگ کشور که در رسانه‌ها منتشر شد، در خصوص کلانشهر اصفهان گفته است که تعداد کل مرگ‌های منتسب به ذرات معلق PM۲.۵ در بزرگسالان بالاتر از ۳۰ سال در سال ۱۴۰۰ به شکل میانگین ۱۶۶۴ نفر بوده است.

وی می افزاید: تعداد مرگ به علت بیماری‌های مزمن انسداد ریوی بالاتر از ۳۰ سال ۴۲ نفر، تعداد مرگ به علت سرطان ریه بالاتر از ۳۰ سال ۴۸ نفر، تعداد مرگ به علت بیماری‌های ایسکمیک قلبی در بزرگسالان بالاتر از ۲۵ سال ۴۱۱ نفر و تعداد مرگ به علت سکته مغزی در بزرگسالان بالاتر از ۲۵ سال ۱۴۴ نفر بوده است. مجموع هزینه اقتصادی مرگ‌های ناشی از مواجهه با ذرات معلق در سال ۱۴۰۰ در شهر اصفهان به طور میانگین ۹۰۵ میلیون دلار معادل با ۲۵ هزار میلیارد تومان برآورد شده است.

تذکر نمایندگان مجلس به وزیر نیرو

در همین راستا حجت الاسلام حسین میرزایی نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی گفت: در هفته های گذشته تذکری کتبی به وزیر نیرو داده شد که تعدادی از نمایندگان از نقاط مختلف کشور آن را امضا کردند، همچنین با معاون پارلمانی وزیر نیرو مذاکره شده و خواستار اصلاح مشی تولید برق به قیمت از بین رفتن سلامت مردم شده‌ایم.

وی تصریح کرد: بین تولید برق و سلامت مردم، به طور مسلم سلامت مردم اولویت نخست است و به نظر می‌رسد که تصمیم گیری در این خصوص در حد دولت و برخی مراجع بالاتر است.

در این میان دیگر مسئولان استانی نیز راهکارها و پیشنهاداتی را مطرح می‌کنند. منصور شیشه‌فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان تاکید کرد: شرکت ملی گاز، وزارت نفت و نیرو نسبت به تامین گاز نیروگاه برق شهید منتظری اصفهان اقدام کنند. وزارت نیرو نیز به‌صورت ویژه براساس ماده تاکید شده در قانون هوای پاک باید نیروگاه‌ها را موظف کند که خروجی خود را به شکلی تعبیه کنند که با نصب فیلتر، موجب کاهش انتشار آلاینده‌ها شود.

وی با اشاره به اینکه اصفهان رتبه اول مصرف گازوییل را در کشور دارد افزود: همچنین وزارت نفت باید موظف به گوگردزدایی از سوخت مایع شود.

صنایع مکلف هستند با فیلترگذاری و تصفیه، اجازه انتشار آلودگی را ندهند اما در عین انجام این اقدامات، ما با همکاری مردم، دستگاه‌های دولتی ومجموعه‌های قضایی، انتقال این صنایع را پیگیری می‌کنیم

صنایع آلاینده‌ از محدوده شهر دور شوند

مدیریت شهری نیز با تاکید بر لزوم خروج صنایع آلاینده از محدوده شهری بر انتقال نیروگاه تاکید کرده است. هرچند در صورت تحقق این موضوع، نتایج این انتقال بلند مدت خواهد بود اما این راهکار نیز می‌تواند از هم اکنون دنبال شود. همان طور که محمد نورصالحی رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: صنایع آلاینده قبل از انقلاب، در جوار شهر اصفهان جای گرفته‌اند. این صنایع در موقعیت غیرکارشناسی از نظر اقلیمی قرار دارند که به علت جهت وزش باد آلایندگی آن‌ها وارد شهر می‌شود.

وی ادامه داد: چند ماه پیش در شورای عالی ترافیک کشور، نماینده سازمان محیط زیست گزارش داد که بیش از ۶۷ درصد آلودگی شهر اصفهان مربوط به این صنایع است.

نورصالحی با بیان اینکه بخشی از این صنایع خصوصی شده یا از طریق بورس واگذار شده‌اند، افزود: اکنون به جد پیگیر می‌شویم که این صنایع از شعاع اطراف اصفهان خارج شوند.

وی ادامه داد: ضمن اینکه این صنایع مکلف هستند با فیلترگذاری و تصفیه، اجازه انتشار آلودگی را ندهند اما در عین انجام این اقدامات، ما با همکاری مردم، دستگاه‌های دولتی و مجموعه‌های قضایی، انتقال این صنایع را پیگیری می‌کنیم.

رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان خاطرنشان کرد: ممکن است انتقال زمان ببرد، به عنوان مثال ۱۰ سال یا کمتر و بیشتر طول بکشد. اما این صنایع از انتقال ضرر نمی‌کنند.

مسئولان استانی بار مازوت سوزی را بر دوش دولت انداخته‌اند و این یعنی مازوت‌سوزی در سطح استان قابل پیگیری نیست. در عین حال، وزارتخانه‌های نیرو و نفت هنوز پاسخ روشنی به ابهامات در خصوص استفاده از سوخت‌هایی به جز مازوت در اصفهان نداده‌اند و این بلاتکلیفی، یعنی دودی که به ریه اصفهانی‌ها می‌رود، تا روزی که منفعت و سلامت مردم بالاتر از منافع اقتصادی کشور مطرح باشد و بخشی از صنایع به دیگر نقاط کشور منتقل شود موضوعی که سالهاست بلاتکلیف مانده است.