تهمینه غمخوار؛ بازار: ابراهیم رئیسی و ولادیمیر پوتین روسای جمهور ایران و روسیه در حاشیه نشست شانگهای در سمرقند با یکدیگر دیدار و گفتگو کرده و با مرور تفصیلی عرصه همکاریهای اقتصادی، از پیشرفت‌های چشمگیر در روابط دو کشور به ویژه در عرصه‌های بانکی، حمل و نقل زمینی و دریایی، گمرک و انرژی ابراز خشنودی نمودند.
در حالی که این چهارمین دیدار میان رئیسی و پوتین در یک سال اخیر بود، رئیس جمهور ایران همکاریهای اقتصادی تهران_مسکو را برای دو ملت و کشورهای منطقه مفید ارزیابی کرد و به مرور ابعاد مختلف همکاریهای اقتصادی، ترانزیتی و بانکی دو کشور من جمله توسعه کار کریدور شمال_جنوب پرداخت.
ولادیمیر پوتین نیز با اشاره به روابط گسترده تجاری دوجانبه، از افزایش رفت و آمد مقامات اقتصادی دو کشور ابراز خشنودی کرد و اظهار داشت: حجم تجارت بین دو کشور در سال گذشته میلادی ۸۱ درصد و در ۵ ماهه نخست امسال ۳۰ درصد افزایش یافته است. وی با بیان اینکه توافقنامه همکاریهای جدید تهران و مسکو در مراحل پایانی قرار دارد، برای تدوین پیش‌نویس سند همکاریهای راهبردی اقتصادی میان دو کشور اعلام آمادگی کرد.
بر همین اساس، برخی از کارشناسان معتقدند که تحریم روسیه توسط امریکا، این کشور را به گسترش روابط با جمهوری اسلامی علاقه مندتر کرده است. ایران نیز به دلیل ماهیت و موقعیت جغرافیای سیاسی و پتانسیل اقتصادی خود، جایگاه برجسته ای در تلاشهای روسیه و چین برای تقویت ارتباط منطقه ای به خود اختصاص داده است.
دکتر «سیده مطهره حسینی» کارشناس مسائل روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز و استادیار علوم سیاسی دانشگاه پیام نور در خصوص جایگاه روسیه در سیاست آسیا محوری ایران و دلیل علایق روسیه به همکاری با جمهوری اسلامی تحت تاثیر تحریم ها به خبرنگار بازار گفت: همکاری و ارتباط ایران و روسیه به دلیل همسایگی و مرزهای مشترک و طولانی اینگونه است که روسیه منطقه قفقاز را حیاط خلوت خود و مرزهای قفقاز را جزئی از مرزهای ایران در نظر می گیرد در حالی که از آن طرف، فعالیت ها و همکاری جمهوری اسلامی در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی نیز دقیقا مرتبط با روسیه است. نه تنها در مورد ایران بلکه در خصوص هر کشوری که به این منطقه وارد می شود، روسیه حساسیت دارد. بدین ترتیب، جمهوری اسلامی دارای یک مرز واقعی و یک مرز مجازی با این کشور است.
وی افزود: ایران و روسیه به دلیل وجود این مسائل، خود به خود رابطه نزدیکی با یکدیگر دارند. از طرفی، مسئله سیاستهای ضد نظم موجود هر دو کشور موجب شده تا به یکدیگر نزدیک تر شوند. یک اندیشه فلسفی به نام اندیشه الکساندر دوگین وجود دارد که به لحاظ اسمی اوراسیاگرا است، اما زمانی که متن آن را مطالعه می کنیم، متوجه می شویم که ذاتا مبنی بر این موضوع است که باید روسیه را به قلب اوراسیا تبدیل کرد که بخشی از آن مربوط به حضور روسیه یعنی منطقه سرزمینی اوراسیا است و قسمتی دیگر قلب خاورمیانه با حضور ایرانی است که به خلیج فارس متصل بوده و همچنان در جستجوی آبهای گرم است. در حقیقت، جمهوری اسلامی معتقد است که با اتصال به این آبها می تواند به مدیریت این منطقه و تجارت انرژی و اقتصاد با توجه به تجارت گسترده اعراب و جمعیت زیاد شمال آفریقا و آسیای غربی دست یابد.
کارشناس مسائل روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز اضافه کرد: بر همین اساس، اندیشه دوگین متشکل از تفکر روسیه که البته از نظر ژئوپلیتیک درست است، می باشد، اما از نظر اجرایی واقعا روسیه نمی تواند وارد این منطقه شده و به مدیریت آن بپردازد؛ در حالی که فاقد توان مدیریتی است. این تصوری است که در قالب سیاست خارجی پوتین وجود دارد؛ ضمن اینکه این اندیشه در پشت سیاست خارجی او مشهود است که با اندیشه های ملی گرایانه روسی تلفیق شده است.
وی ادامه داد: همچنین، این مسئله به یک ایده ای که روسیه را به سمت همکاری با ایران می کشاند، تبدیل شده است. در حوزه سیاست خارجی ایران می تواند از مخالفت روسیه در قبال اروپا، ناتو و امریکا استفاده کرده و مسائل خود را حل نماید.
سیاست خارجی ایران به صورت بنیادی و عمیقا هیچ گاه متکی به ابرقدرتها نبوده و همواره سعی در بازی دادن قدرتهای بزرگ داشته است
دکتر حسینی گفت: سیستم شیفتینگ ابرقدرتها یعنی سیاست استفاده از ابرقدرتها که از گذشته در سیاست خارجی ایران وجود داشته، همچنان وجود دارد. سیاست خارجی ایران به صورت بنیادی و عمیقا هیچ گاه متکی به ابرقدرتها نبوده و همواره سعی در بازی دادن قدرتهای بزرگ داشته است.
کارشناس مسائل روسیه اذعان کرد: این مسئله تا حدود بسیار زیادی برگرفته از فضای ژئوپلیتیکی است که ایران در آن حضور دارد. واقعیت این است که حتی اگر جمهوری اسلامی دست به هیچ اقدامی نزد، با مسائل همسایگان، درگیر است به طوری که آنها آن موضوعات را یا به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به سوی ایران شیفت می دهند. برای مثال، طالبان که بر سر کار آمد، به صورت غیر مستقیم مرزهای شرقی ایران به خاطر جنگهای قدرتی در افغانستان ناامن شد. افزون بر این، به صورت غیرمستقیم، به دلیل انعقاد پیمانهای کشورهای جنوب خلیج فارس با ابرقدرتهای دیگر ایران در خطر قرار گرفته است.
وی گفت: افزون بر این، به صورت مستقیم ایران تحت تاثیر این مسائل قرار گرفته است؛ امارات ادعاهایی را طرح کرد. با روی کار آمدن داعش در عراق، نگاه این کشور به ایران تغییر کرد.
سیده مطهره حسینی تصریح کرد: بر همین اساس، ایران به طور خواسته و ناخواسته درگیر تنش با همسایگان بوده و این موضوع باعث شده که در سیاست خارجی، استفاده از سیاستهای منطقه ای و فرامنطقه ای اجتناب ناپذیر باشد. از طرف دیگر، این تنشها قدرتهای فرامنطقه ای را به سمت منطقه کشانده است؛ به طوری که ایران در سیاست خارجی خود به صورت متناوب همواره درگیر مسئله ابرقدرتها بوده است.
سیده مطهره حسینی : در حوزه اقتصاد خرد، روسیه دارای بازار گسترده تجاری است که جمهوری اسلامی می تواند به لحاظ مالی و تجاری منتفع شود
وی افزود: با این حال، من فکر نمی کنم که سیاست خارجی ایران مبتنی بر اعطای امتیاز و اعتماد به قدرتهای بزرگ باشد. در مقابل هم جمهوری اسلامی خواهان آن است که بتواند به لحاظ سیاسی و اقتصادی از روابط با روسیه استفاده هایی داشته باشد.
دکتر حسینی بیان کرد: نظر من این است که در زمینه اقتصاد کلان، ایران چندان نمی تواند از روابط با روسیه بهره مند شده و به اقتصاد این کشور تکیه کند. اما در حوزه اقتصاد خرد، روسیه دارای بازار گسترده تجاری است که جمهوری اسلامی می تواند به لحاظ مالی و تجاری منتفع شود.
کارشناس مسائل روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز گفت: البته یکی از موضوعاتی که ایران بدان علاقه دارد در حالی که روسیه تمایلی به این کار ندارد این است که در زمینه هایی که روسیه تحریم می شود، ایران جایگزین این کشور شود. یکی از اهدافی که در برجام و پشت پرده برجام وجود دارد این است که ایران مسائل کلان خود را با اتحادیه اروپا حل کند زیرا اتحادیه اروپا طبیعی ترین شریک ایران است. ایران هر زمان که تمایل به وارد کردن یا صادرکردن هر کالا یا جنسی داشته باشد، بهترین گزینه که به سود کشور باشد مبادلات اقتصادی با اروپا است.
نظر شما