ایران میتواند تعیین کننده قیمت نهایی انرژی باشد!

بازار؛ امیررضا اعتمادی: ما تنها زمانی می‌توانیم در جنگ جهانی انرژی، در تیم برنده ها قرار بگیریم که روابط دیپلماتیک در راستای همکاری های بین المللی با مقامات کشور های جهان را افزایش دهیم؛ با اینکار باید خود را به عنوان یک تثبیت کننده در بازار انرژی به جهان معرفی بکنیم و دیدار های دیپلماسی را با راهبرد ها و سیاستگذاری های جدید در راستای کرسی گرفتن در شبکه قیمت گذاری انرژی انجام دهیم.

مطمئنا ایران با وجود داشتن منابع گسترده انرژی، ذخایر نفتی فراوان، میدان های بزرگ گازی و با حاکمیت بر روی مسیر های مهم انتقال دریایی مانند تنگه هرمز پتانسیل این را دارد تا از موضع قدرت در جنگ جهانی انرژی کرسی مهمی به عنوان تعیین کننده قیمت جهانی انرژی داشته باشد.

ما اکنون در نقطه حساسی از تاریخ قرار گرفته ایم و شاهد این موضوع هستیم که سیاست های انرژی دنیا به شدت درحال تغییر و حرکت در مسیر جدیدی هستند، اکنون مسئله جنگی که در دنیا به صورت جدی وجود دارد به عقیده من (جنگ جهانی انرژی) نام دارد و روز به روز این جنگ درحال پیشروی است.

اروپا با سیاستگذاری های غلط اولین بازنده جنگ جهانی انرژی نام گرفت، جنگی که روسیه آغازگرش بود و این درحالی است که روسیه برگ برنده ای را در دست دارد به نام ذخایر گازی!

روسیه به خوبی چندین سال انحصار تأمین سوخت پتروشیمی ها و تأمین گاز کشور های اروپایی را در دست داشت و به هیچ وجه طی این سال ها این اجازه را به اروپایی ها نداد تا بتوانند جایگزینی برای تأمین مصارف انرژی خود به غیر از روسیه پیدا کنند و این استراتژی که از سوی روسیه از مدت ها قبل اجرا شده بود امروز موجب به این شد تا اروپا اولین بازنده این جنگ نام بگیرد.

اما امروز موضوعی که اهمیت دارد این است که زیرساخت های انرژی جهان از فضای سنتی خود پوست اندازی کرده و رو به تحولات تکنولوژی در حال حرکت است، (هر تصمیم و هر سیاستگذاری اشتباهی میتوانید مارا از این مسیر توسعه به عقب بیاندازد).

بیاید موشکافانه تر به این قضیه نگاه کنیم؛ توضیح دادیم که روسیه در آینده نگری کارش را خوب انجام داد و از سال ها قبل خود را سوار بر بازار انرژی اروپا قرارداد فقط با داشتن یک مسیر راحت و میدان های گازی.

حال به ایران نگاه میکنیم کشوری که جایگاه رتبه دوم ذخایر گازی دنیا را مال خود کرده و سال به سال به میدان های گازی و چاه های نفت خود اضافه میکند اما با داشتن همه اینها ایران هنوز از سیاستگذاری های قدیمی در بحث انرژی پیروی میکند.

یادمان نرود که ایران یک برگه برنده به نام تنگه هرمز دارد؛ هر قدرتی که به تنگه هرمز سلطه داشته باشد به خلیج فارس تسلط خواهد یافت و هر قدرتی که به خلیج فارس دست یابد از منابع عظیم انرژی بهره‌مند خواهد شد و هر قدرتی که به منابع عظیم انرژی جهانی تسلط یابد بر اقتصاد جهان تسلط خواهد داشت.

همچنین تنگه هرمز یک آبراه بین المللی بسیار ویژه و مهم است که روزانه ۴۳٪ از نفت فوب جهان و ۳۰٪ از کل نفت جهان را از خود عبور میدهد.

اما ایران چطور میتواند با تسلط بر روی تنگه هرمز در راستای تأمین امنیت ملی و تثبیت تسلط بر بازار انرژی استفاده بکند؟

تردد سالانه ۶۰ هزار کشتی تجاری اقیانوس‌پیما و روزانه عبور بیش از ۳۵ میلیون بشکه نفت خام از کشورهای ایران، عربستان سعودی، قطر، کویت، عراق و امارات و ... به سمت مقصد های فرامرزی خود نشان از اهمیت بالای تنگه هرمز دارد.

همچنین کوچکترین اختلال در تنگه هرمز باعث می‌شود تا معاملات تجاری کشورهای حوزه خلیج فارس به طور کل قطع و اقتصاد جهانی با سقوط چشمگیری مواجه شود، از آنجایی که بیشترین نفت خام صادر شده توسط کشورهای حوزه خلیج فارس به سوی اروپا و ایالات متحده از تنگه هرمز عبور می‌کند نشان از اهمیت و قدرت دریایی ایران و تسلط بر مسیر تردد نفتکش ها در دنیا دارد و اگر کوچکترین اختلالی در تنگه هرمز پیش بیاید، بازار جهانی انرژی با کمبود ۳۵ میلیون بشکه نفت در روز مواجه می‌شود و بهای تمام شده نفت از مرز ۲۷۰ دلار عبور خواهد کرد.

وابستگی قدرت ها به وجود این آبراه این پیام را به خوبی میرساند که هرگونه تنش در این منطقه می‌تواند به‌شدت موجب افزایش قیمت نفت و به هم خوردن تعادل فعلی عرضه و تقاضا در بازار جهانی نفت شود.

همچنین وابستگی دنیای صنعتی غرب به نفت خلیج فارس برای رفع نیازهای صنعتی، دفاعی و خدماتی خود به تنگه هرمز به عنوان یک نقطه کنترل و اعمال فشار ویژه مطرح میشود. همچنین اگر این تنگه در اختیار هر یک از قدرت های جهانی باشد، می تواند موازنه استراتژیک را به نفع خود تغییر بدهد.

موضوع بعدی که بسیار حائز اهمیت است تمرکز بر روی (دیپلماسی انرژی) است!

ما تنها زمانی می‌توانیم در جنگ جهانی انرژی، در تیم برنده ها قرار بگیریم که روابط دیپلماتیک در راستای همکاری های بین المللی با مقامات کشور های جهان را افزایش دهیم؛ با اینکار باید خود را به عنوان یک تثبیت کننده در بازار انرژی به جهان معرفی بکنیم و دیدار های دیپلماسی را با راهبرد ها و سیاستگذاری های جدید در راستای کرسی گرفتن در شبکه قیمت گذاری انرژی انجام دهیم.

حال دیگر قدرت در فروش نفت نیست بلکه در ذخیره نفت است و استراتژی که مارا پیروز میکند توسعه شبکه فروش محصولات پتروشیمی در پی جبران خام فروشی نفت می‌باشد، انحصار تأمین انرژی کشور های منطقه و کشورهایی که مسیر مطمئن دارد را باید به خود اختصاص دهیم و به مشتریان خود اجازه ندهیم به تأمین کنندگان دیگر حتی فکر بکنند، تا بتوانیم آینده را برای خود تضمین کنیم.

قطعاً با داشتن منابع و شاهراه های ارتباطی در آینده این ما هستیم که بیشترین تأثیر را بر قیمت انرژی جهانی خواهیم گذاشت فقط برای اینکار باید موارد زیر را به خوبی اجرایی کنیم.

۱- دیپلماسی انرژی: توسعه روابط دیپلماتیک در راستای قرارداد ها و تفاهم نامه های اقتصادی
۲- آینده پژوهی: تنها در صورتی میتوانیم از جایگاهی در آینده بازار انرژی برخوردار باشیم که درک درست و تحقیق در راستای توسعه برای آینده انجام دهیم.
۳- تحولات زیرساختی: طی سال های اخیر تغییرات و تحولات زیادی را در زیرساخت های انرژی جهانی شاهد بودیم و ما هم باید با این تحولات همگام شویم بجای اینکه در پوسته فضای سنتی خود بمانیم از سوی دیگر طی چهار سال گذشته تا کنون با شتاب بسیار زیاد در تغییرات فناوری مواجه بودیم که این موضوع تا مقدار زیادی تصمیم گیری های غلطی را توسط مسئولین و فعالین حوزه انرژی به همراه داشته است.
۴- حذف قیمت‌گذاری دستوری: متاسفانه قیمت های انرژی ما به قیمت جهانی انرژی متصل نیست و درحال حاضر قیمت گذاری دستوری که در این فضا وجود دارد به معضل بزرگی برای تبدیل شده استو راه حل این است زمانی که قیمت جهانی انرژی در پایین ترین سطح خود قرار دارد قیمت های خود را به قیمت جهانی انرژی متصل کنیم.
۵- ناترازی انرژی: متأسفانه به دلیل ساختار غلط ساماندهی انرژی نصف سال بیش از نیمی از زیر ساخت های برق کشور بیکار است و همچنین در بحث صنعت گاز بیش از نیمی از سال مازاد گاز داریم و این موضوع کشور را با ناترازی در گاز رسانی مواجه کرده است.
۶- مسیر های جدید: سرمایه گذاری در بحث توسعه و ساخت مسیر های انتقال انرژی با کشور های خواهان انرژی ما جزو اولویت‌های این مسیر توسعه است، همچنین افزایش کشتی های فله بر و ساماندهی نفتکش ها جایگاه ما را در آینده استحکام می‌بخشد.
۷- شرایط پولی و ارزی: یکی از مهمترین عوامل بازدارنده در پیشرفت توسعه شبکه فروش انرژی دریافت ارز حاصل از فروش، به علت تحریم ها و قوانین قرارداد های نفتی است. باید از طریق تفاهمات مالی و اعتباری با همسایگان و کشور های دوردست و ساماندهی قرارداد های انرژی به کمک وکلای بین‌المللی در انجام امور بازگشت ارز به کشور تسریع ببخشیم.