بازار؛ گروه استانها: سازمان همکاری شانگهای از دل «شانگهای ۵» بیرون آمد که شامل گفت‌وگوهایی میان کشورهای چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در سال‌های ۹۷-۱۹۹۶ بود.
پس از پیوستن ازبکستان در سال ۲۰۰۱ به این پیمان، سازمان همکاری شانگهای باهدف همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و فرهنگی شکل گرفت؛ درحالی‌که تأکیدش همواره بر جلوگیری از تروریسم، جدایی‌طلبی و افراطی‌گری بوده است. در حال حاضر اعضای اصلی این سازمان عبارت‌اند از: چین، روسیه، هند، پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ایران، افغانستان، بلاروس و مغولستان نیز عضو ناظر سازمان هستند.
موافقت سازمان همکاری‌های شانگهای با عضویت ایران در این پیمان، فرصت مناسبی را برای توسعه تجارت به‌ویژه برای استان‌هایی مانند خراسان رضوی فراهم می‌کند اما کارشناسان اعتقاددارند برای بهره‌برداری از این موقعیت نیازمند یکسری الزامات مانند فراهم‌سازی زیرساخت‌های تولید، افزایش قدرت رقابت در کالاهای تولیدی و همچنین نقش‌آفرینی در روابط بین‌المللی هستیم.
گره خوردن تجارت با تحریم‌ها
امیررضا فرزانه دارنده دکتری اقتصاد در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: عضویت در این پیمان فرصت طلایی برای مراودات تجاری با کشورهای عضو این پیمان در اختیار ما قرار می‌دهند و در این میان استان خراسان رضوی به دلیل بهره مندی از صنایع تبدیلی و همچنین قطب تولیدات محصولات کشاورزی نقش بسزایی برای تجارت ایفا کند اما واقعیت این است که این مسائل زمانی تأثیرگذار است که ما شاهد از بین رفتن تحریم‌ها باشیم زیرا به‌نوعی مراودات تجاری ما با تحریم‌ها گره‌خورده است.
فرزانه بابیان اینکه روابط اقتصادی ایران با اعضای پیمان شانگهای به دلایل متعدد با تحریم‌ها گره‌خورده است اظهار می‌کند: به‌طور مثال هندی‌ها به‌عنوان عضو پیمان شانگهای حاضر به خرید نفت ایران نیستند و انجام هر معامله‌ای را در این زمینه مشروط به لغو تحریم آمریکا می‌دانند.
وی ابراز امیدواری می‌کند: در صورتی می‌توان به این پیمان امید داشت که اختیارات کشورها برای استفاده از ارزهای رایج میان کشورها زیاد باشد اما این در حالی است که با توجه به وابستگی اغلب کشورها در تجارت جهانی به دلار و اینکه بیش از ۶۰درصد تجارت‌ها در دنیا به دلار وابسته است
وی البته نقش‌آفرینی ایران را در بازارهای جهانی و منطقه‌ای را ضروری خوانده و می‌افزاید: اما برای گسترش ارتباطات بین‌المللی ملزم به پذیرش FATF هستیم.
نقش پیمان شانگهای در خنثی‌سازی تحریم‌ها
وی بابیان اینکه روابط اقتصادی ایران و چین عمدتاً به صورت تهاتر است و از طرفی هند هم همان‌طور که گفته شود تابع نگاه آمریکاست افزود: با این حساب دل‌خوش کردن به بعضی اعضای شانگهای مانند افغانستان چندان راضی‌کننده نیست زیرا پیش‌ازاین نیز روابطِ تجاری ما با افغانستان خوب بوده و لذا برای گسترش آن هیچ نیازی به پیمان شانگهای نداریم!
این کارشناس اقتصادی عنوان می‌کند: نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که قیمت تمام‌شده کالاهای تولیدی در کشور بالا و کیفیت آن پایین است و معمولاً قدرت رقابت با کالاهای مشابه تولیدی در کشورهای دیگر عضو را ندارند و از طرفی به دلیل تحریم اکثر کشورهای عضو آن سازمان در معامله با ایران احتیاط کرده و از انعقاد قرارداد با طرف‌های ایرانی خودداری می‌کنند.
قیمت تمام‌شده کالاهای تولیدی در کشور بالا و کیفیت آن پایین است و معمولاً قدرت رقابت با کالاهای مشابه تولیدی در کشورهای دیگر عضو را ندارند و از طرفی به دلیل تحریم اکثر کشورهای عضو آن سازمان در معامله با ایران احتیاط کرده و از انعقاد قرارداد با طرف‌های ایرانی خودداری می‌کنند
وی در پاسخ به سؤال ما مبنی بر اینکه آیا این پیمان می‌تواند تحریم‌ها را بی‌اثر کرده و جایگزین برجام شود نیز بیان کرد: اگر عضویت ایران در شانگهای باهدف دور زدن تحریم‌ها باشد می‌تواند آثار کوتاه‌مدتی داشته باشد اما اگر نگرش عمیق‌تری نسبت به عضویت در اتحادیه شانگهای مبنی افزایش شرکای اقتصادی در راستای تجارت و سرمایه‌گذاری بنگریم پیوستن ایران به جمع این کشورها می‌تواند فضای مناسب‌تری برای تعامل با جامعه بین‌المللی فراهم کند.
تنوع اندک کالاهای صادراتی
رئیس گروه تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در خصوص تأثیر پیمان شانگهای بر روابط تجاری ایران و همچنین اثرات آن بر اقتصاد این استان اظهار می‌کند: بدون شک پیوست به پیمان شانگهای به دلیل توسعه همکاری اقتصادی با جامعه جهانی برای اقتصاد کشور بسیار مهم است و برای خراسان رضوی نیز فرصت مغتنمی ایجاد می‌کند تا نسبت به تولید و صادرات محصولات مورد سفارش این کشورها نقش مؤثر ایفا کند اما این حضور الزاماتی را به همراه دارد.
محمدحسین روشنک بابیان اینکه باید زمینه حضور و فعالیت بخش خصوصی برای تولید و رقابت کالا فراهم شود به بازار می گوید: باوجوداینکه کالاهای خارجی که توسط قاچاقی وارد می‌شود با هزینه‌های بسیاری همراه است اما کماکان ارزان‌تر از تولید داخل تمام می‌شود لذا با این شرایط چگونه می‌توانیم رقابت کنیم؟
وی با اشاره به این موضوع که تنوع کالاهای تولیدشده در ایران به‌منظور رقابت‌پذیری با بازارهای خارجی بسیار کم است ادامه داد: متأسفانه در بسیاری از کالاها ما توان رقابت نداشته و یا به دلیل کم‌توجهی و روی آوردن به خام فروشی به راحت از کنار آن می‌گذریم.
وی اذعان می‌کند: نکته مهم در این موضوع آن است که ایران باید هم تنوع در مقاصد صادراتی و هم تنوع در کالاهای صادراتی را هدف گرفته و دررسیدن به آن مطالعات آمایش سرمایه‌گذاری صنعتی را ملاک قرار دهد.
وی تأکید می‌کند: به‌طور حتم پیمان‌ها برای دو طرف مفید است اما بهره بردن از این پیمان مستلزم این است که ما در حوزه حقوقی به‌خصوص خود را به‌جایی برسانیم که بتوانیم با کشورهای دیگر رقابت کنیم و لذا اگر کالای ما قادر به رقابت نباشد یقیناً ضرر خواهیم کرد.
ایران باید هم تنوع در مقاصد صادراتی و هم تنوع در کالاهای صادراتی را هدف گرفته و دررسیدن به آن مطالعات آمایش سرمایه‌گذاری صنعتی را ملاک قرار دهد
رئیس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان ابراز کرد: به‌طور مثال تاجیکستان در سنوات گذشته یکی از شرکای مهم تجاری ایران در میان همسایگان بوده اما در مقطعی بنا به دلایلی، میزان تجارت بین دو کشور به‌شدت کاهش پیدا کرد؛ باوجوداین، طی یک سال اخیر، براثر تحولاتی که صورت گرفته و به‌واسطه اراده دولت‌های دو کشور، حجم مناسبات اقتصادی با رشدی چشمگیر همراه شد.
فصل جدید همکاری با مشکلات قدیمی
وی بابیان اینکه ظرفیت همکاری اقتصادی دو کشور بسیار بیشتر از رقم کنونی است، تصریح کرد: می‌توان حضور دو کشور در دو کانون‌های مهم اقتصادی منطقه سازمان همکاری‌های شانگهای و اتحادیه گمرکی اوراسیا را فصل جدیدی برای جهش در همکاری‌های اقتصادی قلمداد کرد و به همین واسطه، مسئولان دو کشور قادر هستند تا با توجه به این ظرفیت مهم، در راستای بهبود تعاملات و توسعه ارتباطات گام بردارند.
روشنک ابراز می‌کند: به‌طور مثال امروز حجم قابل‌توجهی کالا برای صادرات به آسیای میانه ازجمله تاجیکستان وجود دارد که به دلیل کمبود یا نبود واگن معطل‌مانده است لذا برای توسعه مراودات تجاری نیازمند توسعه زیرساخت‌ها و رفع موانع متناسب با همکاری‌های بین‌المللی هستیم.
رئیس گروه تجارت اتاق بازرگانی خراسان رضوی اذعان می کند: اکثر کشورهایی عضو این اتحادیه، در حاشیه خراسان رضوی قرار دارند. اگر تفاهم‌نامه تجارت آزاد ایران با اوراسیا ممکن شود، یقینا استانی که در این زمینه بیشترین بهره را می‌برد، خراسان رضوی است. بنابراین اگر این تفاهم‌نامه منجر به افزایش صادرات کشور شود، حتما خراسان رضوی در افزایش صادرات نقش اساسی دارد.
وی با اشاره به اینکه امضای تفاهم‌نامه تجارت آزاد ایران با اوراسیا موجب جهش صادراتی از خراسان رضوی خواهد شد، اظهار کرد: قطعا این‌گونه خواهد بود اما این مسئله مشروط بر این است که دولت واردات از آن کشورها را در مقابل صادرات آزاد کند؛ اگر بتواند این کار را انجام دهد مسلماً جهش صادراتی خوبی برای استان ایجاد خواهد شد.
موانع پیش روی تجار
در همین رابطه رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی نبود زیرساخت‌های مناسب همچون حمل و نقل، تولید محصولات صادرات‌محور برای ارائه به کشورهای دیگر و تقویت حمایت‌ها از شرکت‌های دانش‌بنیان را از موانع پیش روی مناسبات تجاری ایران با اعضای شانگهای می داند.
کاظم شیردل در خصوص امکاناتی که عضویت ایران در سازمان شانگهای برای ایران فراهم می‌آورد، اظهار می کند: در حال حاضر ایران با برخورداری از ظرفیت‌های مناسب اقتصادی در پیمان شانگهای باید پاسخگوی اعضاء این سازمان باشد. باید توجه داشت اگر به دلیل مشکلات زیرساختی نیاز اعضا برآورده نشود، خود به خود از این بازارها حذف خواهیم شد.
نبود زیرساخت‌های مناسب همچون حمل و نقل، تولید محصولات صادرات‌محور برای ارائه به کشورهای دیگر و تقویت حمایت‌ها از شرکت‌های دانش‌بنیان از موانع پیش روی مناسبات تجاری ایران با اعضای شانگهای است
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی تصریح می کند: عضویت در شانگهای با آماده‌سازی زیرساخت‌های تجاری می‌تواند بهترین فرصت برای توسعه و رونق اقتصاد کشورمان باشد.
وی درباره مزایای تجارت با اعضای شانگهای عنوان می کند: عضویت در سازمان شانگهای علاوه بر حذف تعرفه‌های ترجیحی سبب حذف عوارض گمرگی برای سهولت مناسبات تجاری بین اعضای این سازمان می‌شود و همچنین برخورداری از کالاهای قابل ارائه به کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای منافع بسیاری برای کشور به همراه دارد.
وی یادآئر می شود: نباید از یاد برد که فقدان ظرفیت مناسب زیرساختی تنها کشور را به واردکننده کالا تبدیل خواهد کرد و لذا رفع مشکلات زیرساختی مربوط به بخش دولتی است که باید زمینه مناسبی را برای فعالیت تجاری بخش خصوصی فراهم آورد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی از تعهدات ارزی به عنوان دیگر مشکلات صادرکنندگان استان یاد و خاطرنشان می کند: در حال حاضر بازگشت پول به داخل کشور از مشکلات صادرکنندگان استان است که به علت وجود مسائلی همچون تحریم، آنان نمی‌توانند ارز حاصل از صادرات کالای خود را به داخل کشور بازگردانند همچنین نوسانات قیمت دلار نیز به این مشکل دامن می‌زند.
وی عنوان می کند: به طور مثال یک صادرکننده ۱۰ هزار دلار محصول به تاجیکستان صادر می‌کند و متعهد است که ۹ هزار دلار معادل ۹۰ درصد آن را بازگرداند لذا با توجه به نبود یک سیستم بانکی صادرکننده مجبور است از طریق واسطه‌ها که مشکلات زیادی هم برای آن‌ها به همراه دارد، ارز را به داخل کشور بازگرداند.
وی ابراز می کند: همچنین برای مثال وقتی که دلار ۳۱ هزار تومان بود صادرکننده باید محصولات خود را به دلار ۲۹ هزار تومان محاسبه کند که در این صورت مابه‌التفاوت آن ۳ هزار تومان به ضرر صادرکننده تمام می شود لذا وی ناچار است برای جبران این موضوع یا قیمت تمام شده کالا را افزایش دهد و یا اینکه صادرات کالا را متوقف سازد.
شیردل تاکید می کند: تعهدات ارزی باید به صورت کارشناسی شده مورد بررسی قرار گیرد و این موضوع خسارات زیادی را بر صادرکنندگان استان وارد ساخته است.
نظر شما