تهمینه غمخوار؛ بازار: بیست و دومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاریهای شانگهای در سمرقند ازبکستان در روز جمعه ۲۵ شهریور با حضور ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران و سران کشورهای چین، روسیه، هند، ازبکستان، قزاقستان، بلاروس، ترکیه، آذربایجان، قرقیزستان، پاکستان، مغولستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ژانگ مینگ دبیر کل سازمان همکاری شانگهای و روسلان میرزایف رئیس کمیته اجرایی ساختار منطقه‌ای ضدتروریسم سازمان برگزار شد.
اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای هر ساله با محوریت موضوع استراتژی همکاریهای چندجانبه و حوزه‌های اولویت‌دار توسعه، رسیدگی به موضوعات مهم و تقویت همکاریهای اقتصادی و سیاسی اعضا برگزار می‌شود.
در این اجلاس اتفاق مهمی که برای جمهوری اسلامی رخ داد این بود که عضویت دائم ایران در این سازمان صورت گرفت؛ در حالی که این عضویت دائم یکی از مهمترین رویدادها در عرصه روابط خارجی ایران به شمار می رود.
در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع عضویت ایران در سازمان شانگهای، خبرنگار بازار گفتگویی با دکتر«عماد آبشناس» مدیر خبرگزاری اسپوتنیک روسیه در تهران و کارشناس ارشد مسائل بین الملل ترتیب داده که مشروح مصاحبه در ادامه آمده است:
* نشست سران سازمان همکاری شانگهای در ازبکستان به عضویت دائم ایران در این سازمان منجر شد. با توجه به اینکه این عضویت دائم یکی از مهمترین رویدادها در عرصه روابط خارجی ایران به شمار می رود، تا چه اندازه می تواند در پیشبرد اهداف اقتصادی در شرایط تحریم موثر و همچنین ایجاد نگاهی تازه از سوی آسیای مرکزی به ایران در توسعه تعاملات تجاری موثر باشد؟
باید توجه داشته باشیم که عموما حتی اگر توافق در برجام صورت گیرد و تحریم های امریکا هم رفع گردد، از نظر تجاری هیچ صادراتی به کشورهای غربی صورت نمی گیرد که برای آنها هم موثر باشد. تنها کالا و محصولی که ایران می تواند صادر کند، همان نفت و گاز و در درجه بالاتر محصولاتی چون پسته، زعفران، فرش و غیره است. در حالی که زمانی که ما در خصوص کشورهای آسیای میانه، شرق، افریقا و امریکای لاتین صحبت می کنیم، ایران می تواند صادرکننده کالا به این مناطق باشد. طی چند سال اخیر تجربه نشان داده که این بازارها، بازارهایی بالاقوه برای کشور به حساب می آیند.
بر همین اساس، زمانی که ایران به عضویت سازمان شانگهای در می آید، عملا فرصتهای تجاری برای ایران گشوده می شود تا تجارت و مراودات اقتصادی با کشورهای عضو صورت گیرد. عموما تمامی کشورهایی که عضو سازمان شانگهای هستند، کشورهایی به حساب می آیند که وارد کننده کالای ایرانی نیز هستند و طبیعتا هم این کشورها می توانند نیازهای ایران را با صادرات کالاهای خود تامین کنند به طوری که کشور دیگر به دنبال صادرات کالاهای خام نرود و کالای تولید شده که برای آن کشورها دارای ارزش افزوده بیشتری است را صادر نماید؛ کما اینکه این اقدام به صورت کج دار مریض در حال انجام شدن است.
همچنین، باید توجه کنیم که کشورهای عضو شانگهای عملا حدود نیمی از جمعیت کره زمین به لحاظ تعداد نفرات و یک سوم مساحت زمین را به خود اختصاص داده اند. بر همین اساس، زمینه استفاده و بهره مندی ایران از این فضا می تواند برای انجام تعاملات اقتصادی و تجاری بیشتر بسیار مساعد است.
* برخی از کارشناسان معتقد هستند که این عضویت در شانگهای و تقاضا برای عضویت در بریکس باعث می شود سیاست نگاه به شرق در سیاست خارجی غالب شود. در چنین شرایطی چگونه می توان سیاست خارجی متوازن را نیز پیش برد؟ دیدگاه شما در این باره چیست؟
ایران باید با تمام کشورهای دنیا رابطه خوب و مناسبی داشته باشد، مشروط بر اینکه طرف مقابل نیز رابطه ای توام با احترام متقابل با ایران داشته باشد. برخی از افرادی که در موقعیتها و شغلهای عالی در ایران بوده و یا هنوز مشغول به کار هستند، در حالی که در کشورهای غربی نیز تحصیل کرده اند، عموما تمایل دارند که رابطه ایران با غرب بهتر باشد. طبیعتا اگر غرب در صدد ایجاد روابط با جمهوری اسلامی باشد، ایران دست رد به سینه آن نزده و این درخواست را رد نخواهد کرد. اما، تنها مشکل اساسی در این است که برخی از کشورهای غربی از امریکا تا انگلیس و فرانسه گرفته، هنوز به دنبال استعمار و برقراری رابطه استعمارگرایانه با ایران هستند و نه رابطه دوستانه.
به هر میزان که رابطه ایران با شرق قوی تر شود، زمینه برقراری رابطه ی متعادل تر با غرب نیز فراهم می شود
بر همین اساس، منافع ایران اقتضا می کند که با هر کشوری که به دنبال رابطه مطلوب توام با احترام به کشور است، ارتباط برقرار کند. امروزه ما از شرایط ایجاد و حفظ رابطه با کشورهای شرقی برخورداریم و در همین راستا باید تلاش کنیم که این رابطه را گسترش داده و تقویت نماییم. به هر میزان که رابطه ایران با شرق قوی تر شود، زمینه برقراری رابطه متعادل تر با غرب نیز فراهم می شود. اما، اگر کشور هیچ رابطه ای با شرق نداشته و تصور کند که غرب درهای رابطه با ایران را باز خواهد کرد، تصور اشتباهی است.
* روسیه و ایران وارد مرحله تجدید و تقویت همکاری شده اند که با توجه به شرایط ژئوپلیتیک فعلی، به نظر می رسد که این رابطه یک دوستی آشکار باشد. با توجه به اینکه هر دو کشور در جامعه بین المللی با شرایط خاصی مواجه هستند و باید راه‌هایی برای حفظ ظرفیت های نظامی و اقتصادی خود و غلبه بر تحریم ها و سایر فشارهای مخالفان منطقه‌ای و جهانی بیابند. از دیدگاه شما دولت سیزدهم تا چه اندازه در جهت توسعه مناسبات دوجانبه به خصوص روابط تجاری و اقتصای با روسیه حرکت کرده و چه دستاوردهایی در این راستا کسب شده است؟
مبنای روابط کشورها بر اساس منافع ملی آنها ساخته می شود. امروزه منافع ملی ایران اقتضا می کند که رابطه نزدیکتری با روسیه، چین و دیگر کشورهای شرقی داشته باشیم. با توجه به اینکه ایران و روسیه در شرایط مشابه تحریم های غرب و مقابله با دشمن مشترک قرار دارند، طبیعتا این فضا ایجاد شده تا رابطه مستحکم تری با روسیه داشته باشد.
در حال حاضر منافع استراتژیک و ملی ایران اقتضا می کند که به تحکیم روابط با روسیه بپردازد در حالی که ممکن است در آینده شرایط ایران به گونه ای پیش برود که با کشورهایی نظیر چین، هند و هر کشور دیگری رابطه نزدیکی برقرار کند بدون اینکه ایران به تصورات کشورهای دیگر از این رابطه ها بپردازد.
بر همین اساس، ایران می تواند فضای همکاری گسترده ای را با روسیه ایجاد کند. روسیه تنها صادرکننده به ایران نیست و برخی از محصولات و کالاهای ایرانی نیز به روسیه وارد می شود. از طرفی دو کشور در برخی از زمینه ها از جمله استخراج نفت و گاز با یکدیگر همکاری دارند. همچنین ایران می تواند تکنولوژی و فناوری موجود در روسیه در زمینه موضوعات صنعتی استفاده کند. بر همین اساس، امروز شرایط تحکیم روابط سیاسی، اقتصادی و تجاری با روسیه در بهترین حالت ممکن قرار دارد.
* ایران طی چند روز آینده میزبان هیئت بسیار بزرگ اقتصادی از روسیه خواهد بود. این هیئت شامل ۶۰ شرکت خصوصی و دولتی از روسیه است. زمینه های اصلی مذاکرات این هیئت شامل صنایع غذایی، کشاورزی، شیلات، حمل و نقل، خودرو، تجهیزات پزشکی و سیستم های مخابراتی، خواهد بود. این نشست تا چه اندازه در گسترش مناسبات دوجانبه موثر است؟
ایران و روسیه در بسیاری از زمینه ها می توانند مکمل یکدیگر باشند. ایران دارای برخی از تولیدات است که روسها از آن برخوردار نیستند که از آن جمله می توان به تولیدات شیلات، محصولات لبنیاتی، صنایع غذایی، کشاورزی و غیره. در مقابل روسیه نیز دارای تولیداتی است که ایران از آنها برخوردار نیست. در این صورت، روسیه می تواند آن کالاها را به ایران صادر کرده و یا فناوری آن را در اختیار ایران قرار دهد.
در برخی از موارد نیز ایران می توان زمینه ترانزیت کالا میان شمال و جنوب و شرق به غرب باشد که این مسئله در صورتی که اتفاق بیفتند ایران به محور تبادلات استراتژیک کالا تبدیل می شود و طبیعتا در این شرایط ایران دیگر تحت تحریم های غرب قرار نخواهد گرفت.
اگر تجارت بسیاری از کشورها وابسته به ایران و از طریق ایران انجام شود، آنها از همکاری با امریکا در تحریمها علیه ایران خودداری خواهند کرد، کم اینکه ما شاهد بودیم که زمانی که امریکاییها بنادر ایران را ذیل تحریم قرار دادند، به دلیل فشارهای هند، بندر چابهار از آن تحریم ها مصون ماند، زیرا تجارت هندی ها از آن طریق انجام می شد و به آن بندر نیاز داشتند. بنابراین، اگر مسیرهای تجاری زیادی از ایران بگذرد، در آن صورت امکان تحریم ایران وجود نخواهد داشت. بر همین اساس، بنده تصور میکنم که آینده روشنی در همکاری با روسیه برای ایران وجود دارد.
نظر شما