بازار؛ گروه ایران: رویداد نظاره با موضوع مجلس، نوآوری و با تاکید بر چالش های تنظیم گری فناورانه، با حضور جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، مسئولان و فعالان حوزه کسب و کارهای نوپای کشور با همکاری ۱۰۰ استارتاپ در مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی برگزار شد.
بابک نگاهداری، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در ابتدای این رویداد گفت: اقدامات جدید مرکز پژوهش های مجلس به ویژه برگزاری رویداد هایی چون نو آیند، اقدام، پارلمان دانشجویی، در یازدهمین دوره فعالیت قوه مقننه، گامی در جهت استفاده از ظرفیت نخبگانی کشور است.
وی با اشاره به اینکه تنظیم گری فناورانه از موضوعات جدید و مهم است، افزود: چالش های جدید حول تنظیم گری فناورانه شکل می گیرد که باید برای رفع آن ها و سیاستگذاری در این حوزه از توان و ایده‌های فعالان این حوزه بهره برد. همچنین نظام‌های حکمرانی در مقاطع مختلف وظایف گوناگونی بر عهده دارند و با حرکت رو به جلوی نظام‌های حکمرانی و تجارب حاصل شده در این حوزه، باید تلاش کرد تا بین تنظیم گری و سیاستگذاری فاصله عمیقی ایجاد نشود و از نگره های مردمی نیز در این موضوع استفاده شود.
نگاهداری ادامه داد: ضمن اینکه باید دغدغه حکمرانی داشته باشیم، تنظیم گری ها را هم باید با نگاهی به منفعت عمومی انجام داد. در این راستا می توان به تدریج تنظیم گری را از نگاه حقوقی صرف به فعالیت نوآورانه و فناورانه تغییر حالت داد که در این صورت بخش های مختلفی درگیر آن خواهند شد و از کنار آن منافع مطلوبی حاصل خواهد شد.
با حضور فناوری در عرصه تنظیم گری و حکمرانی شاهد آن خواهیم بود که منافع حداکثری برای مردم به دست آید
وی با اشاره به اینکه با ورود فناوری در هر بخشی تحول آفرینی ایجاد شده، تاکید کرد: با حضور فناوری در عرصه تنظیم گری و حکمرانی شاهد آن خواهیم بود که منافع حداکثری برای مردم به دست آید. بر این اساس مجموعه اقدامات این مرکز، حرکت کسب و کار های نوپا به سمت شکل گیری تنظیم گری فناورانه در کشور است.
نگاهداری با اشاره به اینکه اکوسیستم نوآوری و فناوری یکی از پیشران های اصلی است که در حوزه تنظیم گری می تواند بسیار تحول زا باشد، افزود: یکی از امیدواری‌های مرکز پژوهش‌های مجلس این است که با حضور و فعالیت بیشتر اکوسیستم نوآوری و فناوری در عرصه تنظیم گری و حکمرانی، در سال های آینده شاهد یک تنظیم گری موثر که به معنای واقعی منافع عمومی مردم را محقق کند باشد. بنابراین امیدواریم به واسطه برگزاری رویدادهایی مانند رویداد نظاره استارتاپ هایی در جامعه شکل گیرد که وظایف آنها در آینده تحقق تنظیم گری فناورانه در کشور باشد.
اطلاعات آزاد، مبنایی برای کسب و کارهای استارتاپی
حسین ملک نژاد، مدیرعامل رسمیو در ادامه این رویداد گفت: چطور می توان با حاکمیت تعامل کرد؟ در دنیا مفهومی به اسم داده باز است که می گوید حاکمیت نباید همه داده ها را بسته نگه دارد. مفهوم داده باز بعد از دسترسی آزاد به اطلاعات است و می گوید مردم نباید درخواست بدهند تا اطلاعات را در اختیارشان قرار دهید. باید اطلاعات را منتشر کنید و مردم بتوانند از آن بهره مند شوند. این مفهوم بسیار پیشرو است و آمارهای جالبی به دنبال آن ایجاد شده است. در این راستا مکنزی سال ۲۰۱۵ اطلاعاتی منتشر کرده که می گوید ۲۵ هزار شغل ایجاد شده، ۱۶ درصد مصرف انرژی صرفه جویی شده و غیره است. اطلاعات هم در حوزه های مختلفی است که بر روی آن استارتاپ ها و غیره ایجاد می شود. برای مثال همین مسیریاب هایی که از آن ها استفاده می کنید از همین داده های باز به دست آمده است.
وی اضافه کرد: حاکمیت باید این اطلاعات را منتشر کند تا با دسترسی به آن بتوانید نرم افزارها و غیره را تولید کنید. بر همین اساس زمانی که رسمیو را آغاز کردیم در نقش یک پژوهشگر کنار روزنامه رسمی قرار می گرفتیم و می گفتیم که این اطلاعات خیلی مفید است اما همیشه در انتها با مخالفت مواجه می شدیم. بنابراین تنها مسیری برای ما وجود داشت این بود که خودمان اطلاعات را برداریم و از آن ارزش افزوده ایجاد و در نهایت روزنامه رسمی هم متوجه ارزش اطلاعات شود.
اطلاعاتی که از رسانه های رسمی از طریق یکی از استارتاپ ها منتشر می شود دسترسی به اطلاعات را تسهیل کرده است
ملک نژاد با اشاره به اینکه سال ۹۷ اولین بار اطلاعات روزنامه ها را تحلیل کردند ادامه داد: آدرس، سرمایه ثبتی، نوع شرکت، هیئت مدیره و غیره همگی اطلاعات مهمی هستند که از سوی روزنامه ها در بخش آگهی ثبت می شد و این امکان نبود که دسترسی پیوسته ای برای کاربران وجود داشته باشند. بنابراین کسانی که نیازمند دستیابی به اطلاعات خاصی داشتند باید هزینه های گزاف یک یا چند میلیون پرداخت می کردند تا گروهی اطلاعات را از آرشیو روزنامه ها استخراج کنند. بنابراین رسمیو به این حوزه ورود کرد و اطلاعات را به صورت آنلاین در دسترس مردم قرار داد. در حال حاضر اطلاعات ۴ میلیون نفر در این اطلاعات وجود دارد.
این کارآفرین با اشاره به مشکلاتی که برای راه اندازی این کسب و کار وجود داشت افزود: با اینکه اطلاعات منتشر شده با ذکر منبع بود اما در دوره ای ناچار به این شدیم که در دادگاه در مقابل قاضی حضور یابیم و در مورد قانونی بودن فعالیتمان پاسخ دهیم؛ چرا که روزنامه ای که از آن اطلاعات را استخراج می کردیم بعد از درک اهمیت اطلاعات اقدام به شکایت کرده بود که با توجه به قانونی بودن روند فعالیت رفع اتهام شدیم.
وی ادامه داد: الان حدود ۳۲ منبع اطلاعاتی داریم که یک پایگاه جامع اطلاعاتی را ایجاد کرده که در گذشته دسترسی به این اطلاعات بسیار دشوار بوده است. الان هم بر روی حوزه های شغلی کار می کنیم که برای مثال لیست اطلاعات شرکت های دانش بنیان با بیش از ۱۰ نیرو را در یک استان ارائه دهیم که خود زمینه کمپین تبلیغاتی خوبی برای مجموعه ها می شود. الان هم علاقه مند هستیم بتوانیم اطلاعات مجلس را هم به دست بیاوریم که فعالیت های جذابی می توان انجام داد.
تسهیل آینده نگری با بررسی کلان داده ها
سها صالح از موسسان مرکز پژوهشی بتا با اشاره به داده های بزرگی که در بستر اینترنت به اشتراک گذاشته می شود گفت: بحث ما داده هایی است که از فضای مجازی به دست می آید و روزانه در شبکه های اجتماعی مختلفی تولید و دریافت می کنیم. در مورد اهمیت این داده چند سال گذشته با کتابی که همه دروغ می گویند به خوبی درک کردیم. چرا که ما ساده ترین حرف هایمان را با گوگل می زنیم، برای مثال دلیل سوزش سر معده چیست و گوگل خیلی بهتر از عزیزانمان درباره ما می داند. موضوع بررسی این اطلاعات حدود ۱۰ سال سابقه در ایران دارد و ابتدا نهادهای مرتبط با نهادهای امنیتی به کلان داده ها ورود کردند تا بفهمند چه در ذهن مردم می گذرد؟
با استفاده از کلان داده ها می توانیم به عقب برگردیم و تاریخ را تحلیل کنیم و تجربه سازمان در فضای رسانه ای را بهبود ببخشیم
این فعال اکوسیستم های نوآوری اضافه کرد: با مورد توجه قرار گرفتن این حوزه، استارتاپ های مختلفی تاسیس شدند و افراد در حوزه علوم انسانی، جامعه شناسی و حتی فنی برای جمع آوری اطلاعات شروع به کار کردند. همچنین ما در فضای تحلیل داده ها یک چرخه ای از فرایند کار را تعریف می کنیم که از جمع اوری داده هایی که مردم به صورت عمومی منتشر می کنند شروع می شود که رباط ها هم می توانند آن ها را ببیند و ذخیره سازی کنند. الان شرکت های خصوصی و غیره هستند که این اطلاعات را جمع آوری و بعد پردازش های اولیه متن ها در آن ها انجام می دهند و بعد دانش آموخته های علوم انسانی در حوزه علوم ارتباطات و علوم سیاسی داده ها را تحلیل می کنند تا به حل مساله برسد و بتوانیم بازخوردگیری کنیم.
وی ادامه داد: از زمانی که کلان داده وارد کشور شد برای کسانی که در این حوزه کار می کردند مساله اساسی این بود که با مسئولان چگونه صحبت کنند؟ هر چقدر فکر می کردیم کسب این اطلاعات بازار خوبی دارد و مورد توجه مسئولان قرار می گیرد اما متوجه شدیم که چنین نیست. با این حال اولین مجموعه ها در بخش های دولتی که به این حوزه ورود کردند روابط عمومی ها بودند که بتوانند گلوگاه های خودشان را برطرف کنند.
صالح بیان کرد: با استفاده از این کلان داده ها می توانیم به عقب برگردیم و تاریخ را تحلیل کنیم و تجربه سازمان در فضای رسانه ای را ببینم. اتفاقی که بدون استفاده از کلان داده ها نشدنی است. برای مثال تاریخچه، اقدامات رسانه ای و بازخوردها به یک سازمان را از شش سال پیش مورد بررسی قرار می دهیم که این اتفاق گلوگاه های رسانه ای سازمان را مشخص می کند. بر این اساس مفهوم رواابط عمومی هوشمند هم ایجاد شد.
وی اضافه کرد: همچنین این کلان داده ها به مجموعه ها اجازه می دهد که بفهمند هر کدام از شعبه هایشان چه خلاهایی دارند و چه اشتباهاتی تکرار می شود تا این مسائل هرچه سریع تر برطرف شود. داده هایی که به بهبود فضای کسب و کارها تا سازمان ها کمک می کند.
اشتباه گذشته دوباره تکرار نشود
رضا قربانی، عضو هیئت مدیره و رئیس کمیسیون فین تک سازمان نصر تهران گفت: در حال حاضر بحثی که دنبال می کنیم رگوراتوری و تنظیم گری است. بنابراین پیش فرض های رگولاتور چه باید باشد؟ همه ما در جهانی زندگی می کنیم که با واژه هایی سعی می کنیم جهان را معرفی کنیم؛ یعنی این جهان بخش های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و در نهایت بخش حقوقی و بالاتر از همه بخش امنیتی قرار دارد.
وی اضافه کرد: وقتی از بخش سیاسی صحبت به میان می آید یعنی قدرست چگونه توزیع می شود؟ بخش اقتصادی یعنی پول در اختیار چه کسانی است؟ همچنین در مورد بخش اجتماعی یعنی روابط چگونه تنظیم می شود و در مورد فرهنگی یعنی شیوه حل مساله ما چگونه است؟ بحث حقوقی نیز یعنی تمام موارد فوق را مکتوب و شفاف می کنیم و بر سر آن توافق داریم. برای مثال موجودیتی همچون خودرو را در نظر بگیرید؛ خودرو وقتی وارد می شود یک ساختار سیاسی می گیرد. ممکن است بپرسید کجای خودرو سیاسی است؟ برای مثال واردات خودرو بالای ۲۵۰۰ سی سی ممنوع است. این را قدرت تصمیم می گیرد. اقتصادی آن توزیع پول است.
این کارشناس افزود: اجتماعی این محصول خودرو فیلم سینمایی می سازیم و نشان می دهیم هر کسی بنز سوار شد آدم درستی نیست. همچنین در بخش فرهنگی این ارزش را ایجاد می کنیم که خودرو کم کیفیت سوار شدن یک ارزش است و برای توجیه آن واژه های قشنگ استفاده می کنیم. حقوقی آن هم قانون و مقررات و غیره می شود. حالا طی ۲۰ سال اخیر مفهومی به نام تکنولوژی ایجاد شده و همان مفهوم ۱۲۰ سال پیش خودرو در دنیا را با تکنولوژی جایگزین می کنیم.
قربانی ادامه داد: در فضای سیاسی که داریم می گویند هر کسی هر کاری می کند باید سرورهایش در داخل کشور باشد. مفهوم اقتصادی آن یعنی به کسی که اعتماد دارم اجازه می دهم در این فضا کار کند. در ۱۰ سال اخیر بخشی از کشور رشد کرده که الان یک عده می گویند باید رگوراتوری و مورد نظارت باشد. همیشه خواسته مان این بوده که میگوییم کاری به کارمان نداشته باشد اما به جایی رسیدیم که رگوراتور به ما کار دارد و می پرسد چطور بزرگ شده ای و برای چه کار می کنید؟
عده ای با پروژه شرمنده سازی هر کسی در کشور کار می کند را شرمنده می کنند
عضو هیئت مدیره و رئیس کمیسیون فین تک سازمان نصر تهران تاکید کرد: یکی از پلت فرم های مشهور در حوزه حمل و نقل ابتدا با مشکلات بسیاری مواجه بود که حتی جلوی مجلس نیز گروه هایی شعار دادند که باید تعطیل شود. یک عده ای در داخل مانع توسعه کسب و کارها می شوند و عده ای دیگر در خارج از کشور اذهان عمومی را بر علیه این مجموعه ها منحرف می کنند و پروژه شرمنده سازی را ایجاد می کنند.
وی اضافه کرد: پروژه شرمنده سازی این است که هر کسی در کشور کار می کند را باید شرمنده کرد. برای مثال در گذشته برای تهیه یک بلیت هواپیما دچار مشکل بودیم اما اکنون ساده شده است. بنابراین اکنون باید این را بدانیم که تنظیم گری قانون گذاری نیست؛ تنظیم گری اجرای همین قوانین موجود است که با همین قوانین صرافی های رمز ارز شکل گرفته اند و پلتفرم های شناخته شده شکل گرفته اند و ۷۰۰ هزار نفر در آن ها کار می کردند که به یک باره با قطع دسترسی و اینترنت مواجه شدند. بنابراین الان برنامه نویسی که کار می کرد و از مهاجرت منصرف شده بود طی یک شبانه روز می بیند هرچه داشت را از دست داده است. حالا چطور می توان به آن ها گفت چشمتان را بست و فعالیت را ادامه دهید.
قربانی تاکید کرد: اگر می خواهیم تجربیات گذشته صنایع بزرگ کشور تکرار کنیم رگوراتوری مسیر خودش را می رود اما اگر به نتیجه ای رسیدیم که روش گذشته اشتباه بوده و می خواهیم اشتغال ایجاد کنیم روشی که طی یک ماه گذشته در پیش گرفتیم جواب نمی دهد.
موانع فرهنگی و فقدان قوانین حمایتی
محمد حسین سجادی نیری، مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری داروین نیز بیان کرد: فرض کنید ۲ ماه قبل است و می خواهیم در حوزه تنظیم گری و با توجه به استارتاپ ها فعالیت کنیم. تنظیم گری و رگوراتوری از فضای استارتاپی و نوآوری عقب تر است. اصولا نهادهای قانون گذار عقب تر از فرایند فعالیت استارتاپ ها هستند. بنابراین امروزه با آمدن تکنولوژی در مواجه با این فضا باید چه کنیم؟ برای مثال یکی از پلتفرم های حمل و نقل آنلاین یک دوره مورد حمله قرار گرفت و تاکسی سرویس ها هم انتقاداتی ارائه دادند.
نهادهای قانون گذار عقب تر از فرایند فعالیت استارتاپ ها هستند
وی اضافه کرد: بنابراین این پلتفرم حمل و نقل در چنین شرایطی رشد می کند و خیلی ها تلاش کردند مانع آن شوند. اما حالا این استارتاپ انقدر بزرگ شده که همان نهادها تلاش می کنند برای آن اتفاقی رخ ندهد تا حمل و نقل درون شهری دچار خلل نشود. بنابراین هر دو در یک فضا بوده اند و فکر نمی کنم قوانین مجلس تغییری کرده باشد.
سجادی نیری ادامه داد: اگر دو ماه پیش بود در مواجه با چنین مسائلی چکار کنیم که دولت و نهادهای دیگر بتوانند پا به پای استارتاپ ها بیایند. بخشی از این بحث شرمنده سازی به خاطر رفتارهای تورمی انباشته شده گذشته است. یعنی مواجه با رفتارهای سلیقه ای هستیم. برای مثال مدیرعامل یکی از پلتفرم های اشتراک آگهی را احضار می کنیم و می گوییم چرا یک آگهی نامناسب در این پلتفرم بوده است. این درحالی است که همه می دانیم که مسئولیت بارگزاری محتوا در پلتفرم با صاحب پلتفرم نباید باشد.
این فعال حوزه زیست بوم فناوری تاکید کرد: انباشت این ها ما را با اتفاقاتی مواجه می‌کند که برخی پیامد رفتارهای گذشته ما هم هست. بنابراین باید تلاش کنیم که نهاد رگوراتور و تنظیم گر را همپا با نهادهای نوآور کشور کمتر شود.
ضرورت قانون گذاری بر اساس گام دوم انقلاب
جلال رشیدی کوچی، نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی در در پاسخ به این پرسش که مهمترین چالش های مجلس با نوآوری چیست و مجلس چه کمکی می‌تواند در این حوزه کند؟ گفت: در چارچوب قوانین کشور و قانون اساسی خیلی از مشکلاتی که امروز با آن ها دست به گریبان هستیم قابل حل است اما منافع یک عده در حوزه های سیاسی و اجتماعی و اقتصادی اجازه نمی‌دهند مشکلات حل شود. یک عده هم در گذشته مانده اند که با تفکر گذشته نمی توان حکمرانی کرد.
وی با اشاره به اینکه دشمنان کشور کم نیستند افزود: وقتی با این شرایط کار می‌کنیم به جای اینکه اولویت سیاسی و اقتصادی باشد اولویت امنیت می‌شود. در این شرایط انجام هر کاری سخت می شود حالا استارتاپ و تکنولوژی جای خود دارد. اما باز اگر به قانون اساسی مراجعه کنیم قابل حل است.
فیلتر کردن چاره کار نیست؛ چرا که اگر بود باید تاکنون مشکلات را مرتفع می کرد
رشیدی کوچی ادامه داد: با قاطعیت می گویم که فیلتر کردن چاره کار نیست؛ چرا که اگر بود باید تاکنون مشکلات را مرتفع می کرد. الان در مورد ۷۰۰ هزار شغل در اینستاگرام صحبت می شود، چه کسی باعث این حجم از اشتغال در این فضا شد؟ بنده می گویم کسی که دستور به فیلتر تلگرام داد. در آن زمان هزینه ای معادل راه اندازی یک پلتفرم اجتماعی فضای مجازی پرداخت شد تا معادل ایرانی آن در کشور ساخته شود اما جواب نداد؛ چرا که نمی شود با زور و اجبار برای یک اپلیکشن اجتماعی کاربر ایجاد کرد.
این نماینده مجلس تاکید کرد: این درحالی است که در مورد مسیریاب ها هم چنین تجربه ای را داشتیم. گفتند بخاطر مسائل امنیتی باید یکی از مسیریاب های خارجی فیلتر شود و همه به جای مسیریاب های ایرانی به سراغ نمونه خارجی دیگر رفتند. در همین زمان مسیریاب های ایرانی تلاش کردند و به قدری کیفیت را افزایش دادند که اکنون مردم از همین نرم افزار های ایرانی استفاده می کنند. بنابراین به جای فیلترینگ باید به سراغ افزایش کیفیت برویم.
رشیدی کوچی در مورد اینکه در همین شرایط می توان سیاسیتی اتخاذ کرد که به کمک کشور و کسب و کارها بیاید گفت: اینکه اجازه بدهیم شرکت های اقتصادی مطابق فناوری روز کارشناس را خودشان انجام دهند و با نگاه امنیتی به آن ها نگاه نکند. همچنین در کشور نهادهای قانون گذاری مختلفی داریم این درحالی است که مردم فکر می کنند فقط مجلس است که قانون گذاری می کند. بنابراین اگر بخواهیم به سمت پیشرفت حرکت کنیم باید کسانی را بر مسند قانون گذاری بگذاریم که نگاهشان بر اساس گام دوم انقلاب باشد.
فناوری نیازی به تنظیم گری ندارد
اسفندیار اختیاری، نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی در پایان این رویداد گفت: دو دهه است که با مجموعه های نوآور آشنا و همراه هستم؛ بزرگترین مشکل این است که نتوانسته ایم موضوع فناوری را جا بندازیم. وقتی فرهنگ دانش بنیان و کار دیجیتال جا نیفتاده باشد فکر می کنیم به سادگی می‌توان آن ها را حذف کرد. در مجلس قوانین خوبی داریم اما آیا تنظیم گری در فناوری درست است؟ حتی این جمله اشتباه است که فناوری را با نگاه تنظیم گری نگاه کنیم؛ چرا که می توانیم نا امیدی را در قشر جدید گسترش دهیم و شغل های بسیاری را از دست بدهیم.
فناوری نیازمند تنظیم گری نیست، نیاز است توسعه فناوری را با فرهنگ آن همراه کنیم
وی افزود: کشوری توسعه یافته است که توسعه اجتماعی، تکنولوژی و غیره را با هم داشته باشد. اگر فقط توسعه امنیتی داشته باشیم اما فناوری نداشته باشیم همین مشکلات امروز پیش می آید. بنابراین فناوری نیازمند تنظیم گری نیست، نیاز است توسعه فناوری را با فرهنگ آن همراه کنیم. وقتی مشکل حل می شود که همه یاد بگیرند از آن فناوری استفاده کنند. در مورد همان پلتفرم حمل و نقل، وقتی مشکل شرکت آن برطرف شد که همه یاد گرفتند با موبایل تاکسی بگیرند. وقتی فناوری گفتمان عمومی جامعه شد دیگر نمی توان آن را تعطیل کرد و همه می گویند باید کار کند.
نظر شما