بازار؛ گروه استانها: مشهد یکی از قطب‌های تولید عسل است که در این زمینه تولیدکنندگان و کارآفرینان موفق بسیاری را نیز به همراه داشته است.
سید فاطمه حسینی متولد سال ۱۳۴۴ و دارای لیسانس مدیریت بازرگانی یکی از همین افراد کارآفرین و موفق در خراسان رضوی است که توانسته برند عسل «کوهدشت» را به ثبت رسانده و عملکرد موفقی از خود در استان خراسان رضوی و در حوزه کارآفرینی نشان بدهد.
خانم حسینی که بنیان‌گذار و مدیرعامل عسل کوهدشت است در هیئت‌رئیسه اتاق تعاون خراسان و کانون زنان بازرگانان خراسان نیز در زمره اعضای فعال شناخته می شود.
این کارآفرین موفق که افزون بر ۴۰ سال پیش کار خود را از یک کندو آغاز کرده است در حال حاضر به یکی از تولیدکننده‌های برتر و هم‌چنین صادرکنندگان موفق تبدیل‌شده است که البته برای رسیدن به این موفقیت بنا بر گفته خودش مشکلات بسیاری را نیز پشت سر گذاشته است.
برای آشنایی با این کارآفرین برتر و بررسی مسیر پیشرفتش ساعاتی را با وی هم‌نشین شدیم که ماحصل این گفت و را در ذیل می‌خوانید.
* برای چند نفر توانستید اشتغال‌زایی ایجاد کنید؟
در حال حاضر برای ۳۵ نفر به‌طور مستقیم ایجاد اشتغال شده است اما افراد بسیاری به‌طور غیرمستقیم ازجمله فروشندگان ادوات کشاورزی، صنایع تبدیلی، نمایندگان فروش و سایر کارگاه‌ها با کار ما در ارتباط هستند.
* کار تولید عسل را از کجا آغاز کردید؟
من حدود ۴۰ سال پیش کارم را با قرار دادن یک کندو در حیاط خانه شروع کردم ماحصل تلاش‌های این چند سال موجب شد تا تعداد کندوها به دو هزار عدد برسد.
* با چه سرمایه ای شروع کردید؟
سرمایه من در آن زمان برای شروع کار زیاد نبود و باید اذعان کنم از صفر شروع کردم تا به اینجا رسیدم اما در حال حاضر شرایط تغییر کرده است و باید سرمایه لازم آن‌هم به میزان زیاد در دست باشد ،چراکه برای خریداری ادوات زنبورداری باید بلافاصله هزینه‌اش را بپردازیم و چون الآن کار بسیار توسعه پیداکرده و افراد بسیاری در این مجموعه مشغول کار هستند لذا سرمایه زیادی را می‌طلبد اما برای افرادی که می‌خواهند مانند من از صفر شروع کنند سرمایه زیادی لازم نیست.
* چه مشکلاتی را پشت سر گذاشتید؟
یادم می‌آید تازه انقلاب شده بود و کشور در محاصره اقتصادی بود اما دولتمردان به دنبال افزایش تولید بودند و واقعاً هم مردم را تشویق و حمایت می‌کردند.
تأسیس بسیاری از کارخانه‌های قدیمی و مهم ایران هم به اوایل انقلاب برمی‌گردد. آن‌ها به من زنبوردار می‌گفتند اگر تولیدت را به این سقف برسانی، به تو وانت می‌دهیم، تراکتور می‌دهیم، و ما به عشق گرفتن این امتیازها، کار می‌کردیم و به نتیجه هم رسیدیم.
من ابتدا به‌صورت کارگاهی کار می‌کردم اما در حال حاضر کارم را گسترش داده‌ام و بیش از دو دهه است در کارخانه واقع در شهرک صنعتی مشغول به کار هستم و در سمت ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت تعاونی تولیدی زنبورداری نیز خدمت کردم.
* این تعداد کندو را کجا قرار می‌دهید؟
کار زنبورداری مانند کار عشایر است و در سال چند بار نیاز به کوچ در مناطق گرمسیر یا سردسیر است و لذا کندوها برای توانمندسازی روستاییان به آن‌ها واگذار و زمینه‌ای برای گسترش صنعت زنبورداری در استان خراسان شد.
* آیا در کشور هم دارای نمایندگی هستید؟
من در شروع کار سختی‌هایی داشتم اما خواستن توانستن است و من هم باوجود سختی‌های فراوان کارم را شروع کردم و آن را توسعه دادم و اکنون ۶۰ شعبه فعال در سطح کشور دارم .
در رابطه با صادرات باید گفت من صادرات به حوزه خلیج‌فارس ازجمله کویت،قطر،بحرین و ترکیه انجام می‌دهم. ما علاوه بر عسل محصولات دیگری ازجمله ژل رویال ،گرده گل تولید می‌کنیم.
* با توجه به تنوع عسل در بازار به نظر شما بهترین عسل از چه گیاهی استحصال می‌شود؟
هر عسل به‌دست‌آمده از گیاه خاص خاصیت‌های منحصربه‌فرد خودش را دارد مانند عسل به‌دست‌آمده از گیاه گون که بهترین نوع عسل برای درمان عفونت کلیه، آسم، زخم و بریدگی و سرماخوردگی است.
فراورده دیگری که ما تولید می‌کنیم ژل رویال است که خواص بی‌نظیری دارد و در درمان نازایی هم بسیار مؤثر است .
ما درزمینهٔ بهره بردن از ژل رویال با گروهی از پزشکان بخش نازایی بیمارستان منتضریه مشهد همکاری کرده‌ایم و توانستیم خواص این فراورده عسل را در درمان نازایی اثبات کنیم.
* تحریم‌ها و گرانی چقدر بر روی کار شما تأثیر داشته است؟
تحریم‌ها و افزایش قیمت در حوزه کاری ما هم بسیار تأثیر گزار بوده است مثلاً افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل تولیدکنندگان را در کوچاندن کندوها با هزینه‌های سربار و سنگین روبرو کرده است.
ما خودمان نیز تعدادی کوچ در مشهد و بندرعباس داشتیم اما مجبور شدیم از کوچمان بزنیم و تنوع گذشته را نداشته باشیم.
افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل تولیدکنندگان را در کوچاندن کندوها با هزینه‌های سربار و سنگین روبرو کرده است
مشکلات عمده زنبورداران این روزها شامل افزایش قیمت انواع داروها، سرمازدگی‌ها و بخشی هم مربوط به افزایش هزینه حمل‌ونقل کندوها، برای رسیدن به مناطق خوش آب‌وهوا است.
صنعت زنبورداری در ایران مانند بسیاری دیگر از بخش‌های صنعت کشاورزی و دامداری با چالش‌ها و مشکلات متعددی مواجه است.
* آیا این موضوع یک نوع آسیب محسوب نمی‌شود؟
به دلیل آنکه زنبورهای عسل نقش بسیار مهمی در عمل گرده‌افشانی دارند لذا این موضوع برای کشاورزان یک نوع آسیب محسوب می‌شود.عمل گرده‌افشانی در گیاهان و درختان بهروش‌های مختلفی انجام می‌شود که مهم‌ترین آن به‌وسیله حشرات و مخصوصاً زنبورعسل اتفاق می‌افتد.
به‌عنوان‌مثال۹۰ درصد بارورسازی درختان میوه همچون سیب و گیلاس توسط زنبورعسل انجام صورت می‌شود و یا در مورد درخت بادام عمل، گرده‌افشانی فقط توسط زنبورعسل انجام می‌شود.
ارزش اقتصادی گرده‌افشانی زنبورعسل، بسیار بیشتر از عسل و موم تولیدشده توسط این حشره است به همین دلیل در برخی کشورها به صاحبان کندوهای عسل، برای استقرار کندوهایشان در باغ‌ها و مزارع مبالغ بالایی پرداخت می‌شود.
* برای تأمین مواد مصرفی با چه مشکلاتی روبرو هستید؟
ما برای تولید مواد اولیه مشکلی نداریم چراکه مواد اولیه در حوزه کار ما مواد کاملاً طبیعی هست که خودمان آن را تولید می‌کنیم. اما همان‌طور که گفتم هزینه‌های جانبی مانند حمل‌ونقل یا وسایل بسته‌بندی روی افزایش قیمت محصولات تأثیر گذاشته است.
* تا چه میزان عسل ایرانی موردپسند بازارهای جهانی است؟
کیفیت عسل طبیعی ایران در جهان زبانزد است، این مسئله ناشی از اقلیم خاص و شرایط طبیعی ویژه کشورمان است.
* دلیل تفاوت رنگ‌های عسل چیست؟
رنگ عسل برحسب اینکه زنبور بر چه گلی نشسته و از آن بهره گرفته، متفاوت است. عسل، گاه شفاف و گاه تیره است. رنگ عسل می‌تواند با توجه به سرچشمه اصلی شهد، از سفید روشن (عسل اقاقیا) تا سبز تیره متمایل به سیاه (عسل صنوبر و زبان‌گنجشک) تغییر کند و طیفی از رنگ‌ها را در برگیرد.چنانکه عسل افرا لیمویی‌رنگ، عسل میوه‌ها زرد متمایل به قهوه‌ای و عسل آویشن به رنگ عقیق قرمز است.
* از کندوی زنبورعسل به‌غیراز عسل چه بهره‌برداری دیگری می‌توان داشت؟
کندوی زنبورعسل، علاوه بر عسل، محصولات و فرآورده‌های متنوعی مانند زهر زنبورعسل، موم، بره موم، ژل رویال و گرده گل دارد که به لحاظ ارزش اقتصادی و درمانی در مرتبه بالاتر از عسل قرار دارند. زهر زنبورعسل در درمان بیماری‌های سیستم ایمنی کاربرد دارد. بره موم خاصیت آنتی‌بیوتیک طبیعی را دارد. این ماده یکی از محصولات کاربردی و مفید زنبورعسل است که از مقادیر مختلف موم زنبور و رزین‌ها تشکیل می‌شود.
کندوی زنبورعسل، علاوه بر عسل، محصولات و فرآورده‌های متنوعی مانند زهر زنبورعسل، موم، بره موم، ژل رویال و گرده گل دارد که به لحاظ ارزش اقتصادی و درمانی در مرتبه بالاتر از عسل قرار دارند
ژل رویال، ماده غذایی لاروها در سه روز اول زندگی است. این ماده غذایی، ارزش‌افزوده بسیار بالایی دارد و در جلوگیری از آلزایمر، فشارخون، تصلب شرایین و سرطان مؤثر است. ژل رویال بسیار مغذی و نیروبخش است و به‌عنوان غنی‌ترین ماده مغذی بیولوژیک شناخته‌شده است .
* آیا شروع کار در این صنعت نیازمند سرمایه زیاد است؟
این صنعت به سرمایه زیادی نیاز ندارد درواقع می‌توان کار کردن در این حوزه را در کنار کارهای دیگر راه انداخت و حتی حرفه‌ای برخورد کرد. آموزش صنعت زنبورداری در سراسر کشور مهیاست و این پتانسیل را دارد که بدون هیچ مشکلی، درآمد ایجاد کند.
یکی از محاسن شغل زنبورداری این است که رشد این صنعت از نابودی منابع طبیعی جلوگیری می‌کند و می‌تواند باعث ارتزاق یک خانواده شود.برای شروع زمینی به مساحت ۱۰۰ تا ۱۵۰ مترمربع کافی است ولی باید برای سال‌های بعد گسترش داد، چون تولید در فضای محدود صرفه زیادی ندارد.
برای شروع کار قبل از هر چیز باید بدانید محلی که قصد دارید در آن کندوها را مستقر کنید، کجاست و چگونه محیطی است، که برای زنبورها مناسب است و احتیاجات کلونی را برآورده می‌کند. ضمن اینکه محصول اضافه هم داشته باشد تا خودتان هم از آن استفاده کنید.
فضای موردنظر باید ازلحاظ شهد و گرده فراوان و مناسب شغل زنبورداری باشد. محیط فاقد گل و گیاه یا محیطی که گل و گیاه در آن کم بوده یا فقط مدت کوتاهی از سال گل وجود دارد، برای زنبورداری مناسب نیست.
مهم‌ترین و اساسی‌ترین بخش زنبورداری، داشتن محیط مناسب است. جایی که در اکثر اوقات سال گل فراوان وجود داشته باشد، برای این کار مناسب است.
گیاهانی چون درختان میوه شکوفه دار بهاره سیب، گلابی، انواع مرکبات، زردآلو، آلوچه و گیلاس، پنبه، آفتاب‌گردان، یونجه، شبدر، بیدمشک، گون، آویشن، نعناع، اقاقیا، بال هنگ، گیاهان زینتی و طیف بسیار وسیعی از دیگر نباتات زراعی، باغی، جنگلی و حتی گیاهان دارویی روی تپه‌ها و مراتع منابع شهد و گرده برای زنبورعسل محسوب میشوند.
زنبورعسل جانوری آسیب‌پذیر است و مانند سایر حیوانات به برخی از بیماری‌ها حساس است و متأسفانه بیشتر بیماری‌ها باعث انهدام بخش مهم یا تمامی کلونی‌های زنبوردار می‌شود یا ضمن خسارت به زنبوردار معالجه میشوند، که معمولاً تلفات ۳۰، ۴۰ درصدی را به همراه دارد و باعث ضرر و زیان فراوان می‌شود.
نظر شما