بازار؛ گروه آب و انرژی: بزرگترین پروژه زیست محیطی خاورمیانه روزهای خوبی را سپری نمی کند. پروژه ای که به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران دست کم به ۳۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد اما بودجه در نظر گرفته شده برای این پروژه در آخرین لایحه بودجه ای تنها ۱۰ میلیارد تومان یعنی تقریبا صفر بوده است. اما فاضلاب تهران که سهمی از ردیف های بودجه ای دولت ندارد، بعد از تحریم ها دستش از منابع خارجی هم کوتاه شده است. جدای از این محمدرضا بختیاری سهم اعتبارات دریافتی از مردم برای اجرای این پروژه را هم ناچیز می داند. «آن چیزی که مردم پرداخت می کنند در بهترین حالت منابع لازم برای احداث شبکه را پاسخگو است. به عنوان مثال ۷ هزار و ۱۰۰ کیلومتر از شبکه احداث شده با استفاده از اعتبارات آبفای استان تهران و رقم هایی که از مردم در فیش های آب دریافت شده، تامین شده است.»
حالا پروژه ای که مسئولین زمان بهره برداری کامل آن را در گذشته سال ۹۷ اعلام کرده بودند، معلوم نیست که چه زمانی به بهره برداری خواهد رسید. تعلل در بهره برداری از این طرح زیست محیطی در حالی است که تهران دومین شهر فقیر کشور از نظر منابع آبی بوده و باید به دنبال روش های برای استفاده مجدد از منابع آبی خود باشد. جزییات کامل درباره آخرین وضعیت پروژه فاضلاب تهران در گفتگو با محمدرضا بختیاری مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب تهران در ادامه می آید:
*سالهاست که زمان بهره برداری کامل از پروژه فاضلاب تهران به تعویق می افتد. دلیل این حجم از عقب ماندگی در این پروژه چیست؟
برای تکمیل فاضلاب تهران حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان دیگر اعتبار نیاز دارد. دو تصفیه خانه بزرگی که طی سال های گذشته احداث شد با تکیه بر اعتبارات جهانی و بانک توسعه اسلامی بود. حالا اما چند سالی هست که به دلیل مشکلات ناشی از تحریم تامین اعتبار از این محل ها دیگر ممکن نیست.
*با توجه به محدودیت هایی که در تامین منابع مالی از محل داخل و خارج وجود دارد، قرار است که بودجه مورد نیاز پروژه فاضلاب تهران از چه محلی تامین شود؟
البته بروز مشکل در تامین منابع از محل خارج به معنای توقف پروژه نیست. اخیرا فاز ۷ و ۸ این پروژه را با توجه به اهمیتی که داشت را شروع کردیم. دولت هم کمک کرد و قرار شده که حدود ۸۰۰ میلیارد تومان از منابع ماده ۵۶ برای تکمیل این فازها تزریق شود. ما حالا دنبال تامین این اعتبار از طریق بانک ها بوده و به زودی قرارداد با ۲ الی ۳ بانک برای تامین منابع مالی نهایی می شود. بر اساس هدف گذاری صورت گرفته قرار است که بخش بزرگی از فاز ۷ و ۸ تصفیه خانه تهران در پایان سال ۱۴۰۲ وارد مدار شود. اگر این هدف گذاری محقق شود، ۱۰ درصد سهم تصفیه خانه افزایش یافته و این رقم از ۶۵ درصد به حدود ۷۵ درصد افزایش خواهد یافت. ولی به هر حال نباید فراموش کرد که فاضلاب تهران پروژه بزرگی بوده و بزرگترین پروژه زیست محیطی خاورمیانه است.
هر کیلومتر لوله گذاری در تهران تا همین ۵ سال پیش با ۶۰۰ میلیون تومان اجرایی می شد. اما حالا هزینه های احداث هر کیلومتر لوله به ۱۰ میلیارد تومان رسیده است
*چقدر از منابع مالی مصرفی در پروژه فاضلاب تهران از محل پول هایی که از مردم دریافت می شد، تامین شده است؟
واقعیت این است که ما در بخش آب و فاضلاب هزینه های واقعی را از مردم دریافت نمی کنیم و بخش کمی از این پروژه توسط مردم تامین شده است. آن چیزی که مردم پرداخت می کنند در بهترین حالت منابع لازم برای احداث شبکه را پاسخگو است. البته باید اشاره کنم که ۷ هزار و۱۰۰ کیلوممتر با استفاده از اعتبارات آبفای استان تهران و پول هایی که از مردم در فیش های آب دریافت شده، تامین شده است. ارزش مالی این ۷ هزار کیلومتر به پول امروز بین ۳۰ الی ۴۰ هزار میلیارد تومان است. منتهی برای اجرای تصفیه خانه باید به فکر منابع سایر از منابع وزارت نیرو و شرکت آب و فاضلاب تهران و مردم باشیم.
چراکه شاهد افزایش شدید هزینه ها در کشور هستیم. به عنوان مثال هر کیلومتر لوله گذاری در تهران تا همین ۵ سال پیش با ۶۰۰ میلیون تومان اجرایی می شد. اما حالا هزینه های احداث هر کیلومتر لوله به ۱۰ میلیارد تومان رسیده است.
فاضلاب تهران دست کم به ۳۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد اما بودجه در نظر گرفته شده در آخرین لایحه بودجه ای تنها ۱۰ میلیارد تومان یعنی تقریبا صفر بوده است
*فکر می کنید که بتوان سرمایه گذاران داخلی را به مشارکت در این پروژه ترغیب کرد؟
با توجه به شرایطی که داریم ناچار هستیم که به سراغ سرمایه گذاران داخلی برویم. به همین دلیل بخشی از منابع مالی لازم برای این پروژه را می خواهیم به صورت BOT جذب کنیم. به عنوان مثال در حال مذاکره با چند سرمایه گذار داخلی برای تکمیل تصفیه خانه خرگوش دره هستیم.
*اما با توجه به قیمت گذاری دولتی و مداخله دولت در صنعت آب بسیاری از فعالان اقتصادی تمایلی برای ورود و سرمایه گذاری به این حوزه را ندارند؟
اگر بخشی از پساب در اختیار آنها قرار گیرد انگیزه لازم به وجود خواهد آمد.
*معمولا چند درصد از منابع مالی مورد نیاز از پروژه فاضلاب تهران از اعتبارات دولتی تامین می شود؟
سهم پروژه فاضلاب تهران از بودجه های جاری کشور را تقریبا می توان صفر می توان دانست. در آخرین لایحه بودجه این رقم در نظر گرفته برای پروژه ای با این بزرگی ۱۰ میلیارد بوده که تقریبا می توان آن را صفر دانست.
شبکه فاضلاب تهران حدود ۹۰ درصد اجرا شده است. اما متاسفانه یک ناهمگونی بین شبکه فاضلاب و تصفیه خانه های تهران وجود دارد
*فاضلاب تهران تا چه اندازه پیشرفت کرده است؟ فکر می کنید که بهره برداری کامل از این پروژه چقدر زمان ببرد؟
۱۲ تصفیه خانه برای تهران در نظر گرفته شده اما تنها ۳ تای آنها اجرایی شده است. البته این ۳ تصفیه خانه تقریبا می توان گفت که ۶۵ درصد شبکه فاضلاب تهران را پوشش می دهد. شبکه فاضلاب تهران حدود ۹۰ درصد اجرا شده است. اما متاسفانه یک ناهمگونی بین شبکه فاضلاب و تصفیه خانه های تهران وجود دارد. خوشبختانه با وارد مدار شدن تصفیه خانه فیروز بهرام بخش عمده ای از مشکلات تصفیه ای پروژه فاضلاب تهران حل شد. به طوری که شاهد هستیم که عمده فاضلاب غرب تهران جمع آوری شده و در جنوب تهران از پساب برای آبیاری زمین های کشاورزی در مناطقی همچون دشت ورامین استفاده می شود. در گذشته از آب جاجرود برای آبیاری پهنه جنوب شرق شهر (دشت ورامین) به عنوان یکی از دشت های حاصل خیز کشور استفاده می شد. کشاورزی در این منطقه اهمیت بالایی دارد چرا که بر اساس آمار موجود در حال حاضر حدود ۳۰ درصد میوه و تره بار استان از این منطقه تامین می شود.
به مرور بعد از احداث سد ماملو و لتیان عملا دیگر امکان استفاده از آب جاجرود برای آبیاری زمین کشاورزی در این منطقه وجود نداشت و باید جایگزینی برای آن پیدا می شد. با توجه به شرایط و مشکلاتی که ما در تامین آب تهران با آن مواجه بودیم، استفاده از پساب بهترین گزینه می توانست باشد. با تدبیری که شد هم اکنون حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب به دشت ورامین می رود و رونق کشاورزی در این منطقه حفظ شده است. همچنین آب های تصفیه خانه فیروز بهرام هم برای منطقه رباط کریم و اسلام شهر استفاده می شود.
نظر شما