تهمینه غمخوار؛ بازار: افغانستان یک عامل کلیدی در تضمین امنیت و ثبات بلند مدت در منطقه است. در این راستا، هیچ یک از کشورهای سازمان همکاری شانگهای علاقه ای به این واقعیت ندارند که کانون بی ثباتی در قلب اوراسیا باقی بماند و تهدیدات علیه امنیت کشورهای همسایه از خاک افغانستان باشد. واقعیت های فعلی، شانگهای را ملزم می‌کند که اقدامات ملموسی را انجام داده و افغانستان را در ابتکارات منطقه‌ای از جمله در پروژه های زیربنایی اقتصادی مشارکت دهد.
از طرفی، سازمان همکاری شانگهای درک می‌کند که مشکل افغانستان بسیار پیچیده است و حل آن بدون ایران حتی دشوارتر خواهد بود. بنابراین، پذیرش عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند به کشورهای این سازمان کمک کند تا دیدگاه مشترکی در مورد آینده افغانستان پیدا کنند. در حقیقت، عضویت تهران، فرصت هایی را برای همکاری نزدیک‌تر در زمینه امنیت منطقه‌ای از جمله در خصوص افغانستان باز می‌کند، زیرا این موضوع در دستور کار اکثر کشورهای این سازمان قرار دارد.
در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع روابط ایران و افغانستان، خبرنگار بازار گفتگویی با «محمد مهدی جوانمرد قصاب» مشاور نماینده ویژه رییس جمهور در امور افغانستان و رایزن سابق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان انجام داده که در ادامه می خوانیم:
همانگونه که می دانیم امنیت افغانستان و بازار و اقتصاد آن برای تمامی کشورهای همسایه دارای اهمیت و از طرفی بر کل منطقه تاثیر گذار است. با خروج نیروهای امریکایی از این کشور و روی کار آمدن طالبان، چندین تاثیر در کل منطقه نمودار شد: کمکهای بین المللی قطع شد و اقتصاد افغانستان تضعیف و کوچک تر گردید. از طرفی، مهاجرت شهروندان افغانستانی به دلیل نبود کار و مسائل امنیتی به کشورهای همسایه به ویژه ایران شدت یافت.
بنابراین می توان گفت که تمام منطقه متاثر از مسائل افغانستان است. در مقطعی که طالبان در افغانستان حضور پیدا کرد، همه کشورها من جمله کشورهای خاور دور و کشورهای اروپایی و امریکایی نسبت به این مسئله حساس شدند در حالی که به هر میزان امنیت و ثبات در سراسر این کشور حاکم باشد، کل منطقه و کشورهای همسایه نیز سود خواهند برد.
بر همین اساس، هم ایران و همچنین، سایر کشورها نسبت به مسائل افغانستان دارای تفکرات و اقدامات خاص خود هستند. ایران به طور ویژه، برنامه هایی را در جهت توسعه اقتصادی، خلق ثروت، ایجاد اشتغال و گسترش صنایع در افغانستان در دستور کار خود قرار داده تا از این طریق قدرت خرید و رفاه شهروندان افغانستانی افزایش یابد و ساختاری ایجاد شود که منجر به مهاجرت معکوس از ایران به افغانستان شده و تاثیرات رفاهی این موضوع برای مردم ایران نیز نمایان شود.
* شما به مسئله مهاجرت اشاره کردید، با توجه به ظرفیتهای افغانستان، کشاورزی مناسب در این تا چه اندازه سبب کاهش مهاجرت افغانستانی ها به دیگر کشورها می‌شود؟
اقتصاد افغانستان و تولید ناخالص ملی این کشور بر پایه کشاورزی و خدمات استوار است؛ یعنی هنوز صنعت در آن جا رشد پیدا نکرده، یا دارای رشد کمی است. در مدتی که امریکا یا کشورهای دیگر در افغانستان حضور داشتند، نتوانستند تاثیر بسزایی در ایجاد زیرساخت مناسب برای تولید به عنوان مثال ایجاد و تاسیس شبکه های راهی، جاده ها و برق در این کشور ایجاد کنند.
با اینکه کشاورزی یکی از نقاط قوت کشور افغانستان است، اما به شیوه ای سنتی انجام می شود و هنوز صنعتی نشده است. بر همین اساس، ایران بارها به دولت افغانستان و مقامات حال حاضر این کشور اعلام کرده که حاضر است تا با انتقال تکنولوژی، دانش فنی و کود شیمیایی، نسبت به خرید محصولاتی از قبیل دامپروری، خوراک دام و غیره که بدان نیاز دارد، به کشاورزی افغانستان کمک کند. ایران حتی می تواند در حوزه گوشت و فرآورده های گوشتی مثلا به مدت پنج سال به صورت تضمینی در جهت کمک به صنایع افغانستان، قراردادهایی را به امضا برساند.
این موضوع همان خلق ثروت در افغانستان است که ایران دنبال و پیگیری می کند.
* با توجه به ظرفیتهای موجود در افغانستان به لحاظ منابع معدنی و غیره، از دیدگاه شما مزیت های اقتصادی افغانستان و مزایای اقتصادی ایران برای تجارت دوجانبه چیست؟ تا چه اندازه ایران به سرمایه گذاری در این کشور همسایه پرداخته است؟
بحث ایران و افغانستان از نظر ابعاد اقتصادی و تجاری بحث خاصی است؛ به طوری که این بحث در صادرات و واردات نمی گنجد و تنیدگی اقتصادی دو کشور تا حدی زیادی بالا است. همانگونه که وزارت صمت و سازمان سرمایه گذاری اعلام کرده اند، بسیاری از سرمایه افغانها در این مقطع تاریخی، به ایران منتقل شده است، چرا که ایران از نظر زبان، فرهنگ، آداب و تجارت دارای اشتراکات زیادی با افغانستان و تجار این کشور است. حتی ایران به منزله خانه دوم تجار افغانستانی، در نظر گرفته می شود و آنها به انجام فعالیتهای تجاری در ایران و با ایران می پردازند.
بسیاری از تاجرانی که به کشورهای اروپایی و ترکیه به منظور انجام تجارت مهاجرت کرده اند، خواهان بازگشت به ایران برای تولید هستند. در همین راستا و در این مقطع، راه اندازی دفتر نمایندگی ویژه ریاست جمهوری در امور افغانستان، نقطه قوتی برای ساماندهی تصمیم گیری ها و خروج از جزیره ای عمل کردن است. همچنین تاسیس این دفتر، در جذب سرمایه گذاری افغانها نیز تاثیرگذار بوده و آمار جذب سرمایه گذاری ما را رسمی کرده است.
در خصوص این موضوع که ایران در بحث سرمایه گذاری در افغانستان دارای رتبه اول است، در حقیقت، می توان گفت که ایران رتبه اول را داشته و این آمار در جایی ثبت و ضبط نشده و در گرفتاری های اداری گیر کرده است. بر همین اساس، یکی از مسائل اساسی ایران در رابطه با جذب سرمایه گذاری، نرخ ارز است به طوری که میان نرخ بازار و نرخ نیمایی تفاوتهایی وجود دارد. ما باید این مسئله را بپذیریم که ایراد و مشکل از جانب خودمان است. برای مثال، تاجر افغانستانی که مثلا با ۱۰ میلیون دلار به ایران می آید تا به سرمایه گذاری بپردازد، این موضوع را نمی پسندد که ارز را با ۲۶ تا ۲۷ هزار تومان بفروشد و در مقابل ریال دریافت کند. در صورتی که ارز در بازار با ۳۲ تا ۳۳ هزار تومان معامله می شود.
این موضوعات باید رفع و سیستمی طراحی شود که برای سرمایه گذاری های بازار متفاوت باشد. تاجران افغان می توانند تا ۲۵۰ هزار دلار سرمایه گذاری کرده و اقامت پنج ساله دریافت کنند، اما آیا این موضوع برای جذب سرمایه گذاری کفایت می کند؟ آیا ما واقعا سیستم بازاریابی را در بحث جذب سرمایه گذاری رعایت می کنیم؟ و آیا ما می دانیم که به دنبال چه موضوعی در بحث سرمایه گذاری در افغانستان و توسعه صادرات هستیم؟
مسئولین مربوطه باید با اتکا به یک مرجع در بحث بانکی ورود پیدا کرده و این مشکل را حل کنند. ما باید قبول کنیم که بحث جذب سرمایه گذاری و مسائل بانکی یکی از معضلات اساسی کشور است و قابلیت پنهان شدن ندارد.
ایران در افغانستان به همان اندازه که افغانها در پروژه های تجاری ایران مشارکت دارند، در پروژه های خدماتی، فنی_مهندسی، سد سازی، انتقال برق و دانش فنی حضور دارد؛ ضمن اینکه ایران اولین کشور صادراتی به افغانستان در جهان است به طوری که این موضوع نشان دهنده نقاط قوت کشور است و تنها ناشی از نزدیکی دو ملت که هیچ اتفاق دیگری نمی تواند این موضوع را رقم بزند.
نظر شما