خیز پکن به سمت رواج پترویوآن| آیا ریاض همراهی می‌کند؟

بازار، گروه بین‌الملل؛ دلار آمریکا به دلیل تسلط بر تجارت جهانی نفت از امتیاز ویژه‌ای در جهان برخوردار است. توافقی که این سلطه را ایجاد کرد، بر این اساس بود که ایالات متحده بزرگترین واردکننده نفت در جهان باشد، که دیگر اینطور نیست.

چین به عنوان بخشی از تلاش خود برای جایگزینی تسلط دلار آمریکا بر تجارت این کالا، تلاش های زیادی را از سال ۲۰۱۸ آغاز کرده است. با توجه به ظهور ایالات متحده به عنوان یک صادرکننده بالقوه انرژی و سایر عوامل، چین ممکن است در این هدف موفق شود.اگر دلار موقعیت ممتاز خود را از دست بدهد، احتمالاً منجر به تورم و افزایش نرخ بهره در ایالات متحده و مشکل در حفظ استاندارد زندگی فعلی خواهد شد.

ظهور پترودلار

در ابتدا مهم است که بدانیم چگونه ایالات متحده در موقعیت کنترل ارز ذخیره اولیه جهان قرار گرفت. ریشه آن در کنفرانسی در سال ۱۹۴۴ در هتل Mt. Washington در برتون وودز، نیوهمپشایر با حضور ۷۳۰ نماینده از ۴۴ کشور متفقین برگزار شد. پس از ۲۲ روز مشورت، نمایندگان در نهایت یک سیستم پولی ایجاد کردند که در آن دلار ایالات متحده مستقیماً به طلا تبدیل و سایر ارزها نیز به دلار متصل می‌شوند.

از آنجایی که ایالات متحده در آن زمان تقریباً دو سوم طلای جهان را در اختیار داشت، این سیستم منطقی بود و از همین روی استاندارد طلا را به کار گرفت، چون ارزهای فیات- پول بدون پشتوانه نوعی ارز کاغذی است که پشتوانه فیزیکی مانند طلا یا نقره ندارد- به عنوان یکی از دلایل اصلی جنگ جهانی دوم در نظر گرفته می‌شدند. این همچنین منجر به تبدیل شدن دلار آمریکا به ارز ذخیره شد چون تمام ارزهای دیگر به آن متصل شده بودند.

با این حال، در دهه ۱۹۶۰، ایالات متحده به دلیل کاهش تسلط بر تولیدات اقتصادی جهان و هزینه‌های مربوط به جنگ ویتنام، یک عدم تعادل تجاری رو به رشد و یک بدهی عمومی فزاینده داشت. این امر، همراه با تورم پولی ناشی از سیاست‌های فدرال رزرو، منجر به افزایش ارزش دلار آمریکا شد. برخی از کشورهای خارجی به طور فزاینده‌ای از امتیازی که این وضعیت برای ایالات متحده در مقایسه با شرکای آن در سیستم برتون وودز ایجاد می‌کرد، ناامید می‌شدند.

برخی از کشورها به رهبری فرانسه شروع به تبدیل دلارهای خود به طلا کردند و بر ذخایر طلای ایالات متحده فشار آوردند تا جایی که تنها ۳.۲ میلیارد دلار طلای واقعی پشتوانه ۱۴ میلیارد دلاری بانک‌های مرکزی خارجی بود. در سال ۱۹۷۱، آلمان غربی سیستم برتون وودز را ترک و فرانسه و سوئیس هر دو طلای فیزیکی را در ازای دلارهای خود طلب کردند. سرانجام، در آگوست ۱۹۷۱، رئیس جمهور ریچارد نیکسون در تلاش برای رفع این مشکلات، تبدیل دلار آمریکا به طلا را به حالت تعلیق درآورد. در حالی که مشکل کاهش ذخایر طلا را متوقف کرد، اما باعث تداوم گمانه زنی‌های گسترده در برابر دلار شد که بخشی از آن به دلیل کسری تجاری بالا، بار بدهی فزاینده و بیکاری بالا در ایالات متحده بود.

این منجر به مشکلات خاص خود از جمله نرخ تورم بالا در ایالات متحده شد. همچنین منجر به مشکلاتی در تجارت بین‌المللی شد، زیرا ارزهای خارجی به سرعت افزایش یافتند که قیمت گذاری مناسب کالاها دشوار بود. ایالات متحده شروع به جستجوی راه حلی برای این مشکلات کرد. در سال ۱۹۷۳، هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه، با عربستان سعودی، بزرگترین صادرکننده نفت در جهان در آن زمان، مذاکره کرد. این توافقنامه، سعودی را ملزم می‌کند که تمام فروش نفت خود به دلار آمریکا پرداخت شود و در ازای آن، ایالات متحده تسلیحات و حفاظت از عربستان سعودی را فراهم کند. از آنجایی که ایالات متحده در آن زمان بزرگترین مشتری آن بود، این ترتیب منطقی بود. سایر کشورهای صادرکننده نفت نیز از عربستان سعودی پیروی کردند و به زودی تجارت بین المللی نفت به دلار انجام شد.

این امر باعث ایجاد تقاضای مصنوعی برای دلار آمریکا در سطح جهان شد، زیرا کشورهایی که نفت وارد می‌کردند، اساساً مجبور به حفظ ذخایر دلار آمریکا برای پرداخت هزینه نفت مورد نیاز خود شدند. همچنین منجر به ذخیره فزاینده دلار آمریکا در کشورهای صادرکننده نفت شد. این ترتیبات دلار را با ارزش‌تر و حتی آن را تبدیل به سلاح اقتصادی برای تحریم دشمنان کرد.

حرکت عربستان به سمت پترویوآن

توافق عربستان و چین در اوایل سال جاری برای تسویه مبادلات نفتی دو کشور با یوآن و همچنین برخی گمانه‌زنی‌ها در مورد اهداف سفر اخیر رییس جمهور چین به عربستان، دوباره بحث پترویوآن را مطرح کرد. صدور قراردادهای آتی نفت توسط چین در پترویان واضح‌ترین نشانه‌ای است که نشان می‌دهد چین مایل است حضور خود را به عنوان بزرگترین مصرف کننده انرژی در جهان نشان و ترجیح می‌دهد در آینده نفت از کشورهایی مانند عربستان سعودی را به ارز خود خریداری کند.

به نظر می‌رسد ولیعهد عربستان سعودی این مسیر را در بازارهای جهانی انرژی درک و متوجه می شود که برای اینکه بتواند از فشار عظیم ایالات متحده که بر ریاض وارد می‌شود از پترویان استفاده کند. بنابراین، ریاض باید از دیگر شرکای بالقوه از جمله چین استقبال کند. اما در مقابل، چین خواسته‌های سیاسی شرکای خود را مطرح نمی‌کند، چه رسد به ژئوپلیتیک. با این وجود، چین مایل است تنش زدایی را در میان همه شرکای خود بر اساس اصول برد-برد از طریق ایجاد رفاه تقویت کند.

بنابراین، می‌توان دید که سیاست‌های عدم مداخله سیاسی چین بر شریک احتمالی آینده سعودی تأثیر می‌گذارد، به گونه‌ای که سیاست‌های فوق مداخله‌گرایانه ایالات متحده اغلب بر شرکای آن تحمیل می‌شود. بنابراین، محمد بن سلمان با هر دیدگاهی، این را دریافته که باید به سمت چین حرکت کند.

همچنین، نحوه دور زدن دلار آمریکا و همچنین پترودلار سال‌هاست که در اجلاس گروه بریکس مورد بحث قرار گرفته است. روسیه اکنون بزرگترین تامین کننده نفت خام چین است. با افزایش تحریم های اخیر علیه روسیه، اکنون مسکو و پکن به شدت در پی دور زدن دلار آمریکا در تجارت دوجانبه هستند. از همین روی، چین یک سیستم پرداخت را برای هر دو ارز یوان و روبل راه اندازی کرد که در مورد نفت روسیه خریداری شده توسط چین نیز صدق می‌کند.

به باور کارشناسان، دلار آمریکا به آرامی جایگاه خود را به عنوان ارز ذخیره جهانی از دست می‌دهد، و حالا واکنش واشنگتن مهم خواهد بود. صدام حسین می‌خواست برای صادرات نفت عراق و معمر قذافی لیبی به جای دلار آمریکا با یورو تجارت کند. اما تصمیمات اتخاذ شده توسط عراق و لیبی عواقبی داشت که منجر به نابودی آنها توسط نیروهای آمریکایی و ناتو شد. آیا ایالات متحده می‌تواند همین کار را با چین انجام دهد؟ که بسیار بعید است. چون چین ارتش قدرتمندی دارد که می‌تواند از خود در برابر هرگونه حمله ایالات متحده دفاع کند. در واقع چین قطعا عراق و لیبی نیست. اما واشنگتن نیز برای نجات دلار، دست به هر کاری می‌زند.

پیامدهای پترویوآن

اگر پترو یوان جایگزین دلار آمریکا به عنوان ارز استاندارد در تجارت نفت شود، تأثیراتی بر اقتصاد ایالات متحده خواهد داشت. اولین مورد این است که کشورهای واردکننده نفت دیگر برای خرید نفت نیازی به ذخیره دلار آمریکا نخواهند داشت. بنابراین، تقاضا برای دلار آمریکا احتمالا کاهش خواهد یافت و این باعث می‌شود ارزش دلار آمریکا نسبت به سایر ارزها کاهش یابد. اگر همه چیز برابر باشد، ممکن است به طور چشمگیری نرخ تورم در ایالات متحده افزایش یابد.

دومین اثری که رواج پترویوان می‌تواند داشته باشد این است که اوپک و سایر کشورهای صادرکننده نفت دیگر مازاد دلارهای زیادی برای سرمایه‌گذاری مجدد در خزانه‌های آمریکا واریز نمی‌کنند. در عوض، این کشورها ذخایر یوان و احتمالاً طلا را انباشته خواهند کرد. البته هنوز می‌توان این دارایی‌ها را در ایالات متحده سرمایه گذاری کرد، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که این کشورها این کار را انجام دهند و می‌تواند منجر به کاهش تقاضای بین المللی برای اوراق خزانه شود که باعث کاهش قیمت‌ها می‌شود.

این امر نه تنها نرخ استقراض را برای دولت ایالات متحده افزایش می‌دهد و بودجه فدرال را بیشتر تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه منجر به افزایش هزینه‌های استقراض در سراسر اقتصاد از جمله وام مسکن، بدهی شرکت‌ها، وام خودرو، و وام های دانشجویی می‌شود. نرخ‌های بهره بالاتر باعث کاهش رشد اقتصادی می‌شود، به همین دلیل است که فدرال رزرو نرخ‌ها را نزدیک به بالای یک چرخه اقتصادی افزایش می‌دهد.

نتیجه

یکی از بزرگترین واردکنندگان انرژی جهان، چین، قرار است انعقاد قرارداد نفتی با یوان را گسترش دهد. تحلیلگران این طرح را حرکتی بزرگ در برابر سلطه جهانی دلار می‌دانند.در این میان، کشورهای تحت تحریم آمریکا، روسیه، ایران و ونزوئلا نیز می‌توانند با اجتناب از تجارت نفت به دلار سود ببرند. روسیه و چین در حال حاضر تجارت دوجانبه را با ارزهای ملی خود انجام می‌دهند و ونزوئلا شروع به فروش قراردادهای نفتی به یورو کرد و اکنون می‌تواند به یوان نیز معامله کند.

با تحلیلگر مالی، افزایش تجارت نفت به یوان بزرگترین تغییر در بازارهای سرمایه شاید در تمام دوران‌ها باشد. در همین راستا، پکن احتمالاً با عربستان به توافق می‌رسد که پترودلار را در برابر یوان و فروش نفت به چین کنار بگذارد، اقدامی که یک تحول بزرگ است.