بازار؛ گروه استانها: تولید دانه‌های روغنی، نقش بسزایی در صرفه‌جویی ارزی، تسریع روند توسعه اقتصادی، امنیت و استقلال غذایی کشور ایفا می‌کند و همواره بر رشد تولید این محصولات در کشور تأکید شده است.
خراسان جنوبی نیز در این بخش وارد شده است اما این استان علاوه بر شرایط اقلیمی که آب و هوای خشک آن است با چالش اساسی دیگری نیز دست و پنجه نرم می‌کند که شوری آب و خاک منطقه و کمبود مواد عالی در خاک است که باعث شده کشاورزان به دلیل ریزش محصولات به این سمت استقبالی نشان ندهند و فقط کنجد که از سالیان قبل نیز در خراسان جنوبی کشت می‌شده و سازگاری با منطقه دارد تولید شود.
در همین راستا با تعدادی از تولیدکنندگان دانه‌های روغنی گفت‌وگو کردیم.
سوددهی بالا در کنجد برای کشاورزان
مهدی عبداللهی یکی از بهره‌برداران دانه روغنی کنجد به خبرنگار بازار گفت: یک هکتار زمین زیر کشت کنجد داریم که بین ۸۰۰ کیلو تا یک تن برداشت می‌شود.
وی با بیان اینکه کنجد در اواخر بهار کشت و در تابستان برداشت می‌شود، عنوان کرد: سوددهی خیلی خوبی دارد و یک تن حدود ۵۰ میلیون تومان سود دارد که ۱۰ میلیون تومان آن هزینه‌های جاری است.
به گفتۀ وی کنجد جزو دانه‌های روغنی اقتصادی است و در بخش فروش آن هیچ مشکلی وجود ندارد و انتفاع خوبی برای کشاورزان دارد.
عبداللهی تنها مشکل را آبیاری دانست و بیان کرد: کنجد کم آب‌بر است ولی همان مقدار هم اگر کشاورزی به دنبال دامداری باشد بیشتر تمایل دارند که علوفه کشت کنند و اگر آب از طریقی به جزء چاه تأمین شود، می‌تواند سوددهی بالایی به همراه داشته باشد.
این بهره‌بردار استان خراسان جنوبی در بخش فرآوری هم اظهار کرد: فرآوری دانه‌های روغنی نیز ۲۰ تا ۳۰ درصد بر سوددهی کلی آن اضافه می‌کند.
کلزا و گلرنگ در صورت شرایط مناسب مزیت‌دار است
حسین طالبی از دیگر بهره‌برداران دانه‌های روغنی در بخش گلرنگ و کلزا نیز عنوان کرد: هشت سال است که ۲۵ هکتار به کشت این محصولات اختصاص داده که هر سال یا گلرنگ یا کلزا کشت می‌کند.
وی با بیان اینکه به آن سوددهی که انتظار داشته، نرسیده است، اظهار کرد: در سال‌های ابتدایی خیلی خوب بود ولی بعد از تحریم‌ها و نبود کود پایه دیگر آن رونق قبل را ندارد و خاک نیز مواد عالی کافی برای رشد آنها را ندارد.
به گفتۀ وی مشکل دیگر اینجا است که رقم موجود، در پاییز فقط کشت می‌شود و اگر در بهار رقمی باشد که کشت شود بهتر سوددهی خواهد داشت که در گذشته این موضوع تأیید شده است.
طالبی بیان کرد: در هر هکتار ۳ تن که برداشت شود حدود ۶۰ میلیون سود دهی دارد و از این مقدار ۱۰ میلیون تومان هزینه‌های جاری است، ولی لازم است که مواد عالی خاک مناسب باشد تا به این بهره‌وری برسد.
کلزا دانه‌ای مدیریت‌پذیر
علیرضا مقری، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی منابع طبیعی استان خراسان جنوبی نیز در این باره به خبرنگار بازار گفت: در این مرکز بر روی محصولات زراعی و باغی مزیت‌دار استان کار و تحقیق انجام می‌شود و آموزش‌های لازم نیز به مخاطبان ارائه می‌شود.
وی در زمینه اهمیت دانه روغنی کلزا عنوان کرد: دارای تیپ‌های مختلفی از بهاره تا زمستانه است که متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه می‌توان بر روی آن کار کرد و در خراسان جنوبی در پاییز به دلیل نزولات آسمانی به آب کمتری نیاز دارد.
به گفتۀ وی کلزا جزو دانه‌های روغنی است که به مدیریت صحیح نیاز دارد و با مدیریت و دانش درست، پتانسیل عملکرد بالایی را دارد.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی منابع طبیعی خراسان جنوبی با بیان اینکه کلزا در صنعت زنبورداری نقش مهمی دارد، اضافه کرد: به دلیل وجود بقایای گیاهی مناسب می‌تواند در تأمین علوفه مناسب برای دامداران نیز نیاز زارعین را برطرف کند.
مقری اضافه کرد: کلزا به دلیل ماده عالی که برجای می‌گذارد می‌تواند برای کشت دوم بعد از این محصول شرایط خوبی را مهیا کند و کشت دوم نیز به همین دلیل بهتر خواهد بود.
وی تأکید کرد: حدود ۸۵ درصد روغن کشور وارداتی است و به همین دلیل نقش تولید دانه‌های روغنی در اقتصاد و خودکفایی کشور بسیار مهم است و کلزا نیز دانه روغنی است که ۳۵ تا ۴۰ درصد آن را روغن تشکیل داده و روغن آن فاقد اسیدهای چرب اشباع شده است.
کلزا دانه مزیت‌دار ولی سخت برای کشاورزان
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی منابع طبیعی استان خراسان جنوبی با بیان اینکه این مرکز از سال ۸۳ بر روی ارقام مختلف کلزا کار می‌کند، اظهار کرد: در سال‌های ۹۸ و ۹۹ نیز به ۴ رقم رسیدیم و در نهایت اکنون یک رقم بهترین سازگاری را با این منطقه دارد.
مقری تصریح کرد: به دلیل مدیریت درست در این مرکز از هر هکتار ۳.۵ تن برداشت می‌شود و قیمت کلزا نیز نسبت به دیگر غلات ۲.۵ برابر است، یعنی اگر گندم ۱۲ هزار تومان است، کلزا بین ۲۵ تا ۲۸ هزار تومان خریداری می‌شود.
وی تأکید کرد: این دانه روغنی جزو محصولات مزیت‌دار در بخش آب و هزینه‌ها است ولی اگر کشاورزان به این سمت تمایلی ندارد، به دلیل نبود خاک مستعد، مدیریت خاص و دانش کافی مورد نیاز آن است و محصولاتی مانند گندم این مدیریت را نیاز ندارند.
به گفتۀ وی اگر هنوز جایگاه درستی در استان ندارد به دلیل توجه به این موضوع در سال‌های اخیر است و این مرکز با برگزاری دو جلسه در سال تلاش می‌کند، آموزش‌های لازم را به بهره‌برداران و کارشناسان بدهد و هر داوطلبی که بخواهد نیز این آموزش‌ها در اختیار او قرار می‌گیرد.
تجهیزات مخصوص نیاز است
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی منابع طبیعی خراسان جنوبی بیان کرد: دانه‌های دیگر مانند گلرنگ عملکردی مانند کلزا ندارند و اگر کلزا ما ۳.۵ تن برداشت داریم در گلرنگ به نصف کاهش پیدا می‌کند.
مقری افزود: هر چند به دلیل اینکه گلرنگ سازگارتر به منطقه است و بیماری و آفات کمتری دارد بیشتر مورد توجه کشاورزان قرار گرفته ولی برای بخش صنعتی و کشاورزان عمده، کلزا از نظر سوددهی بهتر است.
وی با اشاره به اینکه علاوه بر نبود دانش کافی در بخش‌های مختلف مانند کاشت، داشت و برداشت، مشکلات مهم دیگری نیز وجود دارد، اظهار کرد: نبود ماشین آلات لازم، چرا که کلیه عملیات کاشت تا برداشت مکانیزه انجام می‌شود.
به گفتۀ وی مشکل ریزش حداقل ۲۰ درصدی به علت برداشت دیر و نبود هد خاص برداشت کلزا از دیگر مشکلات اصلی است چرا که کمباین سایر غلات مناسب برداشت کلزا نیست.
مقری درخواست کرد: اگر مسئولان در بخش تجهیزات حمایت کنند، با آموزش درست می‌توان در بخش کشاورزی از دانه‌های روغنی بخصوص کلزا بهره اقتصادی بالایی برد.
چالش آب و خاک شور مانع کشت دانه‌های روغنی
محمد رزقی، مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار بازار گفت: ۷۵۰ هکتار در خراسان جنوبی زیر کشت دانه‌های روغنی ماند کنجد، کلزا، گلرنگ و آفتاب گردان است.
وی با اشاره به اینکه کنجد با ۳۰۰ هکتار در شهرستان بشرویه بیشترین مساحت را به خود اختصاص داده است، تصریح کرد: کنجد جزو دانه‌های روغنی است که در استان قدمت کشت دیرینه دارد و به دلیل مقاوم بودم با شرایط خراسان جنوبی همواره مورد استقبال تولیدکنندگان بوده است.
به گفتۀ وی دلیل استقبال کم از کلزا و گلرنگ به دلیل نیاز به مدیریت خاص آنها است و اینکه در پاییز و بهار کشت می‌شوند و بارندگی در استان کم و دارای هوایی خشک است و بیشتر در استان‌های شمالی با بارندگی بالا جوابگو است.
رزقی اضافه کرد: آب و خاک شور نیز از چالش‌های مهم استان در بخش کشت دانه‌های روغنی است که مواد عالی بسیار اندکی وجود دارد و مناسب کشت دانه‌های روغنی به ویژه کلزا نیست.
افزایش ۳۰ تا ۴۰ درصدی غلات در تناوب کشت دانه روغنی
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی عنوان کرد: کلزا به مدیریت زیادی نیاز دارد و در خاک شور و غیرمستعد جواب نمی‌دهد ولی اکنون در بخش گلرنگ استقبال کشاورزان کمی بیشتر شده است.
رزقی ادامه داد: براساس استقبال تولیدکنندگان امکان دارد در سال جدید ۵۰۰ هکتار را برای کشت گلرنگ در نظر بگیریم، چرا که با شوری آب و خاک و هوای خشک استان سازگارتر است و ریزش کلزا را ندارد.
وی تأکید کرد: کشت دانه‌های روغنی علاوه بر خودکفایی کشور در بخش سود حاصله و درآمد کشاورز، همچنین در تناوب کشت دیگر محصولات آنها نقش بسزایی دارد.
براساس استقبال تولیدکنندگان امکان دارد در سال جدید ۵۰۰ هکتار را برای کشت گلرنگ در نظر بگیریم، چرا که با شوری آب و خاک و هوای خشک استان سازگارتر است و ریزش کلزا را ندارد
به گفتۀ وی زمانی که کشاورزان فقط یک محصول مانند گندم کشت کنند مواد عالی خاک به مرور از بین می‌رود و دیگر خاک مستعد تولید نیست ولی با کشت دانه‌های روغنی در تناوب این محصولات، افزایش بهره‌وری در بخش غلات از ۳۰ تا ۴۰ درصد وجود دارد.
رزقی بیان کرد: اکنون برای خرید دانه‌های روغنی حمایت دولتی وجود دارد و خرید تضمینی انجام می‌شود که اگر کشاورزان به درستی و با علم وارد میدان شوند مشکلی برای فروش نخواهند داشت.
کارخانه فرآوری دانه‌های روغنی در استان
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی با اشاره به مشکل شرایط اقلیمی و آب و خاک شور استان گفت: لازم است برای کشت دانه‌های روغنی که فواید بالایی هم برای کشور و هم برای اقتصاد کشاورز دارد، مواد عالی خاک را افزایش دهیم که نیاز به تسهیلات است.
رزقی با بیان اینکه این تسهیلات فقط برای استان‌های خشک مانند خراسان جنوبی باید باشد، عنوان کرد: از آنجایی که جزو استان‌های خشک هستیم کشاورز که عمدتاً دامدار نیز هست از بقایای تولید خود به عنوان علوفه استفاده می‌کند و نمی‌گذارد به عنوان مواد عالی به زمین بازگردد.
وی ادامه داد: در راستای رفع این مشکل نیاز است که دولت یا علوفه دام را تأمین کند که کشاورز از بقایای تولید خود استفاده نکند یا تسهیلات ارائه کنند تا بتواند به مرور مواد عالی خاک را تأمین کنیم.
به گفتۀ وی در بخش فرآوری نیز مشکلی وجود ندارد و اکنون یک کارخانه روغن کشی البته با ظرفیت محدود ۱۵ تن در روز شروع به کار کرده است که با ارائه تسهیلات این ظرفیت افزایش پیدا می‌کند.
رزقی تأکید کرد: به همین دلیل ظرفیت تولید و فرآوری بیشتر در بخش دانه‌های روغنی را داریم و فقط نیاز به حمایت دولت برای رفع چالش بزرگ خراسان جنوبی در حوزه شوری آب و خاک وجود دارد.
و اما...
خراسان جنوبی جزو استان‌های مرزی و با اهمیت کشور است که مردم تمام روستاهای مرزی آن به کشاورزی و دامداری مشغول هستند و اگر بخش کشاورزی رکود کند دیگر نباید انتظار ماندن کشاورز در این مناطق را داشته باشیم و با خیلی عظیمی از مهاجرت و خالی شدن مرز مواجه می‌شویم که برای کشور تبعات سنگینی به همراه دارد.
در همین راستا نیاز اساسی استان خراسان جنوبی به کشت محصولاتی است که از نظر اقتصادی برای کشاورز سوددهی داشته و نیاز به آب کمی نیز داشته باشد، پس مسئولان کشوری لازم است که یا تسهیلاتی برای تأمین مواد عالی خاک برای استان‌های خشک و مرزی در نظر بگیرند یا در بخش تأمین علوفه به کشاورزان و دامداران کمک کنند تا با بازگشت بقایای تولید به زمین باری دیگر مواد عالی به خاک بازگردد.
نظر شما