مسقط به دنبال سرمایه گذاری مشترک با تهران در انرژی های نو؛ در مسیر یک اتحاد اقتصادی-سیاسی

بازار؛ گروه بین الملل: عمان همسایه جنوبی ایران سال ها است که روابط آرام و بی تنشی را با ایران پشت سر می گذارد و به الگویی نمونه از رابطه کشورهای حوزه خلیج فارس با ایران مبدل شده است. عمان پیش تر و در جریان میزبانی مذاکرات هسته ای مربوط به برجام حسن نیت خود در روابط دیپلماتیک را به ایران نشان داده بود.

در حال حاضر شرکت های ایرانی در عمان مشغول فعالیت در حوزه های گوناگونی هستند و حجم روابط تجاری دو کشور نیز با افزایش چشم گیری از یک میلیارد دلار در سال فراتر رفته است که خود نویدبخش شکوفایی بهار اقتصادی دو طرف را می دهد اما روابط تجاری دو کشور نباید تنها به صادرات و واردات ختم شود بلکه حرکت به سوی سرمایه‌گذاری مشترک، صادرات مجدد، ترانزیت، گردشگری، صدور خدمات فنی و مهندسی از طرفیت های همکاری های اقتصادی دو طرف است که تا حدی مغفول مانده است.

این در حالی است که عمان که پیش تر تمایل خود را برای جذب سرمایه خارجی در زمینه های صنعتی، شیلات، کشاورزی و ... اعلام کرده بود حالا گفته که از سرمایه گذاری ایران در پروژه های مشترک مر بوط به انرژی های تجدیدپذیر نیز استقبال میکند.

به تازگی راشد الغیلانی معاون سفیر سلطنت عمان در تهران در نشست فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایران و عمان اعلام کرد که ظرفیت‌های لازم برای سرمایه‌گذاری مشترک میان دو کشور در حوزه انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر وجود دارد.

اجرای پروژه های مشترک از جمله طرح های مربوط به سرمایه گذاری مشترک ایران و عمان در پروژه های تجدپذیر علاوه بر رشد و توسعه تعاملات اقتصادی منجر به ایجاد اتصالات قوی تر در روابط سیاسی و دیپلماتیک دو کشور نیز می شود که این موضوع در حال حاضر برای ایران با توجه به تلاش های آمریکا برای انزوای اقتصادی و سیاسی ایران حائز اهمیت است

وی هم چنین با اشاره به روابط مستحکم سیاسی و اقتصادی دو کشور و مشوق‌های دولت عمان در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی از استقبال این کشور برای هرگونه سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه انرژی‌های پاک و تجدید پذیر در راستای پایبندی دولت عمان به کاهش آلاینده‌های کربنی، سخن گفت. این در حالی است که اجرای پروژه های مشترک از جمله طرح های مربوط به سرمایه گذاری مشترک ایران و عمان در پروژه های تجدپذیر علاوه بر رشد و توسعه تعاملات اقتصادی منجر به ایجاد اتصالات قوی تر در روابط سیاسی و دیپلماتیک دو کشور نیز می شود که این موضوع در حال حاضر برای ایران با توجه به تلاش های آمریکا برای انزوای اقتصادی و سیاسی ایران حائز اهمیت است.

لازم به ذکر است در این مسیر بخش خصوصی ایران با تکیه بر شناخت خود از موانع موجود و راهکارهای پیشنهادی با استفاده از تجربیات پیشین می‌تواند به تسریع اجرای پروژه‌ها، کمک کند.

همکاری ایران و عمان در انرژی های سبز

این در حالی است که در ایران توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر به‌خصوص گسترش نیروگاه‌های خورشیدی و بادی از برنامه‌های وزارت نیرو در دولت سیزدهم است. این وزارتخانه برنامه احداث ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه‌های تجدیدپذیر را طی چهار سال به مجلس شورای اسلامی اعلام کرده است. در حوزه نیروگاه‌های خورشیدی شناور نیز در حال حاضر یک نیروگاه فتوولتائیک شناور کوچک مقیاس در پتروشیمی مهاباد با بهره‌گیری از توانمندی داخل در تولید سازه شناور تابستان سال جاری به بهره‌برداری رسیده است. افزون بر این در حال حاضر ۹۰۰ مگاوات نیروگاه‌های تجدیدپذیر در شبکه برق کشور وجود دارد و وزارت نیرو در دولت جدید مکلف شده تا طی چهار سال ۱۰ هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌های تجدید پذیر اضافه کند که خود این طرح ها نشانه به کارگیری دانش فنی متخصصین ایرانی در احداث پروژه های انرژی های نو است که می تواند در صورت بکارگیری در کشورهای خارجی برای ایران صدور خدمات فنی مهندسی و متعاقب آن انباشت ثروت را در پی داشته باشد.

از ۹۰۰ مگاوات نیروگاه انرژی تجدیدپذیر نصب شده در کشور، ۳۱۰ مگاوات مربوط به نیروگاه‌های بادی، ۳۹۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی و مابقی مربوط به برق آبی‌های کوچک، زیست توده و انبساطی‌ها می‌شود.

ایران در ساخت پروژه های نیروگاهی تجدیدپذیر در سایر کشورها کارنامه موفقی از خود به جای گذاشته است که از آن جمله میتوان به ساخت نیروگاه بادی در افغانستان و برق آبی در تاجیکستان اشاره کرد

افزون بر این ایران در ساخت پروژه های نیروگاهی تجدیدپذیر در سایر کشورها نیز کارنامه موفقی از خود به جای گذاشته است که از آن جمله میتوان به ساخت نیروگاه بادی در افغانستان و برق آبی در تاجیکستان اشاره کرد.

به عنوان مثال تجربه مطلوب و رضایت بخش تاجیکستان با ایران در ساخت نیروگاه تجدپذیر راغون با تکیه بر دانش فنی مهندسان ایرانی این کشور را ترغیب کرده که در ساخت نیروگاه خورشیدی نیز دست یاری به سوی ایران دراز کند. حال با توجه به استقبال عمان از سرمایه گذاری مشترک با ایران در حوزه انرژی های تجدیپذیر و سابقه موفق شرکت های توانمند ایرانی در این زمینه میتوان با دیپلماسی فعال انرژی از این فرصت بهره برد و علاوه بر گسترش روابط اقتصادی با عمان، هم مسیر را برای ورود هر چه گسترده تر فعالان این زمینه در بخش خصوصی در این کشور همسایه با هدف درآمدزایی و افزایش هم افزایی در حوزه های انرژی باز کرد.

تمایل جدی عمان برای توسعه روابط اقتصادی با همسایه آبی شمالی

جدا از تمایل عمان برای همکاری با ایران در زمینه انرژی های سبز این کشور به طور کلی خواستار گسترش تعاملات اقتصادی در سایر حوزه ها با ایران است.

آبان سال جاری معاون وزیر صنعت، تجارت و توسعه سرمایه‌گذاری عمان صالح بن‌سعید مسن در رأس یک هیات تجاری در دیدار با رئیس اتاق بازرگانی ایران غلامحسین شافعی در خصوص رفع موانع تجارت میان ایران و عمان و راه‌های افزایش سطح مبادلات تجاری دو کشور گفت‌وگو کرده بود. حل و فصل مربوط به نقل و انتقال پول و ارز و بازصادرات محصولات ایرانی به سایر کشورها از جمله ملل افریقایی و بازگشایی حساب های بانکی برای سرمایه گذاری تجار ایرانی در عمان از سایر محورهای این گفت و گو بوده است. در همین راستا تبادل هیات های تجاری و صنعتی ایرانی و عمانی میان دو طرف صورت گرفته است و عمان اخیرا خواستار استفاده تبادل فناوری با ایران شده است.

عمان با رتبه ای مطلوب در زمینه سهولت راه اندازی کسب و کار در جهان شرایط را برای ثبت شرکت ایرانی مهیا کرده است. پیش تر محسن الوهیبی مدیرکل توسعه کسب و کار منطقه آزاد صلاله عمان اعلام کرده بود دولت این کشور با دادن امتیازاتی از جمله واگذاری ۱۰۰ درصد سهام داری خارجی، ۳۰ سال معافیت عوارض کالاهای وارداتی و صادراتی، تسهیل در مجوز ثبت شرکت ها، استفاده از مزایای قرارداد fta (تجارت آزاد) و مزایای دیگر از سرمایه‌گذاران و بازرگانان ایرانی حمایت می‌کند. حتی شرکت های ثبت شده در این کشور از مالیات معاف هستند. از سوی دیگر زیرساخت هایی ایده آل، بنادری فعال و پیشرفته، مناطق آزاد و مجهز، تسهیلات نرخ بانکی مناسب مزایای این کشور برای صاحبان شرکت و کسب و کار است.

لازم به ذکر است که در پی تحریم های ناعادلانه آمریکا علیه ایران، تجار ایرانی با مشکلاتی برای نقل و انتقال پول و مسایل بانکی مواجه شده اند که عمان نیز از این مشکل استثنا نبوده است. اما به تازگی شهلاعموری، نائب رئیس اتاق مشترک ایران و عمان اعلام کرد که با همکاری بانک مرکزی فرآیند جابجایی ارز حاصل از صادرات به این کشور بدون محدودیت فراهم شده است.

در واقع بنا به گفته عموری با پیگیری‌های انجام شده، صادرکنندگان به عمان می‌توانند ارز حاصل از صادرات و فروش کالا و خدمات خود در عمان را به حساب بانک مرکزی در این کشور واریز کرده و در داخل از طریق شبکه بانکی و صرافی‌های مجاز از آن استفاده کنند.

در جریان این فرآیند، صادرکنندگان به عمان می‌توانند برای دریافت اسکناس ارز از شبکه بانکی این کشور اقدام کنند و علاوه بر این، برای رفع تعهدات ارزی فعالان اقتصادی و صادرکنندگان کالا و خدمات به کشور عمان نیز امکان فروش ارز حاصل از صادرات به نرخ توافقی در صرافی‌های مجاز در ایران فراهم شده است.

هم چنین پیش تر فرزاد پیلتن مدیرکل دفتر عربی و آفریقای سازمان توسعه تجارت ایران گفته بود برنامه ها و طرح های ایران برای گسترش مبادلات تجاری با کشور عمان بر پایه سه محور کلی است که مشتمل بر توسعه زیرساخت‌های تجاری در زمینه حمل‌ونقل، مسائل بانکی، حل مشکلات گمرکی و استاندارد است. محور دوم توسعه رویدادهای تجاری مانند برپایی نمایشگاه های تخصصی، تبادل هیات‌های تجاری، همکاری‌های نمایشگاهی، برگزاری همایش‌های مشترک تجاری است و آخرین محور سوم نیز حمایت از بخش‌خصوصی ایران به‌ویژه در زمینه شناخت بازار، تحقیقات و بازاریابی از طریق حمایت از تاسیس مرکز تجاری و همچنین دفاتر تجاری و نمایندگی و ثبت شرکت در کشور عمان است.

اهمیت متقابل ایران و عمان برای یکدیگر

عمان در شرقی‌ترین قسمت جهان عرب واقع شده و همسایه یمن، امارت و عربستان است، کشور سلطنتی عمان همچنین دارای مذهبی متفاوت با کشورهای همسایه خود است که خود این مساله موجب بروز تفاوت هایی میان این کشور و سایر کشورهای هم جوار عربی شده است. مشکلات مرزی حل نشده با عربستان و امارات نیز مزید بر علت شده که عمان از این انزوا رنج بیشتری ببرد. از سوی دیگر عربستان برای دسترسی به آب‌های اقیانوس هند و دسترسی به دریاهای جنوبی به استان «ظفار» عمان چشم طمع داشته است.

به طور کلی این تحولات خود موجب ترغیب عمان برای کشف متحدی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شده است. عمان در جریان این رقابت‌ها همواره ایران را متحد خود دانسته و از زمان سلطنت سلطان قابوس اتحاد استراتژیک ایران و عمان نمود عینی‌تری پیدا کرده است

به طور کلی این تحولات خود موجب ترغیب عمان برای کشف متحدی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شده است. عمان در جریان این رقابت‌ها همواره ایران را متحد خود دانسته و از زمان سلطنت سلطان قابوس اتحاد استراتژیک ایران و عمان نمود عینی‌تری پیدا کرده است.

علی رغم فشارهای آمریکا بر عمان برای کاهش مروادات سیاسی و اقتصادی با ایران با هدف انزوای تهران در جامعه بین الملل عملا این فشارها تاثیر چندانی نداشته است و عمان کم و بیش رابطه خود را با ایران حفظ کرده است.

درواقع عمان نمی‌خواهد رابطه خود با آمریکا را قربانی مراوداتش با ایران کند اما در این میان ایران را هم به طور کامل فراموش نکرده و از زمان تحریم‌های جدید آمریکا، عمان روابط تجاری خود با ایران را تقریباً چند برابر افزایش داده و خطوط کشتیرانی و هواپیمایی جدید بین دو کشور افتتاح شده است. افزون بر این عمان تسهیلات بیشتری را برای سفر ایرانیان به این کشور فراهم کرده و با نیروهای مسلح ایران (ارتش و سپاه) مانور نظامی مشترک برگزار کرده است.

از دیگر محورهای همکاری ایران و عمان در منطقه حضور مستقیم دو کشور در تنگه هرمز است، عمان در جنوب و ایران در شمال تنگه هرمز حضور دارند. دولت مسقط همواره خواهان آرامش در این تنگه بوده و از وقوع درگیری در این منطقه استقبال نمی‌کند و در همین راستا همواره تلاش کرده که در راستای ایجاد امنیت در این منطقه با ایران همکاری جدی داشته باشد.

از دیگر سو طبق اخبار منتشر شده عمانی‌ها همواره اعلام کردند که ایران برای آنها همسایه‌ای قدرتمند و محترم است و با توجه به شرایط منطقه به ایران نیاز دارند، بنابراین تمایلی ندارند که تحت تأثیر برخی از فشارها این رابطه به تیرگی گراید.

از دیگر سو عمان به دنبال صنعتی شدن است و در همین راستا به گاز، دانش و خدمات، کالا و حتی نیروی کار ایران احتیاج دارد و در جریان رقابت با عربستان سعودی ترجیح می‌دهد که تعامل نزدیک‌تری با ایران داشته باشد

باید در نظر داشت که اقتصاد عمان وابسته به نفت است، نفتی که سهل‌الوصول نیست و عمان برای حل این مشکل به دنبال ایجاد تنوع اقتصادی است که بخشی از آن از طریق توریسم و گردشگری تأمین می‌شود. این کشور برای تعمیق و بسط این صنعت در کشورش، نیازمند وجود امنیت در منطقه است، لذا به این مساله به خوبی واقف است که وقوع کوچک‌ترین بحران در منطقه تأثیر مستقیمی بر صنعت توریسم این کشور می‌گذارد، بنابراین تلاش دارد با همکاری ایران یک امنیت نسبی در این منطقه ایجاد کند، از دیگر سو عمان به دنبال صنعتی شدن است و در همین راستا به گاز، دانش و خدمات، کالا و حتی نیروی کار ایران احتیاج دارد و در جریان رقابت با عربستان سعودی ترجیح می‌دهد که تعامل نزدیک‌تری با ایران داشته باشد.

این در حالی است که حفظ روابط سیاسی و اقتصادی ایران و عمان برای ایران نیز دارای برد و منفعت است. ایران که هدف تحریم های ناعادلانه غرب و در راس آن آمریکا قرار گرفته است به دنبال افزایش شرکای اقتصادی و استراتژیک در منطقه است تا علاوه بر خروج از تنگناهای اقتصادی و انزوای سیاسی گام هایی در جهت خنثی سازی تحریم های آمریکا بردارد.

به عنوان مثال خبرگزاری رویترز پیش تر اعلام کرده بود که ایران برای دور زدن تحریم های آمریکا نفت خود را به چین از طریق دریای عمان می فروشد و بخشی از نفت ایران به نام نفت عمان به فروش می رسد، خبری که از سوی مقام های ایرانی و عمانی تایید نشد اما به هر حال خبر از عمق وحدت این دو شریک استراتژیک می دهد. هم چنین عمان به نوعی مرکز ثقل دارایی های ایران در منطقه به شمار می رود که خود این مساله نیز برای ایران بسیار مهم است.

نتیجه

با توجه به اهمیت استراتژیک و اقتصادی و دیپلماتیک تهران و مسقط برای یکدیگر لازم است گام های بیشتری برای تحکیم مراودت اقتصادی از جمله سرمایه گذاری مشترک دو کشور، تسهیل حضور تجار ایرانی در عمان و بازصادرات محصولات ایرانی به آفریقا با استفاده از موقعیت ویژه ژئوپلیتیک عمان برداشته شود که در واقع نوعی معامله برد - برد برای طرفین خصوصا ایران در شرایط تحریمی کنونی به حساب می آید.

برپایی نمایشگاه های تخصصی، تشکیل کارگروه های ویژه برای گسترش تعاملات اقتصادی، نیازسنجی صحیح از بازار عمان برای صادرات و سرمایه گذاری و فعال کردن دیپلماسی اقتصادی با این کشور نیز از جمله گام های ضروری برای به ثمر نشستن تصمیم دو کشور برای گسترش مراودات اقتصادی است.

برهمین اساس لازم است دولت با حمایت از صاحبان کسب و کار و سرمایه گذاران بخش خصوصی فعال در این زمینه از طریق صندوق ضمانت برای کاهش ریسک صادرات و سرمایه گذاری، تعیین سازوکارهایی برای سهولت انتقال ارز و تسهیلات مالی و بانکی حمایت به عمل آورد.