خبرگزاری بازار- ایران یکی پس از دیگری بازارهای گازی خود را از دست می دهد. بعد از شکست ایران در صادرات گاز به عراق و پاکستان حالا صادرات گاز به ترکیه هم با اما و اگرهای متعددی همراه شده است. بیش از ۴۰ روز از توقف صادرات گاز به این همسایه شمال غربی ایران می گذرد اما هنوز خبری از سر گیری صادرات نیست. جواد سلیمان‌پور کارشناس انرژی در اینباره به بازار می‌گوید: ترکیه با تنوع بخشیدن به منابع تامین انرژی خود حالا دیگر خیلی نگران توقف صادرات گاز از ایران نیست و به دنبال گزینه‌های ارزان‌تری برای تامین انرژی خود است.
براساس آنچه در قرارداد ایران و ترکیه آمده این کشور متعهد شده که تا سال ۲۰۲۶ حدود ۸ میلیارد مترمکعب گاز از ایران وارد کند. هرچند که این کارشناس گازی سرنوشت صادرات گاز ایران به ترکیه و دیگر کشورهای منطقه را به روابط سیاسی و نحوه مذاکرات مردان دیپلماسی سیاسی و اقتصادی ایران گره می زند، اما نگاهی به وضعیت صادرات گاز ایران نشان می‌دهد که در سالهای گذشته در این بخش نتوانستیم موفق عمل کنیم. آنگونه که آمارها نشان می‌دهد ایران با دارا بودن ۳۴ هزار میلیارد مترمکعب ذخایر گازی، رتبه دوم را در بین کشورهای جهان در میزان ذخایر گازی به خود اختصاص داده، اما در تجارت جهانی گاز سهمی کمتر از ۲ درصد دارد.
سلیمان‌پور می‌گوید: کشورهایی که در اطراف ما هستند شاید تولیدکننده های بزرگی نفتی باشند، اما بیشترشان واردکننده گاز هستند. از عراق، عمان، ترکیه گرفته تا افغانستان و پاکستان به نوعی واردکننده گاز هستند. حتی امارات برای تولید پایدار نفت خود هم ناچار است که گاز وارد کنند. با وجود چنین ظرفیتی بخش ناچیزی از تولیدات ما در حال صادر شدن است.
او با بیان اینکه امکان افزایش صادرات ایران به ۱۰ برابر آنچه به ترکیه صادر می‌شود، وجود دارد، گفت: اگر ظرف ۷ الی ۸ سال آینده فکری به حال بازارهای صادراتی نکنیم، همه آنها تعیین تکلیف شده و عملا دست ما از چنین فرصت و امکانی که برایمان به وجود آمده خالی خواهد ماند.
وعده های که عملی نشد
وزیر نفت وعده داده بود تا پایان دولت دوازدهم میزان صادرات گاز ایران به رقم ۷۰ میلیارد مترمکعب در سال برسد که سهم ال ان جی از این میزان ۱۸ میلیارد مترمکعب است. زنگنه در برنامه پیشنهادی خود که در سال ۹۶ به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد، روی صادرات نفت تمرکز ویژه‌ای داشت و با اعلام ارقامی در این باره، از راه اندازی پروژه ال ان جی جهت آغاز صادرات آن خبر داده بود.
در برنامه مکتوب وزیر نفت آمده بود: پیش بینی می‌شود که با تاکید بر روابط حسنه با همسایگان در پایان دولت دوازدهم، صادرات گاز کشور از ۱۰ میلیارد مترمکعب (میزان صادرات سالانه فعلی گاز به ترکیه) به رقمی حدود ۴۰ میلیارد مترمکعب افزایش یابد. وزیر نفت هدف گذاری صادرات گاز به عراق را ۲۰، پاکستان ۱۰، حاشیه خلیج فارس ۱۰ و جمهوری آذربایجان را ۲ میلیارد مترمکعب اعلام کرده بود.
این در حالی است که بر اساس آمار موجود، میزان صادرات گاز ایران کمتر از ۲۰ میلیارد مترمکعب در سال است که با توجه به کوتاه بودن قراردادهای صادرات گاز به عراق و توقف صادرات به ترکیه به دلیل انفجار خط لوله گاز صادراتی، امکان کاهش همین میزان هم وجود دارد.
دلیل ناکامی ایران در بازار صادراتی
بازارهای انرژی کشورهای همسایه یکی پس از دیگر از حال از دست رفتن است. امارات قرارداد واردات ال ان جی بسته و پایگاه ال ان جی تاسیس می کند. عراق از طرف آمریکا تحت فشار است که گزینه‌های جایگزین را احیا کنند. قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان به حال خود رها شد تا قطر برای افزایش صادرات ال ان جی به پاکستان قرارداد بلند مدت ۱۵ سالهای را امضا کند و ترکمنستان نیز برای رساندن گاز خود به این کشور، توافق محکمی را با این کشور امضا کند.
برای ناکامی ایران در صادرات گاز دلایل متعددی عنوان می شود که مهم ترین آن را نبود دیپلماسی و اقتصادی می توان دانست. یک کارشناس انرژی در اینباره می گوید: بازار گاز یک بازار مبتنی بر مذاکره است و بیشتر از اینکه مسائل اقتصادی در آن حاکم باشد روابط سیاسی کشورها روی آن اثر گذار است.
سلیمان پور با بیان اینکه برای پیشبرد اهداف صادراتی خود و صدور گاز به سایر کشورها نباید دست روی دست گذاشت، افزود: نباید منتظر بمانیم که یک روزی مشتری برای گاز ما پیدا شود. باید خود به دنبال فروش انرژی خود به کشورهای مختلف و کسب درآمد از این محل باشیم.
او همچنین در رابطه با دیگر مشکلاتی که پیش روی صادرات گاز ایران نشسته گفت: هر چند که موانع خارجی زیادی داریم و فشارهای متعددی از طرف عربستان و آمریکا برای نخریدن گاز ایران به کشورهای همسایه وارد می شود، اما نگاهی به تجربه سال های گذشته نشان می دهد که ایران دقیقا در اوج تحریم های اقتصادی یعنی سال های ۹۱ توانسته دو قرارداد مهم گازی یکی با عراق و دیگر با پاکستان را منعقد کند.
البته تنها دلیل ناکامی ایران در صادرات گاز به عوامل خارجی محدود نمی شود. سلیمان پور در اینباره گفت: صادرات گاز در کشور ما متولی مشخصی ندارد. بخشی از آن توسط شرکت نفت صادر و بخش دیگری هم توسط شرکت گاز در حال انجام است.
صادرات ۱۵ میلیارد مترمکعب گاز در سال ۲۰۱۹
پای صادرات انرژی که وسط می آید، مسئولان آن را به مسائل امنیتی و سیاسی گره می خورد و از اعلام هر گونه اظهار نظر و اعلام آمار شانه خالی می کنند. اما برآوردهای صورت گرفته حکایت ازاین دارد که ایران در سال ۲۰۱۹ میلادی چیزی حدود ۱۵ میلیارد مترمکعب یعنی روزانه ۴۱ میلیون مترمکعب گاز صادر کرده که نسبت به سال قبل از آن حدود ۲ میلیارد مترمکعب یعنی روزانه ۵ میلیون و ۴۸۰ هزار بشکه در روز بیشتر صادر کرده است.
نظر شما