پسته دامغان به کام دیگران | آواز دهل شنیدن از دور خوش است

بازار؛ گروه استان‌ها: پسته یکی از مهمترین مزیت های اقتصادی استان سمنان با گردش مالی سالانه سه تا پنج هزار میلیارد تومان است اما کارشناسان و حتی مردم دامغان اعتقاد دارند که بخش بسیار کمی از این گردش مالی نصیب شهرستان شده و بخش اعظم آن در خارج از شهرستان و حتی استان سمنان صرف می‌شود پدیده‌ای که باعث شده حتی کارگران باغات پسته در این منطقه بیکار بمانند.

بارها اعلام شده که تلاش برای سرمایه‌گذاری بر روی مزیت‌های اقتصادی استان سمنان می‌تواند کارگشا باشد اما باید دانست که سرمایه‌گذاری بی‌پروا آفت‌هایی را هم دارد که نمونه آن پسته دامغان است. سرمایه‌گذاری که اکثراً غریبه و غیربومی هستند و حتی کارگران باغات پسته خودشان را هم از میان دامغانی‌ها انتخاب نمی‌کنند تا کمترین نفع از باغات پسته این شهرستان، به دامغانی ها برسد.

از سوی دیگر گردش مالی پسته دامغان آنقدر است که نتوان به راحتی و سادگی از کنار آن گذشت چرا که به تنهایی در یک سال دو برابر کل معادن فلزی شهرستان درآمد دارد. اما چرا پسته دامغان به نام مردم اما به کام دیگران است به عبارت دیگر آواز دهل پسته کاری در این شهرستان تنها از دور خوش است.

سرمایه‌گذاران غیربومی

یک کارشناس در این ارتباط به خبرنگار بازار، می‌گوید: زمانی که پسته دامغان برند شد، سیل عظیمی از سرمایه گذاران تهرانی، مازندرانی و حتی قمی به این منطقه آمدند و هکتارها زمین که ان زمان ارزش چندانی هم نداشت خریدند در آن مقطع عنوان می‌شد که این امر می‌تواند نگرانی هایی را به دنبال داشته باشد اما در مقطعی که درباره آن صحبت می‌کنیم یعنی اواسط دهه ۷۰ تنها تمرکز بر روی رشد تولید به صورت کمی بود.

تلاش برای سرمایه‌گذاری بر روی مزیت‌های اقتصادی استان سمنان می‌تواند کارگشا باشد اما باید دانست که سرمایه‌گذاری بی‌پروا آفت‌هایی را هم دارد

سعید حلاجیان با بیان اینکه نگرانی ها بیهوده نبود چرا که به محض گذشتن چند سال کم کم قشر عظیمی از سرمایه‌گذاران غیربومی شدند و زمین های کشاورزان را به راحتی خریداری کردند، بیان کرد: در آن زمان به درستی به مردم بیان نشد که پسته می تواند چه مزیتی باشد در نتیجه بسیاری زمین هایشان را واگذار کردند و همین زمین ها تبدیل به سازمان های بزرگ کشاورزی یکپارچه با بیش از ۱۰ و ۲۰ هکتار زمین شد که امروز شاهد هستیم درآمدهای میلیارد تومانی را به تهرانی ها می رساند.

وی با بیان اینکه اکثر کارگران این سازمان ها هم غیر بومی هستند و حتی پسته دامغان برای کارگری هم به مردم بومی، سودی نرسانده است، تاکید کرد: دامغانی‌ها زمین‌هایی که آن زمان فروختند را امروز حتی با فروش خانه هایشان هم نمی توانند بخرند از سوی دیگر بسیاری از همین سازمان های پسته کاری حتی سموم خود را هم از شهرهایشان می‌آوردند و از دامغان خریداری نمی کنند بسیاری‌شان حتی وارد شهرهم نمی شوند از کمربندی به سمت کشاورزی‌هایشان می‌روند.

سهم دامغانی‌ها

این پدیده اما در جریان جشنواره ملی پسته ایران دامغان نیز نمود داشت هر چند مسئولان تلاش داشتند تا در حضور دامغانی ها در جمع برترین پسته کارانی که در این جشنواره تقدیر می شدند، پر رنگ باشد اما در بین سرمایه گذاران خیل عظیم غیربومی ها دیده می شود.

اما آیا می توان پسته دامغان را به عنوان یک نمونه از سرمایه گذاری نادرست یا عقیم در استان سمنان تلقی کرد؟ کارشناس اقتصادی با رد این موضوع، می گوید: اینطور نیست که بگوییم اقتصاد پسته دامغان در دست غیربومی ها است. درست است که عده کثیری از پسته کاران امروز غیربومی هستند اما هنوز هم تعداد دامغانی های تولید کننده پسته بیشتر است و برای پاسخ به سوال مطروحه باید گفت خیر؛ این دیدگاه کمی منفی گرایانه است زیرا ما درخشش‌ها و گشایش‌های خوبی را هم در زمینه پسته دامغان شاهد بودیم.

محمد حسین حسینیان با بیان اینکه نگرانی در بخش پسته دامغان از بابت تعداد باغات غیر بومی نیست بلکه از بابت دلالان و فروش محصولات است، ابراز کرد: این نکته را قبول داریم که بسیاری از سهم سود فروش محصولات پسته نصیب دلالان می‌شود که پسته را با قیمت ارزان تری از باغداران می‌خرند و در بازارهای دیگر استان ها به خصوص تهران با قیمت‌های گزاف می‌فروشند.

وی با بیان اینکه این اتفاق البته از خام فروشی محصولات ما برمی آید، تاکید کرد: واحدهای فرآوری در دامغان هستند اما اگر از مسئولان هم بپرسید ۱۰ درصد محصول تولیدی دامغان هم وارد این واحدها نمی‌شود در نتیجه بیشتر پسته دامغان حتی به نام دیگر استان ها به خصوص رفسنجان عرضه می‌شود و این موضوعی است که سهم سود دامغانی ها از تولید را کاهش می‌دهد.

فروش مستقیم و عرضه در بورس

بنا به نظر کارشناسان اما باید در زمینه پسته دامغان دو مقوله را در نظر داشت نخست تولید و دیگری فروش؛ آنطور که صاحب نظر مسائل کشاورزی در استان سمنان به خبرنگار بازار، می گوید: باید چرخه فروش مستقیم پسته دامغان با ورود در بورس مانند آن چیزی که ما در زمینه زیره شاهد هستیم، تقویت شود تا بتوانیم سهم بیشتری از فروش این محصول استراتژیک را به مردم این شهرستان برسانیم.

محمدتقی رضوانی بیان می‌کند: باید بتوانیم واحدهای فراوری را تنوع ببخشیم برای مثال واحد های تولید کود و اقلام نهاده‌های دامی از پوست و برگ پسته، واحد خلال پسته که قیمتش با قیمت پسته ۵۰۰ درصد تفاوت دارد، فروش نهال، جعبه سازی، حمل و نقل پسته، بسته بندی، سورت بندی برای صادرات و ده ها نوع سرمایه‌گذاری دیگر در دامغان شکل گیرد و تنها به بسته‌بندی بسنده نکنیم.

باید بتوانیم واحدهای فراوری را تنوع ببخشیم

وی افزود: در این زمینه ابتدا باید تفکر کشاورزان و بهره‌برداران دامغانی را تغییر داد چرا که هنوز برخی عمده سود خودشان را در تازه خوری و تازه فروشی پسته می بینند. این البته تفکر درستی است اما نهایتاً باید پنج الی ده درصد محصول تازه‌خوری عرضه شود و مابقی باید برای شور کردن، خلال کردن و ... استفاده شود.

ساخت اسانس و روغن از پسته

مهدی بندرآبادی فرماندار دامغان نیز در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه محصول استراتژیک پسته دامغان، از جمله مزیت های اصلی استان است، گفت: از آنجا که فرآوری محصولات آنها را دارای ارزش افزوده می‌کند، در حاشیه جشنواره ملی پسته دامغان، طرح تولید انواع روغن و حتی اسانس از این محصول، ارائه شده و پیگیر اجرای این طرح ها هستیم.

این نشان می دهد که استفاده از محصولات جانبی پسته نیز در حال نهادینه شدن است و باید امیدوار بود که سرمایه گذاری بر روی محصولات فرآوری پسته در آینده نزدیک در استان سمنان گسترش پیدا کند همچنین راه افتادن مجدد فرودگاه های شاهرود و سمنان که یکی بین المللی و دیگری دارای مرز هوایی است می تواند به صادرات این محصول کمک شایانی کند.