بازار؛ گروه استانها: چالش کمبود برق و گاز برای بخش صنعت، موضوعی است که طی چند سال اخیر تکرار شده اما متأسفانه تاکنون چاره‌ای کارآمد برای حل اساسی این موضوع اندیشیده نشده است. مسئله اینجاست که بهای این ضعف مدیریتی و تداوم مشکلات موجود را بخش تولید بازیان هنگفت و بخش مصرف باتحمل گرانی‌های مکرر می‌پردازد.
آن‌طور وزیر نفت چند ماه پیش‌گفته بود، با توجه به سرانه مصرف در کشور، با ۲۰۰ میلیون مترمکعب کمبود گاز مواجه هستیم. زمستان به‌زودی از راه می‌رسد و مصرف گاز بالا می‌رود و لذا با توجه به اینکه طرح‌های توسعه‌ای برای افزایش تولید گاز زمان‌بر است، تنها گزینه پیش روی وزارت نفت برای مدیریت تولید و مصرف، توصیه به مصرف‌کننده‌های خانگی به رعایت الگوی مصرف از یکسو و درنهایت قطع مقطعی گاز روی صنایع است. موضوعی که صنایع به‌شدت از آن واهمه دارند چراکه در یک سال گذشته موجب زیان‌های زیادی برای صنایع فولاد، سیمان و پتروشیمی‌ها شده بود.
مشکلات تابستانه و زمستانه صنایع
حسین خسروی دارنده کارگاه ریخته‌گری صنعتی در مشهد اظهار می‌کند: قطعی گاز موضوع جدیدی نیست بلکه سالهاست که صنایع و کارگاه‌های تولیدی در این استان و سایر استان‌های کشور با این کمبود روبرو هستند.
وی به بازار می گوید: البته در تمامی طول سال‌های گذشته که دولت گاز را بر روی صنایع می‌بست لذا به‌ناچار از سوخت مازوت برای روشن نگاه‌داشتن کوره‌ها استفاده می‌کردیم اما در سال گذشته سوخت مازوت هم کمیاب شد و لذا بسیاری از صنایع را با مشکل تولید روبرو کرد.
وی در این رابطه اظهار می‌کند: سال گذشته مشاهده کردید که قطع گاز و کمبود سوخت مازوت چه بلایی سر تولیدکننده آورد و قیمت برخی از تولیدات مانند مصالح ساختمانی را تا چه میزان افزایش داد؟
این تولیدکننده اظهار می‌کند: واحدهای صنعتی در هر وضعیتی، چاره‌ای جز تولید ندارند و باید چاره‌ای برای تأمین انرژی بیندیشند وگرنه متحمل زیان سنگین می‌شوند اما متأسفانه در ۶ ماهه ابتدایی سال ما با قطع برق مواجه هستیم و در شش ماهه دوم سال با قطع گاز که این رویه ضرر و زیان بسیاری را بر روی دست ما جای گذاشته است.
خسروی بابیان اینکه در تابستان سال گذشته مجبور شدیم تا تأمین برق به خرید مولد اضطراری و ژنراتورهای دیزل رو بیاوریم ادامه می‌دهد: این موضوع موجب شد تا قیمت این دیزل‌ها سر به فلک بکشد و از طرفی دیگر بازهم با تأمین سوخت آن‌ها در مضیقه بوده و مشکل‌داشتیم.
این تولیدکننده بابیان اینکه خرید مازوت از شرکت نفت خود داستانی بلند دارد می‌گوید: کمبود گاز موجب می‌شود تا تولیدکننده برای جلوگیری از خط تولید به مصرف مازوت روی بیاورد و لذا این موضوع خود دارای مشکلاتی است زیرا باید منابع زیادی باقیمت گزاف برای ذخیره‌سازی این سوخت در کارگاه تهیه و ایجاد کنیم.
وی می‌گوید: این در حالی است که وقتی برای سوخت ثبت‌نام می‌کنیم اما سوخت به‌اندازه کافی در اختیار کارخانه‌ها تحویل نمی‌شود و لذا کارشناسان شرکت نفت نظر کارشناسی تولیدکننده و حتی اداره صنایع را قبول نداشته و لذا تخصیص سهمیه سوخت کاملاً اختیاری و بنا بر محاسبات شرکت نفت است نه بر اساس سوخت موردنیاز برای تولید!
کمبود انرژی محسوس است
رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: خراسان رضوی استانی رو به توسعه معدنی و فولادی بوده و در این استان رویکرد به سمت صنایع سنگین است و لذا این صنایع نیازمند انرژی است.
علی‌اکبر لبافی می‌افزاید: به‌طورکلی عدم تأمین انرژی در خراسان رضوی یکی از موانع جدی در جهت استفاده از ظرفیت‌ها و توسعه ظرفیت‌هایی است که می‌توان برای استان برنامه‌ریزی کرد لذا حل این مسئله نیازمند چانه‌زنی است.
وی عنوان می‌کند: موضوع کمبود انرژی بیشتر در فصل سرما به‌خصوص در زمستان هرسال مشکلات فراوانی را برای صنایع به‌ویژه صنایع فولادی به همراه دارد.
رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی با اشاره به این موضوع که کمبود انرژی را باید در زمره یکی از موانع جدی توسعه استان قلمداد کرد اذعان می‌کند: باید در این زمینه مشکلات به‌صورت ریشه‌ای حل‌شده و خطوط انتقال گاز در استان اصلاح و توسعه پیدا کند.
وی در این رابطه توضیح می‌دهد: در فصل زمستان همواره با کمبود گاز مواجه می‌شویم و برخی واحدهای صنعتی بایستی از مشعل دوم خود استفاده نمایند که این موضوع درنهایت به جریمه بنگاه‌ها از سوی دستگاه محیط‌زیست منجر می‌شود.
وی بیان می‌کند: در زمان قطع گاز صنایع فولادی از این موضوع بیشتر آسیب‌دیده و سایر صنایع به دلیل وجود مشعل دوم طبیعتاً می‌توانند با افزایش هزینه‌ها فعال باشند اما واقعیت این است که انتقال و خرید مازوت برای صنایع بسیار هزینه‌بر بوده و موجب افزایش هزینه‌های تولید می‌شود.
لبافی عنوان می‌کند: پیش‌ازاین هم در سوخت جایگزین در اختیار صنایع قرار گرفت، اما برخی از صنایع به دلیل عدم داشتن مشعل دوم نتوانستند از گازوئیل و مازوت بهره برده و درنتیجه غیرفعال شدند و از طرف دیگر همان‌طور که عرض شد به دلیل مشکلات زیست‌محیطی صنایع با جرائم مواجه شدند.
رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی یادآور می‌شود: قانون‌گذار در تبصره ۸ ماده ۲۷ قانون مالیات ارزش‌افزوده آورده است، درصورتی‌که پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌هایی که سوخت اصلی آن‌ها نفت کوره و نفت گاز نیست، در مقاطع خاصی از سال با درخواست دولت، مجبور به استفاده از سوخت‌های مزبور شوند، سازمان حفاظت محیط‌زیست موظف است این موضوع را در احتساب سطح و مدت آلایندگی آن واحدها لحاظ نماید و افزایش آلایندگی ناشی از استفاده نفت کوره و نفت گاز را مطابق با قبل از الزام مزبور محاسبه کند.
انرژی را هدر می دهیم
مهرانه کاوه کارشناس ارشد انرژی در گفت‌وگو با بازار با اشاره به عدم برنامه‌ریزی لازم برای تأمین گاز اظهار می‌کند: ِبر اساس برنامه ششم توسعه نیاز کشور برای تأمین تقاضای داخلی و همین‌طور صادرات، یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون مترمکعب گاز است که برای ایجاد این ظرفیت در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری صورت نگرفته و ظرفیت کنونی در حدود یک میلیارد مترمکعب است.
وی بابیان اینکه در حال حاضر کشور ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون مترمکعب کمبود گاز دارد اظهار می‌کند: عدم سرمایه‌گذاری در میدان‌های گازی و همین‌طور بی‌توجهی به بهینه‌سازی مصرف گاز از دلایل مهم مشکلات امروزی است.
وی در این رابطه توضیح می‌دهد اگرچه شاهد برخی اقدامات سطحی مانند به اجرا گذاشتن طرح تنظیم و بازدید موتورخانه‌ها از طرف شرکت گاز بودیم و یا دولت در طی دو سال گذشته اداراتی که الگوی مصرف را رعایت نکردند جریمه کرده است اما این اقدامات به‌تنهایی کافی نیست.
این کارشناس انرژی به ما می‌گوید: طبق آمار در همین خراسان رضوی با افزایش ۱۵ الی ۲۰ درصدی مصرف گاز روبرو هستیم و یکی از دلایل افزایش مصرف گاز در این استان و سایر شهرهای کشور نامناسب بودن وسایل گرمایشی است.
این مدرس دانشگاه اظهار می‌کند: بیش از ۲۵ میلیون بخاری دود کش‌دار در کشور ما وجود دارد که علاوه بر آلودگی هوا، حجم بالایی از گاز مصرف می‌کند. اگرچه در دهه گذشته دولت تصمیم به تعویض این بخاری‌ها داشت اما این کار انجام نشد.
کاوه بیان می‌کند: در این راستا به نظر می‌رسد اولین کاری که دولت در میان‌مدت باید انجام دهد افزایش ساخت پکیج‌ها و ممنوعیت استفاده از بخاری‌های قدیمی است. همچنین تشویق به دولایه کردن پنجره‌ها و اجرای مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان، ایزوله کردن ساختمان‌ها ازجمله مواردی است که بسیار کند پیش رفته و هدر رفت انرژی در کشور ما بسیار بالا است.
وی ادامه می‌دهد: فقدان بهینه‌سازی‌های لازم گاز در همه موارد از صنایع تا مصرف‌کنندگان خانگی موجب مصرف شدید برق تابستانی و گاز زمستانی می‌شود، ازاین‌رو با اعمال تدابیری چون اصلاح قیمت‌ها، نوآوری روند مصرف را اصلاح کرد.
سرمایه گذاری نکردیم
بنا بر گزارش کمیسیون انرژی مجلس باوجودآنکه ایران رتبه سوم بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان را دارد؛ اما با توجه به شروع افت فشار مخازن گازی میدان پارس جنوبی و ادامه روند افزایشی مصرف، چالش جدی برای تأمین گاز طبیعی در آینده بسیار نزدیک وجود خواهد داشت.
کمبود گاز در سال‌های اخیر به‌خصوص در فصول سرد سال با افزایش تقاضای بخش خانگی برای گرمایش تشدید شده است؛ به‌نحوی‌که تنها در سال ۱۳۹۸ حدود ۱۲ میلیارد لیتر گازوئیل و نفت کوره باارزش بیش از ۵ میلیارد دلار برای جبران کمبود گاز توسط نیروگاه‌ها سوزانده شده است.
ایران دارای ۲۲ میدان گازی با حجم تقریبی ۳۴ تریلیون مترمکعب است؛ اما تمام این ذخایر ازنظر عملیاتی قابل استحصال نیست و در دو دهه گذشته با افزایش متوسط سالانه ۷ درصدی عرضه گاز طبیعی، ۷۵ درصد از سبد انرژی کشور به گاز طبیعی اختصاص‌یافته است ولی برنامه‌ریزی مناسبی برای مهار رشد افسارگسیخته تقاضا و مصرف گاز طبیعی در بخش‌های مختلف کشور صورت نگرفته است
در سال جاری نیز علیرغم کاهش و بعضاً قطع گاز بخش‌های مختلف صنعت و در مواقعی کاهش صادرات و مصرف مقادیر بیشتر نفت کوره در مقایسه با گذشته، اعمال خاموشی در صنایع و بخش‌های خانگی و تجاری محتمل است.
بر پایه گزارش گروه انرژی مجلس، ایران دارای ۲۲ میدان گازی با حجم تقریبی ۳۴ تریلیون مترمکعب است؛ اما تمام این ذخایر ازنظر عملیاتی قابل استحصال نیست و در دو دهه گذشته با افزایش متوسط سالانه ۷ درصدی عرضه گاز طبیعی، ۷۵ درصد از سبد انرژی کشور به گاز طبیعی اختصاص‌یافته است ولی برنامه‌ریزی مناسبی برای مهار رشد افسارگسیخته تقاضا و مصرف گاز طبیعی در بخش‌های مختلف کشور صورت نگرفته است.
میدان مشترک گازی پارس جنوبی به‌عنوان بزرگ‌ترین میدان گازی جهان، تأمین‌کننده حدود ۷۰ درصد گاز موردنیاز کشور است اما افزایش بی‌رویه برداشت موجب افت فشار مخازن این میدان شده و چنانچه تصمیم فوری گرفته نشود، سالانه به‌اندازه یک‌فاز معادل ۲۸ میلیون مترمکعب در روز افت تولید روی خواهد داد. برای جلوگیری از وقوع چنین اتفاقی و صرفاً برای حفظ وضعیت تولید فعلی درمجموع به ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای اجرای طرح‌های فشار افزایی مخازن پارس جنوبی نیاز است.
آخرین پیش‌بینی وزارت نفت از تولید گاز طبیعی ایران حاکی از این است که تولید گاز طبیعی در کشور در بهترین حالت از ۹۵۰ میلیون مترمکعب کنونی به حدود ۱.۴ میلیارد مترمکعب در روز تا سال ۱۴۱۰ رسیده و پس‌ازآن با روند کاهشی به ۱.۱ میلیارد مترمکعب در روز در سال ۱۴۲۰ خواهد رسید.
بر همین اساس، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس ایران گفته است: «پیش‌بینی می‌شود برای تحقق این سناریو تا سال ۱۴۲۰ به حدود ۶۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شامل ۲۵ میلیارد دلار برای اجرای طرح‌های نگهداری تولید عمدتاً در میدان پارس جنوبی و ۳۵ میلیارد دلار برای توسعه میدان‌ها جدید نیاز است»
نظر شما