اژدهای شرقی، قید ایران را زده است؟ | داستان یک مانع بزرگ!

بازار؛ گروه آب و انرژی: قراردادهای چین با رقبای نفتی ایران در حال افزایش است. بعد از قطر و عربستان حالا نوبت به طالبان رسیده است. بسیاری این قراردادها را به نوعی روی برگردانی چینی ها از ایران می دانند. اما مجیدرضا حریری رییس اتاق بازرگانی ایران و چین چنین اعتقادی نداشته و در اینباره به بازار می گوید که چین در ۲۰ سال گذشته سرمایه گذاری های متعددی را کشورهای حاشیه خلیج فارس، آمریکای لاتین انجام داده که عمده آن در حوزه انرژی و توسعه زیر ساخت ها بوده است.

به گفته او، چین دومین اقتصاد بزرگ دنیا بوده و تعاملات گسترده ای با تمام جهان دارد. اما حالا به دلیل شرایط حاکم بر ایران حساسیت ها روی قراردادها و سرمایه گذاری های این کشور بیشتر شده است.

حریری : چین در ۲۰ سال گذشته سرمایه گذاری های متعددی را در کشورهای حاشیه خلیج فارس، آمریکای لاتین انجام داده که عمده آن در حوزه انرژی و توسعه زیر ساخت ها بوده است. اما حالا به دلیل شرایط حاکم بر ایران حساسیت ها روی قراردادها و سرمایه گذاری های این کشور بیشتر شده است

این فعال اقتصادی همچنین با اشاره به انتقادهای مطرح شده به تفاهم نامه ۲۵ ساله ایران و چین، گفت: در سال های گذشته وقتی چنین تفاهم نامه ای بین دو کشور به امضا رسیده بسیاری شروع به انتقاد کرده و گفتند که در حال واگذاری ایران به چشم بادامی ها هستند. اما حالا همین کسانی که در گذشته به گسترش روابط دو کشور منتقد بودند امروز نسبت به سرمایه گذاری های چین در سایر کشورها ابراز نگرانی می کنند.

دولت چین همچنان بی توجه به تحریم ها

در سال های گذشته مسئولین دولتی مدام اعلام می کردند که توجهی به تحریم های اعمالی علیه ایران ندارند. اما سرمایه گذاری های چند وقت اخیر نشان می دهد که این ادعا ها خیلی هم درست نیست. البته رییس اتاق بازرگانی ایران و چین می گوید: این مساله ای است که از سوی دولت چین مطرح شده و به آن پایبند است. اینکه این کشور همچنان یکی از خریداران اصلی نفت و فروشندگان کالا به ایران است نشان می دهد که این کشور تحریم های آمریکا را به رسمیت نمی شناسد. اما نباید فراموش کرد سرمایه گذاری‌ها و قراردادهای اخیر توسط بخش خصوصی چین صورت گرفته است.

چین همچنان یکی از خریداران اصلی نفت و فروشندگان کالا به ایران بوده و این نشان می دهد که این کشور همچنان تحریم های آمریکا را به رسمیت نمی شناسد. اما نباید فراموش کرد سرمایه گذاری‌ها و قراردادهای اخیر توسط بخش خصوصی چین صورت گرفته است

به گفته او، واقعیت این است که سرمایه گذاری در ایران به دلیل تحریم های اعمالی علیه ایران ریسک بالایی داشته و بخش خصوصی هیچ کشوری حاضر به پذیرش این ریسک نیست.

سهم ایران از اقتصاد نفتی کوچک تر می شود؟

اقتصاد چین بعد از امریکا، بزرگ‌ترین اقتصاد جهان با تولید ناخالص داخلی نزدیک به ۱۸ تریلیون دلار است. همچنین این کشور با واردات ۲۶۷۵ میلیارد دلار و صادرات ۳۳۶۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ به ترتیب رتبه دوم در واردات و رتبه نخست در صادرات کالایی را در بین کشورهای جهان به خود اختصاص داده است.

مهران امیر معینی کارشناس انرژی هم در اینباره به بازار می گوید: طبیعی است که کشورها بر اساس منافع ملی خود عمل کنند هرچند که این منافع ممکن است به ضرر ما باشد. به هر حال نباید فراموش کرد که در بسیاری از کشورها اقتصاد است که خط و مش سیاسی آنها را تعیین می کند.

امیر معینی: طبیعی است که کشورها بر اساس منافع ملی خود عمل کنند هرچند که این منافع ممکن است به ضرر ما باشد. به هر حال نباید فراموش کرد که در بسیاری از کشورها اقتصاد است که خط و مش سیاسی آنها را تعیین می کند

او ادامه داد: قراردادهایی که رقبای نفتی ما در حال انعقاد آن هستند، به نوعی خطری جدی برای ما هستند. چرا که این قراردادها می تواند منجر به توسعه صنایع نفتی و وابسته به نفت این کشورها شده و به نوعی عرضه در بازار جهانی را افزایش دهد.

این کارشناس نفتی افزود: از آنجایی که رشد تقاضای زیادی برای نفت در بازار جهانی متصور نیست، هرگونه افزایش عرضه می تواند منجر به افت قیمت ها و کاهش درآمدهای نفتی ایران منجر شود. ضمن اینکه خلا نبود نفت ایران توسط دیگر کشورهای نفتی به نوعی پر شده و بازگشت ایران به بازار جهانی سخت تر می شود.

قراردادهای بزرگ انرژی بین چین و کشورهای عربی

قطر از دیگر رقبای نفتی ایران است که حالا دیگر قرار است یکی از منابع اصلی تامین ال ان جی سرزمین اژدها باشد. جالب است که بدانید چین اوخر سال گذشته میلادی قراردادی ۲۷ساله به ارزش ۶۰ میلیارد دلار با قطر برای تامین ال ان جی خود بسته است.

چین به این قرارداد اکتفا نکرد و با سفر شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین به ریاض، قراردادهای بزرگی نیز با عربستان امضا کرد. بر همین اساس، شرکت‌های سعودی و چینی ۳۴ قرارداد سرمایه‌گذاری و اقتصادی در بخش‌های مختلف را امضا کردند. این قراردادها در چندین بخش از جمله انرژی پاک، حمل‌ونقل، صنایع پزشکی و ساخت‌وساز امضا شده است.

قرارداد چشم بادامی ها با طالبان

بعد از قراردادهای بزرگی که چینی ها با کشورهای عربی امضا کرد، حالا نوبت به همسایه شرقی ایران رسیده است. بر اساس گزارش دویچه‌وله پکن با وجود آنکه حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته اما قراردادی کلان با طالبان و برای استخراج نفت از حوزه نفتی «آمودریا» به امضا رسانده است. مقامات حکومت طالبان روز پنجشنبه ۱۵ دی از این قرارداد بزرگ پرده برداشتند. شهاب‌الدین دلاور، سرپرست وزارت معادن طالبان و نماینده شرکت چینی CPEIC (شرکت نفت و گاز آسیای مرکزی در سین‌کیانگ) این قرارداد را در حضور عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر طالبان و وانگ یو، سفیر چین در کابل به امضا رساندند. این نخستین قرارداد کلانی است که طالبان از زمان به قدرت رسیدن در ماه آگوست سال گذشته میلادی تاکنون امضا کرده است. مدت اعتبار این قرارداد ۲۵ سال است و بنا بر این قرارداد، نفت از مساحت چهارهزارو ۵۰۰ کیلومترمربعی حوزه نفتی «آمودریا» استخراج خواهد شد. این حوزه نفتی در سه ولایت شمالی در افغانستان واقع است که عبارت‌اند از سرپل، جوزجان و فاریاب.

به گفته مقامات طالبان پیش‌بینی شده که استخراج از این حوزه از میزان اولیه بالغ بر ۲۰۰ تن در روز به هزار تن و سپس تا ۲۰ هزار تن نفت افزایش داشته باشد.

میزان سرمایه‌گذاری شرکت چینی در این پروژه در یک سال ۱۵۰ میلیون دلار و در سه سال آینده ۵۴۰ میلیون دلار خواهد بود. مقامات طالبان گفته‌اند که در این قرارداد ۲۰ درصد شریک خواهند بود و این سهم می‌تواند تا ۷۵ درصد افزایش داشته باشد.

آخرین وضعیت از روابط تجاری چین با همسایگان ایران

هنوز آخرین آمار مربوط به تجارت ایران و چین در سال ۲۰۲۲ منتشر نشده اما رییس اتاق بازرگانی ایران و چین می گوید که مجموع تجارت دو کشور در سال گذشته میلادی حدود ۱۹ الی ۲۰ میلیارد دلار است. این آمار در حالی از سوی حریری اعلام شده که آمارهای اعلامی از طرف گمرک چین از تجارت حدود ۱۴.۵ میلیارد دلاری دو کشور در ۱۱ ماهه ابتدایی سال خبر می داد.

جالب است که بدانید مبادلات تجاری ایران و چین(بدون نفت) در سال ۲۰۲۱ به ۱۴.۸ میلیارد دلار رسید که از این رقم ۶.۵ میلیارد دلار مربوط به واردات این کشور از ایران بوده است.

آمارهای رسمی چین نشان می دهد که مجموع تجارت پکن با کشورهای عربی در یک سال گذشته به حدود ۳۳۲.۲ میلیارد دلار رسیده است. بر اساس آنچه اعلام شده در پایان سال ۲۰۲۱، تجارت دوجانبه چین و عربستان بالغ بر ۸۷.۳۱ میلیارد دلار بوده و عربستان سعودی به طور متوسط ‌۱.۸ میلیون بشکه در روز به چین صادر می کند.

در این میان امارات با حجم مبادلات تجاری ۷۲.۴ میلیارد دلار در رتبه دوم و عراق با ۳۷.۳ میلیارد دلار در رتبه سوم قرار گرفته است.

در این میان آمریکا و چین بزرگترین صادرکنندگان کالا به قطر هستند. در مقابل چینی ها هم دومین واردکننده اصلی گاز و و هیدروکربن های گاز ی از قطر هستند.

اما اوضاع تجارت چین با افغانستان خیلی چنگی به دل نمی زند. هر چند که چین به افغانستان به عنوان بخشی از طرح های اقتصادی خود از جمله در طرح منطقه ای «کمربند و راه» نگاه می‌کند، اما واقعیت های اقتصادی نشان می دهد که پیوندهای دو طرف در این حوزه چندان گسترده و ملموس نیست. روابط اقتصادی چینی‌ها با کابل تحت سلطه طالبان به صادرات دانه چلغوز افغانستان به چین و برخی ساخت و سازهای‌چینی‌ها در افغانستان محدود می‌شود. بازرگانان افغان هنوز برای دریافت ویزای چین محدودیت دارند، پروازها نامنظم است و صحبت از تجارت گسترده چین و افغانستان تاکنون فقط بر روی کاغذها باقی مانده است.